Η πολιτική των χαμηλών φόρων τελειώνει
Οι φτωχές κυβερνήσεις της Ευρώπης πρέπει να αυξήσουν τις δημόσιες επενδύσεις έως και 3% του αθροιστικού τους ΑΕΠ ετησίως τα επόμενα χρόνια. Δεδομένου ότι οι δραστικότερες περικοπές χρέους και δαπανών δεν επαρκούν για τις μελλοντικές ανάγκες, η μείωση στα μειωμένα δημοσιονομικά έσοδα ίσως σημαίνει και βραδύτερη ανάπτυξη αργότερα. Οι κυβερνήσεις πρέπει να επιλέξουν μεταξύ πολιτικής σκοπιμότητας και οικονομικής πραγματικότητας, η οποία υπαγορεύει υψηλότερους φόρους. Οι ηγέτες στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στο Ηνωμένο Βασίλειο (Η.Β.) βρίσκονται ενώπιον ενός επαχθέστατου καθήκοντος. Πρέπει να επενδύσουν στην πράσινη μετάβαση, να ενισχύσουν τις αμυντικές δαπάνες και να συνδράμουν στον εκσυγχρονισμό των τηλεπικοινωνιακών ή σιδηροδρομικών υποδομών. Η εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας της Ε.Ε. απαιτεί σχεδόν 600 δισ.
ευρώ τον χρόνο μέχρι το 2030. Εάν οι κυβερνήσεις καλύψουν περίπου το ήμισυ και το υπόλοιπο ο ιδιωτικός τομέας, αυτό ισοδυναμεί σχεδόν με το 1,7% του ΑΕΠ της περιοχής. Στο Η.Β., οι Εργατικοί της αντιπολίτευσης είχαν δεσμευθεί για επιπλέον δαπάνες 28 δισ. στερλινών ετησίως για την πράσινη μετάβαση, ήτοι για το σχεδόν 1% του ΑΕΠ, αν και έκτοτε έχουν αναδιπλωθεί. Επιπροσθέτως, Βρετανία και Ε.Ε. οφείλουν να συνεχίσουν τις στρατιωτικές επενδύσεις. Τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ μόλις πέρυσι πέτυχαν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ ετησίως για την άμυνα, όπως αρχικά συμφωνήθηκε το 2006.
Οι δαπάνες για υποδομές θα προστεθούν και αυτές στον λογαριασμό. Μόνο η αναβάθμιση των τηλεπικοινωνιακών δικτύων θα κόστιζε στα δημόσια ταμεία περίπου 20 δισ. ευρώ ετησίως, εάν οι κυβερνήσεις χρηματοδοτήσουν το ήμισυ του ποσού. Αντίστοιχα στη Βρετανία πρέπει
να αυξηθούν οι δαπάνες για βασικά έργα κατά τουλάχιστον 10 δισ. λίρες ετησίως, σύμφωνα με έκθεση της Εθνικής Επιτροπής Υποδομών. Συνεκτιμώντας τις ανάγκες εκπαίδευσης και κατάρτισης των εργαζομένων, καθώς και περίθαλψης των γηρασκόντων πολιτών, το 3% του ΑΕΠ μοιάζει με συντηρητική εκτίμηση. Οι κυβερνήσεις έχουν μόνο τρεις τρόπους για να χρηματοδοτήσουν τις ανωτέρω επενδύσεις, ήτοι τον υψηλότερο δανεισμό, τη μείωση δαπανών και την αύξηση φόρων. Ωστόσο, η Γαλλία και η Ιταλία πληρώνουν ήδη περισσότερα σε επιστροφές τόκων και κεφαλαίου παρά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ή στην εσωτερική ασφάλεια. Το ακαθάριστο δημόσιο χρέος της Ιταλίας θα ανέλθει στο 143% του ΑΕΠ της χώρας φέτος, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Η Γαλλία βρίσκεται στο 110% και στο 106% το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι περικοπές δαπανών δυνητικά θα αποδέσμευαν κονδύλια, ενώ προσφάτως ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρινό Λε Μερ προανήγγειλε εξοικονόμηση 20 δισ. ευρώ το 2025, αλλά αυτό είναι μόλις το 0,7% του ΑΕΠ της χώρας.
Οπότε απομένουν οι φόροι. Οσο σωρεύεται όμως πλούτος στα χέρια ιδιωτών, τόσο φτωχαίνουν οι κυβερνήσεις. Βάσει έκθεσης της Σχολής Οικονομικών του Παρισιού, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κατείχαν το 20%-30% του εθνικού πλούτου τη δεκαετία του 1980 και τώρα το 2% μόνο κυρίως λόγω χρέους. Εντούτοις, οι ηγέτες της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας δεσμεύονται να μην αυξήσουν τη φορολογία. Οποιαδήποτε αύξηση, βέβαια, θα πρέπει να εφαρμοστεί στο πλαίσιο μιας ευρείας αναδιανομής, ώστε η φορολόγηση των ευπόρων να χρηματοδοτήσει τους φτωχότερους. Η πράσινη μετάβαση, για παράδειγμα, απαιτεί από τις κυβερνήσεις να βοηθήσουν τις οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα να στραφούν σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα ή αντλίες θερμότητας, ενώ οι εταιρείες θα χρειαστούν κίνητρα για να επενδύσουν σε περιβαλλοντικές τεχνολογίες. Αν και το δημοσιονομικό μείγμα του μέλλοντος θα διαφέρει από χώρα σε χώρα, η φορολόγηση των πλουσίων είναι κρίσιμη προκειμένου να δείξουν οι κυβερνήσεις ότι το βάρος κατανέμεται δίκαια.
Η Ε.Ε. και η Βρετανία πρέπει να επενδύσουν στην πράσινη μετάβαση και να ενισχύσουν τις αμυντικές δαπάνες.