«Χαλαρώστε το φρένο χρέους» καλεί το ΔΝΤ τη Γερμανία
Απηρχαιωμένες υποδομές, έλλειψη εργαζομένων, χαμηλή παραγωγικότητα
Είναι πλέον ευρέως γνωστό πως η γερμανική οικονομία δέχεται πολλαπλές πιέσεις και το περασμένο έτος διολίσθησε σε ύφεση. Τα προβλήματά της είναι σοβαρά, αλλά μάλλον δεν είναι αυτά που συνήθως τυγχάνουν της μεγαλύτερης προβολής όπως η ενεργειακή κρίση που έπληξε τις επιχειρήσεις της και ο συνεπακόλουθος πληθωρισμός που σε συνδυασμό με την αύξηση των επιτοκίων έκαμψε τις καταναλωτικές δαπάνες. Αυτά όμως είναι κατά το μάλλον ή ήττον παροδικά σε αντίθεση με τις διαρθρωτικές παθογένειες της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως η γήρανση του πληθυσμού της με συνεπακόλουθο την ανεπάρκεια εργατικού δυναμικού, η ιδιαίτερα αργή αύξηση της παραγωγικότητας, το έλλειμμα επενδύσεων και η γραφειοκρατία. Η εικόνα αυτή της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας αναδύεται από σχετική έκθεση του ΔΝΤ που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα και δεν παραλείπει να τονίσει και την αισιόδοξη πλευρά των πραγμάτων καθώς διαπιστώνει πως η γερμανική οικονομία έχει προσαρμοστεί στο ενεργειακό σοκ και στο έμφραγμα της εφοδιαστικής αλυσίδας και εξακολουθεί να παρουσιάζει εμπορικό πλεόνασμα. Εχοντας, όμως, επί χρόνια επιμείνει στην ανάγκη να αυξήσει η Γερμανία
τις επενδύσεις προκειμένου να αναβαθμίσει τις απηρχαιωμένες υποδομές της, το ΔΝΤ επιχειρεί παρέμβαση σε ένα ακανθώδες πολιτικό θέμα που απασχολεί τους πολιτικούς κύκλους της Γερμανίας από τον Νοέμβριο, καθώς προτείνει στο Βερολίνο χαλάρωση του «φρένου χρέους» με σκοπό την αύξηση του δανεισμού.
Οπως τονίζει το ΔΝΤ, η Γερμανία είναι η μοναδική από τις οικονομίες του G7 που συρρικνώθηκε το 2023 και αναμένεται να σημειώσει και τον χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης φέτος. Σύμφωνα με τα πέντε οικονομικά ινστιτούτα της Γερμανίας, το ΑΕΠ της θα αυξηθεί οριακά φέτος μόλις κατά 0,1% διαψεύδοντας τις προσδοκίες για ανάπτυξη 1,3%. Πολλοί θεωρούν πως το οικονομικό της μοντέλο έχει διαρραγεί και δεν επιδέχεται επιδιόρθωση καθώς η ανάπτυξή της κατά τις προηγούμενες δεκαετίες είχε βασιστεί στο φτηνό ρωσικό αέριο που τροφοδοτούσε τις γερμανικές βιομηχανίες καθιστώντας τες παγκοσμίως ανταγωνιστικές. Και τώρα πολλοί προεξοφλούν πως χωρίς το φτηνό αέριο, το γερμανικό βιομηχανικό μοντέλο δεν θα αποδίδει πλέον. Το ΔΝΤ δεν θεωρεί ακριβή αυτήν την εικόνα μολονότι αναγνωρίζει πως από τη στιγμή που εξέλιπε το ρωσικό αέριο εκτοξεύθηκε
στα ύψη ο πληθωρισμός και το κόστος ζωής. Η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας είναι όμως προσωρινή καθώς οι τιμές έχουν επανέλθει στα επίπεδα του 2018. Και το εμπορικό της πλεόνασμα έφτασε στο 4,3% του ΑΕΠ της που είναι μικρότερο από τα θεαματικά πλεονάσματα της προ της πανδημίας περιόδου, αλλά υπερβαίνει τον μέσο όρο των τελευταίων δύο δεκαετιών. Ομοίως υπερβολικοί έχουν αποδειχθεί οι φόβοι περί αποβιομηχάνισης της Γερμανίας έστω κι αν συρρικνώθηκαν οι βιομηχανίες χημικών, μετάλλων και χάρτου καθώς αυτές δεν αντιπροσωπεύουν παρά μόλις το 4% της οικονομίας. Η παραγωγή
αυτοκινήτων αυξήθηκε κατά 11% πέρυσι, με την παραγωγή ηλεκτροκίνητων η χώρα συμμετέχει στην πράσινη μετάβαση και οι εξαγωγές ηλεκτροκίνητων της Γερμανίας αυξήθηκαν 60%.
Ανάμεσα στις διαρθρωτικές παθογένειες της γερμανικής οικονομίας που υπογραμμίζει το ΔΝΤ είναι εκείνη της γήρανσης του πληθυσμού και ειδικότερα του πληθυσμού σε ηλικία οικονομικά ενεργή. Στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας η Γερμανία τονώθηκε με νέο αίμα χάρη στις μεταναστευτικές ροές, απότοκο των περιφερειακών συγκρούσεων. Τώρα όμως που κοπάζει το μεταναστευτικό κύμα ενώ την ίδια στιγμή οδεύει προς τη σύνταξη η γενιά της μεταπολεμικής έκρηξης των γεννήσεων, το εργατικό δυναμικό της Γερμανίας θα μειωθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα του G7. Αυτομάτως αυτό συνεπάγεται πιέσεις στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ καθώς σε κάθε συνταξιούχο θα αντιστοιχούν λιγότεροι εργαζόμενοι. Το γεγονός, άλλωστε, ότι θα έχει αυξηθεί το
ποσοστό των ηλικιωμένων επί του συνόλου του πληθυσμού συνεπάγεται περισσότερη ζήτηση για υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και μοιραία περισσότεροι εργαζόμενοι θα στρέφονται σε αυτόν τον τομέα αντί για τις βιομηχανίες.
Μια πιθανή λύση, σύμφωνα με το ΔΝΤ, θα ήταν να διευκολύνει το γερμανικό κράτος τη μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας δεδομένου ότι στη χώρα οι εργαζόμενες γυναίκες είναι κατά 2,3 εκατ. λιγότερες από τους εργαζόμενους άνδρες, ενώ πέντε φορές περισσότερες όσες έχουν μερική απασχόληση.
Εξίσου καθοριστική παθογένεια της Γερμανίας, το έλλειμμα επενδύσεων σε υποδομές οι οποίες μειώνονται από τη δεκαετία του 1990 και μετά, θέτοντας τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία στην τελευταία θέση μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών ως προς αυτό το κριτήριο. Οι δημόσιες επενδύσεις είναι σε μόνιμη βάση ελάχιστες ενδεχομένως εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού
στις περιφέρειες της χώρας. Ετσι, το ΔΝΤ συνιστά στη Γερμανία να αυξήσει τη χρηματοδότηση επενδύσεων αλλάζοντας ουσιαστικά το πλαίσιο των δημοσίων δαπανών, κινητοποιώντας μεγαλύτερη μερίδα από τα έσοδά της ή προσαρμόζοντας στις ανάγκες της το θέσφατο του «φρένου χρέους». Υποστηρίζει πως το όριο του «φρένου χρέους» μπορεί να χαλαρώσει και να αυξηθεί κατά ένα ποσοστό ίσο με περίπου το 1% του ΑΕΠ από το ασφυκτικό 0,35% στο οποίο ορίζεται τώρα από το σύνταγμα της χώρας. Και στο μεταξύ, η παραγωγικότητα της γερμανικής οικονομίας θα μπορούσε να αυξηθεί με τη μείωση της γραφειοκρατίας που επίσης συνιστά το ΔΝΤ καθώς τη θεωρεί τροχοπέδη στις επενδύσεις και στην έναρξη νέων επιχειρήσεων. Σημειωτέον ότι στη Γερμανία περνούν συνήθως 5 με 6 χρόνια μέχρις ότου εξασφαλίσει μια εταιρεία την άδεια για την ανέγερση αιολικού πάρκου και 120 ημέρες για την έγκριση έναρξης επιχείρησης...
Το Βερολίνο πρέπει να αυξήσει τις δημόσιες επενδύσεις για να τονώσει την ανάπτυξη, σημειώνει σε έκθεσή του το Ταμείο.