Ανεπίδεκτοι μαθήσεως Με πλάτες άλλων
Οταν η Ρένα Δούρου, μετά τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, είπε το αξέχαστο «μου έτυχε η στραβή στη βάρδια μου» εξόργισε τους πολίτες για έναν απλό λόγο: όχι επειδή δεν τυχαίνουν «στραβές» σε βάρδιες, αλλά επειδή οι «στραβές» εντάσσονται εξ ορισμού στο ρίσκο που αποδέχεται ένας πολιτικός όταν αναλαμβάνει «βάρδια» σε κάποιο νευραλγικό πόστο. Η έννοια της ευθύνης συνίσταται στην ανάγκη να υπαχθούν όλα τα ενδεχόμενα στην εποπτεία ενός ή περισσότερων ικανών προσώπων, ώστε να αποσπαστεί ο κίνδυνος από το πεδίο της αφηρημένης τυχαιότητας και να γίνει πια διαχειρίσιμος, ως αντικείμενο συγκεκριμένης αρμοδιότητας. Οι υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι δεν πληρώνονται για την ομορφιά και το όνομά τους, αλλά για να επωμίζονται το κολοσσιαίο βάρος της ασφάλειας των πολιτών· για να προσωποποιούν την ευθύνη και να τιθασεύουν το προβλέψιμο και το απρόβλεπτο. Η δουλειά δεν είναι εύκολη, αλλά κανείς δεν είπε ότι είναι. Το «job description» είναι γνωστό εξαρχής. Οταν οι «στραβές» προκύπτουν, λοιπόν, οι πολίτες περιμένουν έμπρακτη αναγνώριση του σφάλματος, η οποία πρέπει να συνοδεύεται από καταλογισμό και απόδοση δικαιοσύνης. Τα ρητορικά σχήματα περί πολιτικής ευθύνης είναι κούφιοι συμβολισμοί και τίποτα παραπάνω. Το δυστύχημα των Τεμπών απέδειξε ότι το ηθικό δίδαγμα της πυρκαγιάς στο Μάτι πέρασε και δεν ακούμπησε· όσοι, δε, από τη Νέα Δημοκρατία κατήγγελλαν και χλεύαζαν τη Ρένα Δούρου τότε, αποδεικνύουν τώρα ότι το πρόβλημα δεν το είχαν με τη στάση της, αλλά με την κομματική της ταυτότητα. Το θερμό χειροκρότημα υπέρ του Κώστα Αχ. Καραμανλή ήταν ενδεικτικό.
Ικανοποιημένος με τον εαυτό του
Η ομιλία του πρώην υπουργού Υποδομών και Μεταφορών στη Βουλή με αφορμή τη συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας ήταν μια σπουδή στην ασυγκινησία. Κανείς δεν περίμενε από τον Κώστα Αχ. Καραμανλή αληθινά δάκρυα, ούτε και θα ήταν χρήσιμο κάτι τέτοιο, αλλά οι στοιχειωδώς δημοκρατικοί πολίτες αξίωναν οπωσδήποτε το ηθικό αποτέλεσμα των δακρύων: αυτοκριτική, έναν υποτυπώδη απολογισμό όσων πήγαν στραβά, ουσιώδεις εξηγήσεις. Εντούτοις, ο πρώην υπουργός υιοθέτησε μια τακτική προκλητικής αντίφασης: από τη μία, τόνισε ότι δεν είναι από εκείνους που δεν παραδέχονται τα λάθη τους (υπονοώντας, προφανώς, τους συναδέλφους του στον ΣΥΡΙΖΑ) και από την άλλη, απέτυχε να μας αναφέρει έστω ένα δικό του λάθος (πέρα από ανέξοδες και απρόσωπες γενικότητες). Γενναιόδωρος υπήρξε, ωστόσο, στην άμεση και έμμεση αυτοκολακεία, σχολιάζοντας συντετριμμένος τις επιθέσεις μίσους που δέχεται από «σκοτεινούς μηχανισμούς» και επισημαίνοντας ότι έκανε το καθήκον του με ηθική και εντιμότητα. Του διέφυγαν τα βασικά: οι επιθέσεις μίσους είναι συγκριτικά με τον θάνατο 57 ατόμων κατά τι προτιμότερες και, πάντως, αμελητέες. Η ηθική και η εντιμότητά του, από την άλλη, αφορούν τον ίδιο· εμάς μας αφορά η αποτελεσματικότητά του, στην οποία τα πήγε εξαιρετικά άσχημα. Εχει τη σημασία του πως ο πρώην υπουργός όχι μόνο δεν φρόντισε να διαχειριστεί την κατάσταση με αυταπάρνηση, αποχωρώντας δηλαδή από την πολιτική μετά το υπουργικό του φιάσκο όπως πρότειναν πολλοί, αλλά είχε και τη σπάνια αυτοπεποίθηση να προχωρήσει σε αντεπίθεση. Αντεπίθεση, όμως, σε ποιον; Στους συγγενείς των θυμάτων; Στους επικριτές του; Ναι, γιατί για τον βουλευτή της Ν.Δ. το θέμα είναι ο ίδιος, όχι το δυστύχημα, οι νεκροί και ο ελαττωματικός κρατικός μηχανισμός. Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι, βέβαια, ότι η αντεπίθεσή του δεν βασίστηκε σε επιχειρήματα, αλλά στις πλάτες άλλων: Πρώτον, των ψηφοφόρων του· η επανεκλογή του από τους πολίτες των Σερρών είναι, σύμφωνα με τον κ. Καραμανλή, η απάντηση σε κάθε υποψία αμφισβήτησής του. Επειδή όμως οι πλάτες του εκλογικού δικτύου δεν αρκούσαν, ενέπλεξε και τον πρωθυπουργό στο αυτοαθωωτικό στρατήγημα: όποιος τον χτυπάει, το κάνει για να χτυπήσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη! Το μήνυμα εστάλη στο εκλογικό σώμα και η Ν.Δ. φαίνεται να το εγκρίνει: κάθε επιλογή έχει και τα βάρη της· μερικές φορές, όταν επιλέγεις τον έναν, παίρνεις και τον άλλο ως υποχρεωτικό δώρο.