Το «τι καιρό θα κάνει αύριο» δεν αρκεί πλέον

Η συζήτηση για τον καιρό στην εποχή μας αλλάζει, καθώς σφραγίζεται ολοένα και περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και την πιο συχνή εμφάνιση έντονων και ακραίων καιρικών φαινομένων. Στις συνθήκες αυτές ο πήχυς για τη μετεωρολογία ανεβαίνει, παρά τα αναμφισβήτητα βήματα που έχουν γίνει. Με την ευκαιρία της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρας Μετεωρολογίας η «Κ» συνομίλησε με επιστήμονες για τις σύγχρονες προκλήσεις του κλάδου. «Σήμερα διαθέτουμε καλύτερης ποιότητας και εγκυρότητας προγνώσεις», σημειώνει ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Αστεροσκοπείο Αθηνών και επιστημονικά υπεύθυνος του meteo.gr. Οντως τα μετεωρολογικά μοντέλα και οι προγνώσεις είναι πολύ καλύτερες από ό,τι πριν από 30-40 χρόνια, βασιζόμενα κυρίως σε πολύ πιο ισχυρούς υπολογιστές. Σήμερα υπάρχει δυνατότητα για ασφαλή πρόγνωση για τις επόμενες 5-7 ημέρες, έναντι 3 πριν από μερικές δεκαετίες. «Τα συστήματα έχουν εξελιχθεί πάρα πολύ. Το Ιντερνετ κάνει μεγάλη ποσότητα πληροφορίας πλέον διαθέσιμη. Εχουμε πρόσβαση στα αριθμητικά μοντέλα. Η δική μας δουλειά διευκολύνεται, αρκεί να την κάνουμε πάντα με σοβαρότητα», λέει στην «Κ» η μετεωρολόγος του ΣΚΑΪ, Χριστίνα Σούζη.

«Το ερώτημα όμως είναι πλέον όχι μόνο τι καιρό θα κάνει αύριο, αλλά τι επιπτώσεις θα έχει. Οταν πέσει η βροχή που προβλέπουμε, ποιοι θα είναι οι κίνδυνοι πλημμυρικών φαινομένων; Αυτό πρέπει να το δούμε σε συνεργασία με υδρολόγους. Μαζί με δασολόγους να εξετάσουμε τον κίνδυνο πυρκαγιάς που προκαλεί ένας καύσωνας και οι γιατροί να εντοπίσουν τις συνέπειες στην υγεία», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος. Ο υπεύθυνος του meteo.gr τονίζει πως πρέπει να περάσουμε σε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης σε τοπικό επίπεδο. «Μιλάμε για συγκεκριμένη προειδοποίηση, εξειδικευμένη, όχι γενικά να κοκκινίζουμε στον χάρτη μια περιφέρεια. Αυτό θα είναι αποτέλεσμα της πρόγνωσης, των στοιχείων των μετεωρολογικών σταθμών, των πολλών δεδομένων που μπορούμε να πάρουμε από τους δορυφόρους και της επεξεργασίας τους. Μάλιστα το επίγειο δίκτυο των σταθμών μπορεί να δίνει πληροφορία σε πραγματικό χρόνο και να αλλάζουν οι εκτιμήσεις με βάση τα πραγματικά στοιχεία, ειδικά σε κύματα μεγάλης διάρκειας όπως ήταν ο “Daniel” ή ένας καύσωνας». Στην περίπτωση του «Daniel» οι σταθμοί του Αστεροσκοπείου έδιναν πολύτιμη online πληροφορία για την εξέλιξη της βροχόπτωσης. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στο Ρέθυμνο, δοκιμάζεται και λογισμικό για αποστολή αυτόματα μηνυμάτων προειδοποίησης, για συσσώρευση υδάτων π.χ., όχι βέβαια στο κοινό, αλλά στους υπευθύνους πολιτικής προστασίας.

Τα ραντάρ που λείπουν

Ενα κρίσιμο όπλο στον έγκαιρο εντοπισμό ειδικά καταιγίδων και κυμάτων κακοκαιρίας είναι τα μετεωρολογικά ραντάρ, που στη χώρα μας για πολλά χρόνια είτε δεν υπάρχουν είτε υπολειτουργούν. Μέσω του προγράμματος «Αιγίς» και του Ταμείου Ανάκαμψης έχει ξεκινήσει η διαδικασία προμήθειας 4 ραντάρ. «Είναι ένα θετικό βήμα που επιτέλους γίνεται. Είναι όμως πολύ σημαντικό να χρησιμοποιηθούν με τους πλέον κατάλληλους τρόπους, με εξειδικευμένο προσωπικό και τις απαραίτητες υποδομές», υπογραμμίζει ο κ. Λαγουβάρδος.

Το πιο σημαντικό για την κ. Σούζη είναι να υπάρξει συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων στις μετεωρολογικές προγνώσεις. «Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, το Αστεροσκοπείο, όλοι να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Να φτιαχτεί μια εθνική βάση δεδομένων, όπου να μπουν όλα τα στοιχεία. Να προστεθούν στοιχεία για την υδρολογία κ.λπ. Αλλωστε τώρα είναι όλοι στο ίδιο υπουργείο», σημειώνει η μετεωρολόγος του ΣΚΑΪ, που δηλώνει αισιόδοξη για το μέλλον.

Οσον αφορά τις μεσοπρόθεσμες μετεωρολογικές προγνώσεις, το πιο «καυτό» σήμερα πεδίο αφορά την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης. «Θα ωθήσει μπροστά. Αλλά πρέπει να τροφοδοτηθεί με τα δεδομένα. Γι’ αυτό τονίζω την ανάγκη της κοινής βάσης δεδομένων», τονίζει η κ. Σούζη. «Πρόκειται για τεχνολογία αιχμής. Τα κλασικά μοντέλα πρόγνωσης που επιλύουν εξισώσεις με αρχικά δεδομένα εξελίσσονται, αλλά αργά. Η τεχνητή νοημοσύνη επιχειρεί να δώσει απαντήσεις με τα στοιχεία του παρελθόντος. Ο συνδυασμός των δύο μεθόδων μπορεί να φέρει θετικά αποτελέσματα», υποστηρίζει ο κ. Λαγουβάρδος. Ειδικά στην περίοδο της κλιματικής αλλαγής το ενδιαφέρον για εποχικές προγνώσεις έχει ανέβει. Πολλοί θα ήθελαν να ξέρουν πόσο ζεστό θα είναι το φετινό καλοκαίρι ή τι καιρό θα κάνει τους επόμενους μήνες και πώς θα επηρεαστούν οι αγροτικές καλλιέργειες. «Παρ’ όλα αυτά οι εποχικές προγνώσεις παραμένουν ακόμη πολύ δύσκολες. Να σημειώσουμε πως οι περυσινές προγνώσεις, που βγήκαν τον Μάιο και τον Ιούνιο, δεν έπιασαν τον μεγάλο και παρατεταμένο καύσωνα του Ιουλίου, που ήταν ένα πολύ ξεχωριστό γεγονός», λέει ο ερευνητής του Αστεροσκοπείου.

Πρόκληση για τη μετεωρολογία, με την κλιματική αλλαγή σε εξέλιξη, η μεσοπρόθεσμη πρόβλεψη ακραίων φαινομένων ανά περιοχή.