Αυτεπίστροφος ποινικός λαϊκισμός

Εχει δίκιο να «βλογάει τα δικηγορικά του γένια» ο κ. Μάκης Βορίδης. Είναι πράγματι καλός συνήγορος –όπως ο ίδιος καμάρωνε σε παλαιότερη συνέντευξή του («Το Βήμα», 14.1.2024)– και τα πάει περίφημα όταν υπερασπίζεται πρώην και νυν υπουργούς ή ευρωβουλευτές. Το απέδειξε την περασμένη Τετάρτη (20.3.2024) στη Βουλή, όπου μόνος μαχόταν στα υπουργικά μετερίζια για να υπερασπιστεί το χιλιομπαλωμένο πόρισμα της πλειοψηφίας για τα Τέμπη· ο πρωθυπουργός είχε πάει να πετάξει ελικόπτερα.

Το βασικό του επιχείρημα ήταν λογικό και η ρητορική του δεινότητα το έκανε ακαταμάχητο. Κακά τα ψέματα. Δεν μπορεί να εξαχθεί αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της παράλειψης του κ. Κώστα Αχ. Καραμανλή να ολοκληρώσει την αμαρτωλή σύμβαση «717» και του θανάτου 57 ανθρώπων στα Τέμπη, διότι μετά θα μπούμε στον αστερισμό του παραλόγου. Κάθε υπουργός θα ήταν υπεύθυνος για κάθε θάνατο στη χώρα και ο κ. Αδωνις Γεωργιάδης θα ήταν διαρκώς στο σκαμνί διότι «παρέλειψε» να κάνει άριστο το ΕΣΥ και συνεπώς δεν απέτρεψε θανάτους σε νοσοκομεία. Φοβόμαστε δε ότι η εκ του προχείρου σύνδεση της σύμβασης «717» με το δυστύχημα θα μπαζώσει υπαρκτές ποινικές ευθύνες υπουργών για πιθανές «λαδιές» που έγιναν, ώστε να καταντήσει η τηλεδιοίκηση κάτι σαν το Γεφύρι της Αρτας.

Δεδομένων όλων αυτών, πρέπει να ρωτήσουμε τον κ. Βορίδη: γιατί δεν εξηγεί το επιχείρημά του και στην κυβέρνηση; Δεν μπορεί να ποινικοποιείται έτι περαιτέρω ο εμπρησμός εξ αμελείας –«όποιος ανάβει ή διατηρεί φωτιά για οποιονδήποτε σκοπό ή εκτελεί θερμές εργασίες ή κάνει χρήση συσκευών που προκαλούν σπινθήρα ή ειδών πυροτεχνίας ή βεγγαλικών (...) πράξη είχε ως επακόλουθο την πρόκληση πυρκαγιάς, η οποία επέφερε σοβαρή ή ευρεία οικολογική και περιβαλλοντική διατάραξη ή καταστροφή ή είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ανθρώπου, τιμωρείται με κάθειρξη και χρηματική ποινή και αν επήλθε θάνατος με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών και χρηματική ποινή»– και να μην υπάρχει ποινικό ενδιαφέρον για τον θάνατο 57 ανθρώπων. Δεν μπορεί να προτείνεται η ποινική μεταχείριση όσων αμελούν να καθαρίσουν τα οικόπεδά τους από τα ξερόχορτα και να τη βγάζει καθαρή ένας υπουργός που αμέλησε να περάσει μια πιθανότατα σωτήρια για 57 ανθρώπους σύμβαση. Γενικώς δεν μπορεί να υπάρχει ποινικός λαϊκισμός δύο ταχυτήτων.

Πέντε χρόνια τώρα η κυβέρνηση «αυστηροποιεί τις ποινές». Προκοπή δεν είδαμε – αντιθέτως η εγκληματικότητα αυξάνεται–, αλλά το πρόβλημα βρίσκεται αλλού. Οι πολίτες ακούν τους υπουργούς και πιστεύουν ότι τα είκοσι χρόνια κάθειρξης, αντί των δεκαπέντε, θα είναι η ασημένια σφαίρα που θα καταστείλει το έγκλημα. Προϊόντος του χρόνου δεν το βλέπουν και ζητούν περισσότερη αυστηροποίηση. Με άλλα λόγια, οι πολίτες εθίζονται στον ποινικό λαϊκισμό με διαρκείς δόσεις «αυστηροποιήσεων» και –όπως όλοι οι εθισμένοι– ζητούν όλο και μεγαλύτερες δόσεις.

Το βασικό χαρακτηριστικό του λαϊκισμού είναι ότι δεν χαμπαριάζει από λεπτές διακρίσεις, όπως είναι η «αιτιώδης συνάφεια» σε ένα δυστύχημα ή τα ελαφρυντικά σε κάποιο έγκλημα. Σύνθημά του –σε κάθε περίσταση και ανεξαρτήτως συνθηκών ή ουσιωδών διαφορών– είναι «κρεμάστε τους ψηλά, χωρίς πολλά πολλά» ή, όπως λένε και σε δημοφιλείς εκπομπές, «κλείστε τους φυλακή και πετάξτε το κλειδί».

Με δεδομένο δε ότι κάθε λαϊκισμός αφενός στοχεύει τις ελίτ και αφετέρου καλλιεργεί την καχυποψία ότι «όλοι αυτοί εκεί πάνω πάντα τη βγάζουν καθαρή». Τα ελαφρυντικά που μπορεί να έχει κάποιος ανώνυμος κατηγορούμενος για μια υπόθεση γίνονται δεκάδες φορές πιο «ύποπτα» αν ο κατηγορούμενος είναι επώνυμος και πολύ περισσότερο υπουργός.

Χρόνια τώρα η κυβέρνηση πουλάει από τα πρωινάδικα το σχοινί με το οποίο τώρα την κρεμάνε. Ο ποινικός λαϊκισμός που καλλιέργησε έγινε αυτεπίστροφος.

Δεν μπορεί να ποινικοποιείται έτι περαιτέρω ο εμπρησμός εξ αμελείας και να μην υπάρχει ποινικό ενδιαφέρον για τον θάνατο 57 ανθρώπων.