Το μέλλον των συνοικιών

Μια βόλτα στην οδό Πατησίων, μέσα στα στενά, πέρα από την πλατεία Αμερικής, αρκεί. Αρκεί για να δει ο προσεκτικός παρατηρητής των αστικών μεταβολών τα λάθη και τα παραδείγματα προς μίμηση και προς αποφυγήν. Μεγάλη συζήτηση γίνεται τον τελευταίο καιρό για τα μεγάλα ύψη των οικοδομών που δίνει ο νέος οικοδομικός κανονισμός, δυνατότητα που έχει ήδη αλλοιώσει πολλές συνοικίες και προάστια.

Οταν όμως γίνεις περιπατητής μέσα στα σπλάχνα των αστικών συνοικιών, συνειδητοποιείς σε άλλη διάσταση τα μεγάλα προβλήματα και τις αναπόφευκτες προκλήσεις για το μέλλον της κατοίκησης στις παλιές γειτονιές. Στην Πατησίων, όπως και αλλού, στα πυκνά οικοδομικά τετράγωνα με σχεδόν μηδαμινούς

δημόσιους χώρους, η γήρανση και η εγκατάλειψη των οικοδομών είναι μια τεράστια πρόκληση για το μέλλον. Πώς θα είναι η διαβίωση σε 50 χρόνια από τώρα σε αυτές τις ήδη ταλαιπωρημένες από έλλειψη φροντίδας πολυκατοικίες, που είναι ήδη 60 και 70 ετών; Η απουσία συντήρησης είναι ένα από τα μείζονα θέματα στην πρωτεύουσα.

Βλέπει, όμως, ο περιπατητής σε αυτά τα στενά της Πατησίων και κάτι ακόμη. Βλέπει το πολεοδομικό πείραμα που είχε γίνει σε δύο μικρούς δρόμους (Ευπαλίνου και Καραμανλάκη) και σε λιγότερο βαθμό και στη γειτονική οδό Βλαβιανού, μεταξύ Καλλιφρονά και Λυσσιατρείου, γειτονιές παλαιές και αστικές. Σε αυτούς τους δρόμους, είχε εφαρμοστεί λίγα χρόνια μετά τον πόλεμο, την εποχή που χτίστηκαν οι πολυκατοικίες στην Ευπαλίνου και στην Καρμανλάκη (1952-1955 περίπου), η υποχρέωση του μικρού κήπου σε κάθε είσοδο. Ηταν αυτό που θα λέγαμε μια σειρά από πρασιές, γεμάτες δέντρα και καλλωπιστικούς θάμνους, που γλύκαιναν τις ούτως ή άλλως ωραίες εισόδους στις οποίες οδηγούσε μεγάλη πλακόστρωση από μωσαϊκά που σήμερα εκτιμώνται. Καγκελόπορτες, γιασεμιά, γλάστρες, διαμερίσματα ισογείου στα οποία μπορείς να ζήσεις, παράθυρα που ανοίγουν σε μια γνήσια και ανόθευτη αθηναϊκή ατμόσφαιρα.

Το πείραμα πέτυχε και τους δρόμους αυτούς και σήμερα τους θαυμάζουμε, αλλά η πρακτική αυτή, που θα έδινε έναν πιο ανθρώπινο τόνο στην ασφυκτική δόμηση, δεν επεκτάθηκε. Αντιθέτως, τα διώροφα με κήπους και αυλές, στους στενούς δρόμους, αντικαταστάθηκαν με εξαώροφες πολυκατοικίες, σε αρραγές μέτωπο, και 80% κάλυψη του οικοπέδου.

Σήμερα, δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί με τους ισχύοντες κανονισμούς αυτή η ωραία πρακτική, ακόμη και αν υπήρχε η σκέψη, γιατί πρέπει να έχουμε θέσεις στάθμευσης αντί για πρασιές. Η ποιότητα της κατοίκησης στις παλιές γειτονιές είναι μείζον ζήτημα.