Ατημελώς ατημέλητοι
Η συχνή αναζωπύρωση του σχετικού διαλόγου δημιουργεί πράγματι την εντύπωση πως η εικόνα της χώρας είναι κάτι που μας ενδιαφέρει έντονα, ίσως και κάτι για το οποίο «αγωνιούμε». Αν όμως αφήσουμε κατά μέρος την εκατέρωθεν πολεμική και προσεγγίσουμε το ζήτημα βάσει δεδομένων, τότε τα συμπεράσματα θα είναι μάλλον διαφορετικά. Αγωνιούμε όντως για την εικόνα μας; Και τότε γιατί είναι τόσο χάλια; Γιατί δεν τη βελτιώνουμε; Αν μας πειράζει η μετατροπή της Αθήνας σε πόλη για περαστικούς, αν μας πειράζει η κατάργηση του δημόσιου χώρου και του δημόσιου «χώρου», η θεσμική χωλότητα, η διαπροσωπική αποκτήνωση, τότε πώς και όλα αυτά δείχνουν τόσο ακλόνητα; Αν μας ενοχλεί και στην πραγματική ζωή ό,τι μας ενοχλεί μόνο στα βίντεο κλιπ, τότε γιατί δεν κάνουμε κάτι, ή γιατί δεν συζητάμε έστω στα σοβαρά για το τι να κάνουμε; Θεωρούμε άραγε πως μέχρι να τα «δείξουμε» προς τα έξω, όλα αυτά δεν είναι ορατά;
Τα ερωτήματα, δυστυχώς, είναι ρητορικά, και μάλιστα σε βαθμό που ακούγονται αφελή. Η εικόνα της χώρας αποτελεί στην πραγματικότητα ακόμη ένα θέμα που στη σφαίρα του δημόσιου διαλόγου χάνει οποιαδήποτε σημασία και μετατρέπεται σε κενό επίδικο ανάμεσα σε κατά φαντασίαν παρατάξεις. Οι εκπρόσωποί τους ρίχνουν απλώς την όποια κατάσταση στο μπλέντερ, πατάνε το κουμπί και το αποτέλεσμα είναι οι ίδιες πάντα «απόψεις», που μπορείς να τους φανταστείς να τις λένε πριν ακόμη τις πουν. Η μόνη εικόνα που δείχνει να τους ενδιαφέρει είναι η δική τους εικόνα.
Μέσα από τη συγκεκριμένη διαδικασία, πετυχαίνουμε κάθε τόσο να μετατρέπουμε σε ακόμη πιο επιφανειακό ένα θέμα που είναι αρκετά επιφανειακό από μόνο του. Κάθε εικόνα υπονοεί και κάτι που υπάρχει κάτω από αυτήν, ένα είδος ουσίας ή, έστω, πραγματικότητας. Αν ισχύει αυτό, τότε ένα πιο πρωταρχικό ερώτημα που θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε θα είχε να κάνει όχι απλώς με το πώς δείχνουμε προς τα έξω, αλλά με το ποιοι είμαστε από μόνοι μας, ποιοι είμαστε όταν δεν μας κοιτάει κανείς. Πρόκειται μάλιστα για ερώτημα που θα μπορούσε να αποδειχτεί χρήσιμο απλώς και μόνο αν το θέταμε, χωρίς να χρειαστεί καν να το απαντήσουμε – τουλάχιστον όχι με τη μορφή των οριστικών, μη επιδεχόμενων αμφισβητήσεις ή αποχρώσεις απαντήσεων, που γενικά φαίνεται να προτιμάμε.