Η αειφορία και οι αρχαίες ρίζες
Αποτελεί κοινό τόπο ότι ο πρωτοπόρος σε ένα επιστημονικό πεδίο είναι αυτός που ονοματίζει τις βασικές, και όχι μόνο, έννοιες. Ακόμη και σήμερα, σε μεγάλο πλήθος τομέων δεν είναι μόνο οι αυτούσιοι ορισμοί των αρχαίων πρόγονων μας, αλλά και σύγχρονοι
συντιθέμενοι από αρχαιοελληνικές ρίζες και καταλήξεις. Κάπως νιώθουμε, όταν οι σύγχρονοι επιστήμονες, εκόντες άκοντες, γράφουν και προφέρουν tachycardie, tachycardia και tachykardie σε γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά, αντίστοιχα, και παρομοίως σε περισσότερες από 60 άλλες επίσημες γλώσσες. Είναι μια κάποια λύση, ιδίως για μονολεκτική απόδοση εννοιών. Αντίθετα, λόγω και του πολύ μεγάλου πλούτου της ελληνικής γλώσσας, έχουμε περιπτώσεις που δεν είναι μονοσήμαντη η απόδοση σε αυτήν ξενόγλωσσων όρων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των όρων «sustainable development» ή «sustainability». Το βασικό ζητούμενο είναι να περιγράφεται η έννοια της συνέχειας με τρόπο όχι επιβαρυντικό για το περιβάλλον στην ολότητά του.
Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990, ο προβληματισμός αφορούσε, μεταξύ άλλων, τους όρους «συνεχής», «διαρκής» «διατηρήσιμη» και «αυτοσυντηρούμενη» ανάπτυξη, αργότερα τους «βιώσιμη» και «αξιοβίωτη» και, τέλος, τον «αειφόρος». Αν και τα πρώτα επίσημα κείμενα στην ελληνική υιοθετούσαν την «αειφορία», αρχαιοπρεπή λέξη που περιλαμβάνει και την έννοια του διηνεκούς, στη συνέχεια επικράτησε η «βιώσιμη ανάπτυξη» (σντμ. «βιωσιμότητα»), ίσως ως πιο κατανοητός όρος από το ευρύ κοινό. Από την «αειφόρο ανάπτυξη» των εμβληματικών κοινοτικών κειμένων [έκθεση Brundtland για το περιβάλλον και την ανάπτυξη (1987) και άρθρο 3 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ενωση (2012)] περάσαμε στην Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη (2015). Εντούτοις, η «αειφορία» ακόμη απαντά σε νόμους [ενδεικτικά: Εκπαίδευση για την αειφορία στον ν. 4547/2018 (άρ. 52) και αποστολή και αρμοδιότητες των κέντρων εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία στον ν. 4823/2021 (άρ. 18)] και, βεβαίως, σε πλήθος μη κρατικών εγγράφων [ενδεικτικά: καταχώριση για την ημερίδα «Τουρισμός & Αειφορία» («Κ», 18.2.2024)]. Τελικά, υφίσταται κάποια διαφοροποίηση του περιεχομένου των δύο όρων ή (θα) είναι αποδεκτή η εναλλακτική χρήση τους; Αδηλον το μέλλον, ιδιαίτερα στα καθ' ημάς.