Από τον Καουρισμάκι στο νέο ρεύμα τού φινλανδικού σινεμά
Ως γνωστόν, τα «Πεσμένα φύλλα» του Ακι Καουρισμάκι ήταν μία από τις ευχάριστες εκπλήξεις της περασμένης κινηματογραφικής σεζόν. Οχι μόνο λόγω καλλιτεχνικής αξίας, η οποία αναγνωρίστηκε στο Φεστιβάλ Καννών με το Μεγάλο Βραβείο της επιτροπής, αλλά και του τρόπου που αγκαλιάστηκε από το ελληνικό κοινό, κόβοντας 35.200 εισιτήρια στις αίθουσες. Ο βετεράνος Καουρισμάκι, ωστόσο, αποτελεί πλέον την «παλιά» φρουρά του φινλανδικού σινεμά, το οποίο στο μεταξύ εξελίσσεται σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και μοναδικά στην Ευρώπη. Αυτές τις ημέρες –μέχρι την προσεχή Πέμπτη 27/3– η Ταινιοθήκη της Ελλάδος αναλαμβάνει να μας φέρει λίγο πιο κοντά στον φινλανδικό κινηματογράφο, διοργανώνοντας ένα μεγάλο αφιέρωμα με πολλές ταινίες, κάποιες από αυτές πρεμιέρες στη χώρα μας, και εκλεκτούς καλεσμένους.
Ο πιο επιφανής ανάμεσά τους είναι ο Γιούχο Κουοσμάνεν, σκηνοθέτης ο οποίος βραβεύτηκε το 2016 στην Κρουαζέτ με το «Η πιο ευτυχισμένη μέρα στη ζωή του Ολλι Μάκι», έργο που θεωρείται ορόσημο γι' αυτό το νέο «κύμα» του φινλανδικού σινεμά. «Υπάρχει μια τάση, η οποία την ίδια στιγμή νιώθω ότι διαθέτει μια ποικιλία, έχουμε πολλές ενδιαφέρουσες φωνές στον φινλανδικό κινηματογράφο σήμερα. Και διαφορετικά στυλ. Ισως τελικά είναι πιο ακριβές να μιλήσουμε για δυναμικό ρεύμα αντί για κύμα», σχολιάζει ο ίδιος στην «Κ».
Τόσο οι δικές του ταινίες όσο και άλλων συμπατριωτών του ασχολούνται με θέματα που λίγο-πολύ απασχολούν τις κοινωνίες της δυτικής Ευρώπης σήμερα: τη δομή της οικογένειας που αλλάζει, την προσφυγική κρίση και τα μεταναστευτικά ρεύματα, την άνοδο της Ακροδεξιάς κ.ά. Η διαφορά με πολλούς ομοτέχνους τους από άλλες χώρες είναι ότι οι Φινλανδοί δεν φοβούνται τον πειραματισμό, όχι μόνο στην εικόνα αλλά και στις ίδιες τις ιστορίες τους, οι οποίες είναι συχνά αλλόκοτες, με όλες τις ενδιαφέρουσες έννοιες του όρου. Τα έργα του Καουρισμάκι τους έχουν σίγουρα επηρεάσει –γι' αυτό και η Ταινιοθήκη προβάλλει μεταξύ άλλων το σπουδαίο «Η γυναίκα με τα σπίρτα»· όμως δεν είναι μόνον αυτές: «Ο Ακι είναι μοναδικός καλλιτέχνης. Η κληρονομιά του είναι ορατή στις φινλανδικές ταινίες, ίσως και στις δικές μου, όμως πιστεύω ότι οι επιρροές μας έρχονται από πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις. Οι περισσότερες από αυτές είναι και υποσυνείδητες», μας λέει ο Κουοσμάνεν.
Φυσικά, τα κινηματογραφικά ρεύματα, ειδικά στο σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον, δεν γεννιούνται από το πουθενά. Την τελευταία δεκαετία (τουλάχιστον) στη βορειοευρωπαϊκή
Η διεθνής αναγνώριση της κινηματογραφικής παραγωγής της χώρας θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για την Ελλάδα.
χώρα δίνεται μεγάλη έμφαση στην κινηματογραφική εκπαίδευση, στις υποδομές, στις διεθνείς συμπαραγωγές, καθώς και στην αποτελεσματική προώθηση των ταινιών από το Φινλανδικό Κέντρο Κινηματογράφου. Το παράδειγμά της, για το πώς μια κινηματογραφία σχετικά μικρή, με γλώσσα μάλλον στρυφνή για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, μπορεί να γοητεύσει ένα διεθνές κοινό, θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο και για την Ελλάδα; «Σίγουρα μπορεί να συμβεί αυτό. Το σινεμά άλλωστε είναι κοινή γλώσσα. Η ουσία του κινηματογράφου βρίσκεται πέρα από τις λέξεις», υπερθεματίζει ο Γιούχο Κουοσμάνεν.