Μετανάστες στο ταξίδι της ελπίδας

Ο φακός του Ιταλού Ματέο Γκαρόνε ακολουθεί μια σύγχρονη «Οδύσσεια»

Εγώ, Καπετάνιος ★★★½ ΔΡΑΜΑ (2023) Σκηνοθεσία: Ματέο Γκαρόνε Ερμηνείες: Σεϊντού Σαρ, Μουσταφά Φαλ

Ο σπουδαίος Ιταλός δημιουργός Ματέο Γκαρόνε απέσπασε τον Αργυρό Λέοντα σκηνοθεσίας στο τελευταίο Φεστιβάλ Βενετίας για μια ιστορία επιβίωσης και ελπίδας εμπνευσμένη από την πραγματικότητα του σύγχρονου μεταναστευτικού ζητήματος. Ο Σεϊντού και ο Μουσταφά, δύο έφηβα ξαδέλφια από τη Σενεγάλη, αποφασίζουν να φύγουν κρυφά από τους γονείς τους με προορισμό την Ευρώπη, όπου φιλοδοξούν να κάνουν τα όνειρά τους αληθινά. Τίποτα ωστόσο δεν τους έχει προετοιμάσει για ένα ταξίδι γεμάτο κακουχίες και απρόοπτα μέσα στην απέραντη αφρικανική ήπειρο, το οποίο βάζει σε άμεσο κίνδυνο τις ζωές τους.

Δημιουργός κατά βάση μαφιόζικων ιστοριών («Γόμορρα», «Dogman»), ο Γκαρόνε κρατά σε μεγάλο βαθμό ακέραιο τον σκληρό ρεαλισμό, καθώς ξεκινάει να σκιαγραφήσει τη ζωή και το περιβάλλον των δύο πρωταγωνιστών, προτού εκείνοι ξεκινήσουν το ταξίδι. Αυτό είναι μάλλον και το πιο σημαντικό εδώ: ο θεατής να αντιληφθεί την πραγματικότητα, τους φόβους, τις ελπίδες και τα όνειρα αυτών των ανθρώπων, που αποφασίζουν να αφήσουν τις πατρογονικές εστίες, ταξιδεύοντας χιλιάδες χιλιόμετρα δίχως εγγυήσεις ή βεβαιότητες για τον προορισμό.

Και μετά, φυσικά, ακολουθεί το ίδιο το ταξίδι. Τα πλαστά διαβατήρια, το «λάδωμα» για να κάνει τα στραβά μάτια ο φρουρός, η εξαντλητική πορεία μέσα στη Σαχάρα και οι επιθέσεις ανταρτών

ή αστυνομικών, οι οποίες συναγωνίζονται σε βιαιότητα. Ταυτόχρονα η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη απαντώνται ακόμα και στα πιο απίθανα, σκοτεινά μέρη. Ολα αυτά κινηματογραφούνται από τον Γκαρόνε με ένα μείγμα κοντινής παρατήρησης που εστιάζει στα αθώα πρόσωπα των πρωταγωνιστών του και παράλληλα αρκετών επικών πλάνων –ειδικά στην έρημο– τα οποία αποδίδουν μεγαλειωδώς

Πλαστά διαβατήρια, «λαδώματα», πορείες στην έρημο, βίαιες επιθέσεις ανταρτών ή αστυνομικών. Και έπειτα από λίγο, στα πιο απίθανα μέρη, ανθρωπιά και αλληλεγγύη.

την καθολική διάσταση του θέματος. Οπως και προηγουμένως, στόχος του δημιουργού είναι να αντιληφθούμε την «Οδύσσεια» των μεταναστών και την παντός είδους εκμετάλλευση που συναντούν στον δρόμο τους, πριν καν έρθουν σε επαφή με τις (σπανίως φιλικές) ευρωπαϊκές αρχές. Οι πρωταγωνιστές προλαβαίνουν να βιώσουν τη βίαιη ενηλικίωση πριν σαλπάρουν για το τελευταίο κομμάτι του ταξιδιού που θα τους φέρει αντιμέτωπους με μια τελική δοκιμασία, αυτή της «ευθύνης». Ο ίδιος ο Ματέο Γκαρόνε λέει για το φιλμ του: «Η ταινία βασίστηκε σε πολλές ιστορίες νέων παιδιών που διέσχισαν την Αφρική με προορισμό την Ευρώπη. Καθώς άκουγα τις μαρτυρίες τους, έγινε ξεκάθαρο μέσα μου πως οι ιστορίες αυτές αποτελούν πιθανότατα τη μόνη πραγματικά επική αφήγηση των καιρών μας».