«Κλειδί» η Λευκωσία για την ενεργειακή γέφυρα Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ
Η εμβληματική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, Great Sea Interconnector, όπως μετανομάστηκε αφότου «ανένηψε» μετά την ανάδειξη του ΑΔΜΗΕ σε φορέα υλοποίησης και Project Promoter, βρίσκεται στο κομβικό σημείο της διασφάλισης της πλήρους χρηματοδότησής του. Το έργο και συγκεκριμένα το κομμάτι διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου που βρίσκεται σε πιο ώριμο στάδιο, συνολικού προϋπολογισμού 1,9 δισ. ευρώ, έχει διασφαλίσει από το 2022 χρηματοδοτική στήριξη από την Ε.Ε. ύψους 658 εκατ. ευρώ.
Το «κλειδί» της περαιτέρω χρηματοδότησής του από την ΕΤΕπ και τις ιδιωτικές τράπεζες βρίσκεται αυτή τη στιγμή στα χέρια της Κύπρου. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει δεσμευτεί με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου για τη μετοχική συμμετοχή της στο έργο με ποσό έως και 100 εκατ. ευρώ από το κυπριακό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η απόφαση ωστόσο αυτή του υπουργικού συμβουλίου περιλαμβάνει και έναν «αστερίσκο» που λειτουργεί ανασταλτικά τόσο στη χρηματοδότηση του έργου όσο και στην οριστικοποίηση του μετοχικού σχήματος, παρά το ισχυρό ενδιαφέρον για συμμετοχή από μεγάλα funds. O «αστερίσκος» αυτός λέει ότι η τελική απόφαση για τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στο έργο θα ληφθεί έπειτα από νέα μελέτη για τη βιωσιμότητά του, κάτι που όμως θα θέσει το έργο εκτός δεσμευτικών χρονοδιαγραμμάτων.
Η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ μετέβη προ δεκαημέρου στην Κύπρο όπου σε συνάντηση που είχε με τον υπουργό Οικονομικών κ. Αυγερινό ζήτησε την επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης της απόφασης του υπουργικού συμβουλίου, εξηγώντας ότι ο ΑΔΜΗΕ έχει ήδη δαπανήσει περισσότερα από 150 εκατ. για το έργο και ότι προσδοκά στη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας για τη συνέχειά του. Εξήγησε επίσης το πόσο αναγκαία είναι αυτή η συμμετοχή για τη χρηματοδότηση του έργου από την ΕΤΕπ αλλά και την είσοδο επενδυτών στο μετοχικό σχήμα υλοποίησής του. «Πρόθεσή μας είναι να συμμετάσχουμε, νοουμένου ότι θα εκπληρωθούν κάποιες προϋποθέσεις που έχουμε θέσει ως υπουργικό συμβούλιο», δήλωσε ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών μετά τις επαφές με τον ΑΔΜΗΕ. «Πρόκειται», συμπλήρωσε, «περί ενός μεγάλου, πολύ ακριβού έργου και πρέπει να σταθμίσουμε όλες τις παραμέτρους και το οικονομικό κόστος αλλά και οποιοδήποτε ρίσκο είναι δυνατόν να αναληφθεί, ούτως ώστε να ληφθεί τελική απόφαση από την κυβέρνηση».
Ο κ. Αυγερινός εμμέσως πλην σαφώς έκανε λόγο για την επιφυλακτικότητα της Λευκωσίας όσον αφορά τη μετοχική συμμετοχή
στο έργο, κάτι που έχει εγείρει εύλογα ερωτήματα ως προς το γιατί, αφού η Κύπρος είναι ο άμεσα ωφελούμενος από την υλοποίησή του. Η διασύνδεση με την Ελλάδα θα βάλει τέλος στην ενεργειακή της απομόνωση από το ευρωπαϊκό ηλεκτρικό σύστημα. Κάποιοι συνδέουν αυτή την επιφυλακτικότητα και με επιχειρηματικά συμφέροντα που απειλούνται από την ενεργειακή διασύνδεση,
όπως η πετρελαϊκή βιομηχανία και οι παραγωγοί ΑΠΕ. Σύλλογοι μάλιστα παραγωγών ΑΠΕ έχουν και δημοσίως ταχθεί κατά του έργου με το επιχείρημα ότι η φθηνότερη ηλεκτρική ενέργεια που θα μπαίνει στο σύστημα της Κύπρου μέσω του καλωδίου θα μειώσει τις αποδόσεις των επενδύσεων που έχουν κάνει ή στοχεύουν να κάνουν. Η Κύπρος κρατάει στα χέρια της και το «κλειδί» της οριστικοποίησης του μετοχικού σχήματος του Great Sea Interconnector.
Με πρωτοβουλία και έπειτα από σειρά επαφών του ΑΔΜΗΕ, ενδιαφέρον για συμμετοχή στο έργο έχει εκφράσει το fund από το Αμπου Ντάμπι TAQA και τo ισραηλινό Aluma, όπως και το αναπτυξιακό αμερικανικό κρατικό fund DFC, αλλά και αρκετά ακόμη. Μάλιστα η ζήτηση είναι τέτοια που ο ΑΔΜΗΕ εξετάζει και την περίπτωση επιλογής των επενδυτών με κάποιου είδους διαγωνιστική διαδικασία. Τα επενδυτικά funds δεν πρόκειται ωστόσο να πάρουν τελικές επενδυτικές αποφάσεις εάν δεν δουν τον βασικό επωφελούμενο του έργου να το στηρίζει μετοχικά αλλά και τη χρηματοδοτική στήριξη της ΕΤΕπ.
Ο ΑΔΜΗΕ έχει ανοίξει έναν κύκλο τεχνικών συζητήσεων με την ΕΤΕπ για την επαναξιολόγηση της χρηματοδότησης του έργου με 500 εκατ. ευρώ, που είχε απορρίψει την περίοδο Κτωρίδη, υπό τα νέα δεδομένα
που έχουν διαμορφωθεί. Η μελέτη στην οποία η ΕΤΕπ στήριξε την απόρριψή της τότε περιελάμβανε μια σειρά από λάθος παραδοχές, όπως για παράδειγμα το μέγεθος της πραγματικής δυναμικότητας ΑΠΕ που θα εγκαταστήσει η Κύπρος βάσει του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και της δυναμικότητας του καλωδίου, ενώ παράλληλα εκείνη την περίοδο είχε κλονιστεί η αξιοπιστία του τότε φορέα υλοποίησης (EuroAsia Interconnector) καθώς δεν ήταν σε θέση να αντεπεξέλθει στις συμβατικές υποχρεώσεις του έναντι της Nexans, που ανέλαβε την κατασκευή του καλωδίου και φυσικά να διασφαλίσει τραπεζική χρηματοδότηση.
Από τον περασμένο Οκτώβριο που ανέλαβε ο ΑΔΜΗΕ φορέας υλοποίησης, το αρνητικό αυτό σκηνικό ανατράπηκε. Η δόση των 50 εκατ. ευρώ από τα ευρωπαϊκά κονδύλια εκταμιεύτηκε και η Nexans ξεκίνησε την κατασκευή του καλωδίου.
Μέσα στο επόμενο διάστημα ο ΑΔΜΗΕ αναμένεται να υπογράψει και τη σύμβαση με τη Siemens για την τελική μελέτη κατασκευής του σταθμού μετατροπής (converter) που απαιτείται για να προχωρήσει στο τέλος του 2024 με αρχές του 2025 η τελική σύμβαση ανάθεσης του έργου. Από τον ΑΔΜΗΕ εκφράζεται αισιοδοξία για τη χρηματοδότηση από την ETEπ αλλά και για τη συνολικότερη πορεία του έργου.
Κάποιοι συνδέουν την επιφυλακτικότητα της Κύπρου και με επιχειρηματικά συμφέροντα που απειλούνται από την ενεργειακή διασύνδεση.