Οταν ο Ιταλός Λουζιέρι ζητούσε λίρες και πριόνια
Στη διάλεξη που η κ. Πούλου έδωσε τον περασμένο Οκτώβριο στην Αθήνα και είχε παρακολουθήσει η «Κ», η αρχαιολόγος αναφέρθηκε σε κάποιες από τις επιστολές που περιέγραφαν με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες τις κινήσεις του Λουζιέρι τα τρία χρόνια που έχει πρόσβαση στην Ακρόπολη. Oταν ο Παρθενώνας προσεγγίζεται για πρώτη φορά προκειμένου να αρχίσουν οι εργασίες ο διοικητής τους εμποδίζει. Ο Λουζιέρι ζητάει από τον Eλγιν επειγόντως ένα φιρμάνι, «το οποίο θα έχει συνταχθεί με τέτοιους όρους, ώστε να αποφύγουμε νέες δυσκολίες και να συνεχίσουμε το έργο μας». Αργότερα γράφει στον Ελγιν πως τα χρήματα που είχε στείλει τους διευκόλυναν «να σκάψουν και να πάρουν». Σε άλλες επιστολές αναζητάει πριόνια, για να κόψει μεταξύ άλλων «ένα μεγάλο ανάγλυφο το οποίο δεν μπορεί να μετακινηθεί αν δεν μειώσουμε το βάρος του». Στις 6 Ιανουαρίου 1804, ο Λουζιέρι εξασφαλίζει το τελευταίο τμήμα της ζωφόρου του Παρθενώνα. «Oλες οι επιστολές ή τα φιρμάνια ήταν πάντα τόσο αδύναμα σε αυτό το θέμα που χωρίς τα χρήματα, τα δώρα και την επιρροή που είχε εδώ η εξοχότητά σας, δεν θα είχαμε πάρει τίποτα», είχε παραδεχθεί. «Υπήρχαν στιγμές στο Broomhall που έκλαψα διαβάζοντας τις επιστολές», λέει σήμερα η κ. Πούλου στην «Κ». «O Λουζιέρι προκαλεί τεράστια καταστροφή στον Παρθενώνα. Είχα ακούσει τον Μανόλη Κορρέ να μιλάει γι' αυτό, αλλά ήταν διαφορετικό να διαβάζω τα λόγια του ανθρώπου που προκάλεσε την καταστροφή. Oλο αυτό δεν είναι μια τυπική έρευνα. Δεν αφορά ένα αγγείο ή ένα εκπληκτικό άγαλμα. Είναι συνυφασμένο με την εθνική μας ταυτότητα, με την καταστροφή του εθνικού μας μνημείου και βέβαια με τη διεκδίκηση. Μπορεί ως αρχαιολόγοι να μην εμπλεκόμαστε στη διεκδίκηση με πολιτικούς όρους, καταλαβαίνουμε όμως πως κάποιες από τις επιστολές αυτές αποτελούν πολύτιμο επιχείρημα», τονίζει.
Η έρευνά της δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Τα τελευταία δέκα χρόνια μεταξύ άλλων κατάφερε να εντοπίσει πού βρισκόταν το σπίτι του Λουζιέρι (στα σημερινά Αναφιώτικα) και έχει επίσης επιβεβαιώσει πως 120 αγγεία που είχαν κλαπεί από το σπίτι του και είχαν φτάσει στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη αγνοούνται. Εχει ήδη κάνει ένα πρώτο ταξίδι στη Νάπολη αναζητώντας τα. Πρέπει να ξαναπάει εκεί, θέλει να ταξιδέψει στο Λονδίνο, στο Μπρίστολ, στη Μασσαλία και σε πολλά άλλα μέρη για να συνεχίσει τη μελέτη. «Το στενάχωρο είναι πως οι Ελληνες αρχαιολόγοι δεν μπορούμε να κάνουμε εύκολα τέτοιες έρευνες. Χρειάζεται χρόνος και χρήματα. Η υποτροφία και κυρίως η διαμεσολάβηση της βρετανικής αρχαιολογικής σχολής ήταν πολύτιμη, αλλά έπρεπε να καλύψω μόνη μου ένα μεγάλο μέρος των εξόδων», σημειώνει.
Πρόκειται για μια προσωπική διαδρομή, σε πολλά επίπεδα. Ηταν προφανές και στη διάλεξή της τον Οκτώβριο, που μίλησε με συναίσθημα για την επιχείρηση αποκοπής και για τις άγνωστες πτυχές της ζωής του Λουζιέρι. Η ίδια πλέον πιστεύει πως ο Ιταλός ήταν και θύτης, αλλά και θύμα: «Υπηρετεί τον λόρδο Ελγιν πολύ πιστά, δεν τον εγκαταλείπει ποτέ έως τον θάνατό του, παρόλο που η ζωή του είναι δραματική. Μας προκαλεί ένα πολύ μεγάλο τραύμα που προσπαθούμε να θεραπεύσουμε με την επιστροφή, αλλά και ο ίδιος πεθαίνει με τραγικό τρόπο. Εγκαταλελειμμένος και απένταρος. Είναι ένα μοιραίο πρόσωπο-κλειδί. Ακολουθούσε μεν εντολές, αλλά χωρίς αυτόν είναι σαφές πως δεν θα είχε δημιουργηθεί ποτέ η συλλογή του Ελγιν», καταλήγει.