Το φθηνό πετρέλαιο μπορεί να φρενάρει τον Πούτιν

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν κερδίζει τον πόλεμο φθοράς κατά της Ουκρανίας. Αν και υποφέρει και ο ρωσικός λαός, ο πόνος δεν είναι αρκετός για να υποχρεώσει τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο σε αλλαγή πλεύσης – ίσως αναθεωρούσε εάν η Δύση συμπίεζε τα πετρελαϊκά έσοδα της Ρωσίας. Η οικονομία της υπερθερμαίνεται ενόσω ο Πούτιν αντλεί περισσότερα χρήματα για τη σύρραξη. Οι αμυντικές δαπάνες, προϋπολογισθείσες στα 10,8 τρισ. ρούβλια (118 δισ. δολάρια) φέτος, έχουν τριπλασιαστεί από την έναρξη του πολέμου, ο πληθωρισμός φθάνει στο 7,7% και παρατηρούνται σοβαρές ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Το βασικό επιτόκιο ανήλθε στο 16% και η κεντρική τράπεζα δήλωσε πως πρέπει να παραμείνει υψηλό επί μακρόν ώστε να αποκλιμακωθεί στον στόχο του 4% ο πληθωρισμός. Επίσης, το Κρεμλίνο έχει επιβάλει ελέγχους κεφαλαίων για να

στηρίξει το ρούβλι. Συν τοις άλλοις απαιτούνται και δημοσιονομικά μέτρα προς ευθυγράμμιση της εγχώριας κατανάλωσης με την παραγωγή και τα πιθανότερα είναι αυξήσεις φόρων σε πλουσίους και εταιρείες. Ο Ρώσος πρόεδρος υπερηφανεύεται ότι η χώρα του αναπτύχθηκε 3,6% πέρυσι, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη από τα πλούσια κράτη της «ομάδας των επτά» που υποστηρίζουν την Ουκρανία. Το ΑΕΠ θα αυξηθεί φέτος 2,6% και 1,1% το 2025, κατά το ΔΝΤ.

Ωστόσο, μια πολεμική οικονομία δεν παράγει αγαθά προς κατανάλωση. Η κυβέρνηση κατευθύνει μεγαλύτερο κομμάτι του εθνικού εισοδήματος στην παραγωγή τανκς και οβίδων, οπότε θα υπάρχουν λιγότερα κονδύλια για καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες, λέει ο Τιμ Ας, στρατηγικός αναλυτής της RBC BlueBay Asset Management. Βέβαια, η ίδια έχει θωρακίσει τον πληθυσμό έναντι του πολέμου, απομυζώντας το εθνικό ταμείο επενδύσεων ώστε να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα του 3,7% του ΑΕΠ το 2023. Αυτό δεν είναι βιώσιμο, διότι η πολεμική οικονομία θα παραγκωνίσει τις μη πολεμικές δαπάνες μέσω ενός μείγματος αυξήσεων φόρων, πληθωρισμού, υψηλών επιτοκίων και περικοπών δαπανών. Οι δυτικές κυρώσεις απαγορεύουν στη Ρωσία την πρόσβαση στην προηγμένη τεχνολογία. Η παραγωγικότητα, την οποία ο Πούτιν ονειρεύεται να ενισχύσει, μειώθηκε 3,6% τον πρώτο χρόνο του πολέμου. Οι επενδύσεις ελαττώθηκαν στο 19,7% του ΑΕΠ το 2022 από το 21,4% το 2017. Περίπου 315.000 Ρώσοι στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν, σύμφωνα με την κυβέρνηση των ΗΠΑ, ενώ η ανεξάρτητη πλατφόρμα Re: Russia εκτιμά ότι πάνω από 800.000 άτομα εγκατέλειψαν τη χώρα έως πέρυσι τον Ιούλιο.

Ο Πούτιν συνεχίζει τις μάχες επειδή η Ρωσία εξακολουθεί να κερδίζει πολλά από τους υδρογονάνθρακες. Παρά το εμπάργκο στο πετρέλαιό της και το ότι η Ευρώπη βρίσκει εναλλακτικές για το φυσικό της αέριο, η Ρωσία είχε πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών 51 δισ. δολαρίων το 2023, αν και ελαττώθηκε από τα 238 δισ. δολάρια του 2022. Τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν εάν οι σύμμαχοι της Ουκρανίας περιορίσουν τα έσοδα από τις εξαγωγές της Ρωσίας τόσο πολύ ώστε να ανακύψει έλλειμμα, όπως επισημαίνει ο Τζέικομπ Νελ, ανώτερος ερευνητής στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου. Επειδή η Ρωσία, εάν απαιτείτο, θα μπορούσε να συρρικνώσει λίγο τις εισαγωγές, θεωρεί ότι οι εξαγωγές θα έπρεπε να μειωθούν κατά περίπου 80 δισ. δολάρια προτού ο Πούτιν αναγκαστεί να λάβει ακραία μέτρα για να σταθεροποιήσει την οικονομία. Περίπου 30 δισ. δολάρια από αυτά θα μπορούσαν να προέλθουν από ένα αυστηρότερο εμπάργκο αερίου συν τους περιορισμούς στις εξαγωγές λιπασμάτων και μετάλλων, όπως το νικέλιο. Πάντως, το μεγαλύτερο μέρος θα πρέπει να προέλθει από τη μείωση της τιμής που εξασφαλίζει η Μόσχα για το πετρέλαιό της στα 50 δολάρια το βαρέλι.

Η Ρωσία συνεχίζει τις μάχες στην Ουκρανία επειδή εξακολουθεί να κερδίζει πολλά από τους υδρογονάνθρακες.