Οι ερωτιδείς της οδού Καΐρη
Στο παλιό εμπορικό κέντρο της Αθήνας, εκεί που βρίσκει κανείς το Αθηναϊκό Τρίγωνο, ανάμεσα στην Αιόλου και την Αθηνάς, αναμορφωμένο την περασμένη δεκαετία με πεζοδρόμους και καθαρισμούς προσόψεων, αναφύονται σκόρπιες οι ξεχασμένες εκδοχές περασμένης ζωής. Και είναι ξεχασμένες γιατί μοιάζουν σε απόσυρση, σαν να φυτοζωούν σε ημίφως, σε μια συνθήκη αστικής νεκροφάνειας.
Θα μπορούσε ένας παρατηρητικός διαβάτης να βρει ορισμένα διακοσμητικά μοτίβα, από αυτά που βάθαιναν την εντύπωση της Αθήνας ως μιας πόλης που καλλιεργούσε τον σκηνογραφικό αισθητισμό, και να τα ενώσει σε ένα περιδέραιο εντυπώσεων. Στη μικρή οδό Καΐρη, η οποία ενώνει τη Βύσσης με την Αθηνάς, ως μία πλευρά ενός οικοδομικού τριγώνου, το βλέμμα συναντά λογιών λογιών κτίρια, εμπορικά από το 1930 και το 1950, μερικά παλαιότερα, και όλα δεμένα με εκείνη τη γοητευτική ώς τις μέρες μας επιχειρηματικότητα της παλιάς Αθήνας.
Αλλά εκεί, στην αρχή της Καΐρη, κοντά στην Αθηνάς, ένα μεγάλο νεοκλασικό κτίριο, με τρεις ορόφους, σκεπασμένο αυτά τα τελευταία χρόνια, με πράσινες λινάτσες και υποστηριζόμενο από ικριώματα, αφήνει σαν μέσα από θεατρική αυλαία, σε κοινή θέα, την τοξωτή είσοδο, το μεταλλικό σκέπαστρο και τους εξώστες, με οξειδωμένα τα κάγκελα.
Και είναι οι εξώστες αυτοί, μπαλκόνια από την πιο βαθιά παράδοση της Αθήνας, του 18801910, που αφηγούνται διαδρομές και ιστορίες, μαστόρων, κτητόρων, εμπόρων αστών, μεταλλοτεχνών και μεταπρατών, βιοτεχνών και εμπορικών αντιπροσώπων, υπαλλήλων, παραγιών και αφεντικών. Αυτός ο κόσμος που αναβιώνει στις καταχωρίσεις κιτρινισμένων φύλλων του αθηναϊκού Τύπου, σαν να πρόβαλε αίφνης μπροστά μου, καθώς κοιτούσα τους οξειδωμένους ερωτιδείς στους εξώστες αυτού του κτιρίου της οδού Καΐρη.
Οι ερωτιδείς, ή χερουβείμ, ή απλώς «αγγελάκια», ειπωμένα τρυφερά από παλιούς Αθηναίους, αν και είναι άπτερα, τρυφηλά και ολόγυμνα, σχηματίζουν μια αγκαλιά καθώς στέκονται αντικριστά με λυγισμένο τον κορμό και με απλωμένο το ένα χεράκι τους σαν σταχομαζώχτρες, ανθοκόμοι ή θεριστές. Είναι ταυτόσημα μιας παλιάς, παμπάλαιης Αθήνας, και ήταν κάποτε κομμάτι αυτής της αστικής σκηνογραφίας, η καλλιέργεια της οποίας υπήρξε ανάγκη, υπήρξε μίμηση, υπήρξε ευκολία αλλά και υπέρβαση. Αυτοί οι ερωτιδείς πρόβαλλαν σαν οξειδωμένα στέμματα μέσα από τις πράσινες λινάτσες στο μεγάλο σπίτι της οδού Καΐρη 3, στο κέντρο της Αθήνας.
Και υπήρξε κάποτε διάχυτη η εικόνα τους, ως μνήμη, συνειρμός, πρωτομαγιάτικο στεφάνι, σπάραγμα σε έργα του Σπύρου Βασιλείου, στεφανωμένη η αντανάκλασή τους από μια τσαρουχική πένθιμη αύρα. Και ατενίζοντας στον πρώτο όροφο του σπιτιού της οδού Καΐρη 3, αυτές τις συνθέσεις με τις προσφιλείς μορφές, τους ακάνθους και τα λοιπά φυτικά σύμβολα, ανακλήθηκαν στη μνήμη τα σπαράγματα από άλλες αθηναϊκές περιπλανήσεις, όχι της μνήμης, των διηγήσεων ή των φωτογραφικών λευκωμάτων, αλλά της καταγραφής και της περιήγησης σε γειτονιές της Αθήνας.
Και ενώ κάθε ζεύγος ερωτιδέων είναι παρόμοιο σε όλες τις περιπτώσεις που το συναντάμε στα μπαλκόνια της Αθήνας, κάθε φορά η σύνθεση γύρω του διαφέρει και μας δείχνει την ευρύτατη ποικιλία σχεδίων μέσα από τα οποία διάλεγε ο ιδιοκτήτης ή ο αρχιτέκτων ή ο εμπειροτεχνίτης. Σπάνια υπάρχει απόλυτη ταύτιση σχεδίων. Και το μπαλκόνι της οδού Καΐρη, ως σύνθεση λεπταίσθητης αρμονίας, συγγενεύει με μια σειρά από άλλα αθηναϊκά μπαλκόνια, που επιβιώνουν ώς σήμερα. Εκατοντάδες τέτοια μπαλκόνια καταστράφηκαν. Αλλά όσα επέζησαν τα βρίσκει κανείς σαν αισθητικές καταγραφές μιας άλλης εποχής, όταν στο χτίσιμο ενός σπιτιού συνεργάζονταν πολλές τέχνες. Τα χερουβείμ της οδού Καΐρη, που έφεραν στον νου άλλα χερουβείμ της Αθήνας, στην οδό Δροσοπούλου 41, στην οδό Χατζηχρήστου 1, στην οδό Ζαχαρίτσα 22, στην οδό Ευμορφοπούλου 5, στην οδό Εξηκίου 10...