Τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν είναι φιλικά προς τον αυτισμό
Οταν ο Φοίβος Βασάλιος μπήκε στο Πολυτεχνείο, στη Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών, ήταν καταχαρούμενος. Επιτέλους θα ασχολιόταν μόνο με τα μαθηματικά! Από μικρό τον μάγευαν οι αριθμοί, ακόμα περισσότερο και από το σύμπαν, τους δεινόσαυρους και τις διαδρομές των λεωφορείων («όλοι με ρωτούσαν πώς να πάνε κάπου»)! Μολονότι στο σχολείο ήταν μαθητής του 13-14 («δυστυχώς είχε κι άλλα μαθήματα εκτός από μαθηματικά», λέει γελώντας), στη σχολή ήταν έτοιμος να διαπρέψει. Ηταν σίγουρο ότι θα διαπρέψει. Τι συνέβη λοιπόν και οι σπουδές του διήρκεσαν 15 χρόνια;
Συνομιλούμε εν αναμονή της ομιλίας του στη χθεσινή ημερίδα «Αυτισμός – Σχεδιάζοντας το μέλλον» που διοργάνωσε στο Αμφιθέατρο της ΑΣΠΑΙΤΕ με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τον Αυτισμό, το Κέντρο Υποστήριξης Διδασκαλίας και Μάθησης της ΑΣΠΑΙΤΕ. Ο Φοίβος, που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού, πήρε το πτυχίο του πριν από 1,5 χρόνο, στα 34 του. Οι λόγοι πολλοί. Από το ότι έπρεπε να διαπραγματεύεται συνεχώς για να εξετάζεται προφορικά και ότι δεν μπορούσε να παίρνει τις σημειώσεις από τους συμφοιτητές του, επειδή απλώς δεν έκαναν παρέα, μέχρι το ότι οι σπουδές του διακόπτονταν συνεχώς λόγω καταλήψεων, απεργιών κ.ο.κ. «Ξεκίνησα με φόρα αλλά στο πρώτο μεγάλο κύμα καταλήψεων αποσυντονίστηκα τελείως. Το έχασα. Πήγα να το ξαναβρώ αλλά μετά άρχισαν απεργιακές κινητοποιήσεις οι διοικητικοί για το μνημόνιο. Ημουν έτοιμος να τα παρατήσω να πάω στο Αγιον Ορος». Οπως λέει, για τα άτομα στο φάσμα η διακοπή της ροής, της καθημερινότητας όπως τη γνωρίζουν, μπορεί να είναι καταλυτική.
Η μητέρα του, Μαρία Ηλιοπούλου, ψυχολόγος και πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου για το σύνδρομο Asperger, θυμάται ακόμα το tantrum, το ξέσπασμα θυμού του Φοίβου, όταν μια μέρα τον πήγε στην Πολυτεχνειούπολη να δώσει μάθημα και είδε πανό «Κατάληψη». «Θυμάμαι να φωνάζει “έχω διαβάσει”, “με ποιο δικαίωμα”, “γιατί δεν μας ενημερώσανε”! Η διατάραξη της ρουτίνας του αυτιστικού ανθρώπου είναι καταστροφική. Κάπου εκεί τα παράτησε». Δεν είναι ο μόνος. Οπως διαπιστώνει και χάρη στον σύλλογο, πολλά αυτιστικά παιδιά αφήνουν τις σπουδές τους στη μέση. «Είναι κλασική περίπτωση. Οχι μόνο λόγω καταλήψεων αλλά γιατί αποθαρρύνονται, δεν αντέχουν την κοινωνική πίεση. Δεν είναι οργανωμένα τα πράγματα και δεν μπορούν να παρακολουθήσουν. Δεν είναι φιλικά προς τον αυτισμό τα πανεπιστήμια». Χρειάστηκε υπομονή και επιμονή εκ μέρους όλων προκειμένου ο Φοίβος να ξαναπιάσει το νήμα και να πάρει το πτυχίο του. «Το σπίτι μας είναι ακόμα γεμάτο χαρτιά με μαθηματικά. Οχι τίποτα άλλο, αλλά φοβάμαι να τα πετάξω μην τυχόν έχει λύσει κανένα θεώρημα».
Τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στις σπουδές του περιέγραψε στη χθεσινή ημερίδα και ο Χαράλαμπος Αγγής, σήμερα φοιτητής της ΑΣΠΑΙΤΕ. «Στα θεωρητικά τα πάω λίγο χάλια γιατί δεν ξέρω τι να απαντάω. Θα ’θελα να ήξερα καλύτερα τι να διάβαζα», είπε με την αμεσότητα των ανθρώπων στο φάσμα του αυτισμού. Ο Χαράλαμπος διαγνώστηκε στην Α΄ Γυμνασίου. «Στην αρχή νόμιζα ότι είχα απλώς κάποιες δυσκολίες στα μαθήματα. Με την πάροδο του χρόνου άρχισα να καταλαβαίνω ότι έπρεπε να έχω περισσότερο χρόνο».
Από καρδιάς μίλησαν χθες και καθηγητές της σχολής, όπως ο Σπύρος Πανέτσος. «Είμαι καθηγητής 30 χρόνια και μόλις το προηγούμενο εξάμηνο με πλησίασε ένας φοιτητής και μου είπε “κύριε καθηγητά, είμαι αυτιστικός”. Τα ’χασα. Του είπα “τι πρέπει να κάνω για σένα;” “Εγώ θα σου πω;” μου απάντησε». Ο κ. Πανέτσος έθεσε το θέμα στους συναδέλφους του για να εισπράξει μεταξύ άλλων την αντίδραση «ας ασχοληθούμε με το 90% πριν ασχοληθούμε με το 10%». Εχοντας ευαισθητοποιηθεί... αμετάκλητα ο ίδιος, ζήτησε καθοδήγηση από την ΕΕΠΑΑ (Ελληνική Εταιρεία Προστασίας Αυτιστικών Ατόμων – συνδιοργανώτρια της χθεσινής εκδήλωσης). «Η μειωμένη προσέλευση στην εκδήλωση από μέλη ΔΕΠ μας δείχνει όμως ότι είναι πολλά αυτά που πρέπει ακόμα να γίνουν», είπε.
«Αντίστοιχη εμπειρία είχα κι εγώ», είπε ο Αθανάσιος Καμούτσης, επίκουρος καθηγητής στο Γεωπονικό και πρόεδρος της ΕΕΠΑΑ. «Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν έρθει στο γραφείο μου φοιτητές και μου λένε “δεν ξέρω πώς να μελετήσω” ή “δεν έχω παρέα, τι να κάνω;” Δεν έχω ειδικές γνώσεις, έχω όμως την εμπειρία από το δικό μου παιδί. Και ξέρω ότι τα παιδιά αυτά μπορούν να αποδώσουν και ακαδημαϊκά, και στην κοινωνία, να εργαστούν, να έχουν και προσωπική ζωή. Δεν μπορεί να μένουν κλεισμένοι στο σπίτι».
Σπουδαστές και καθηγητές μιλούν στην «Κ» για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν εντός και εκτός αμφιθεάτρου.
Για άτομα στο φάσμα η διακοπή της ροής, της καθημερινότητας, λόγω απεργιών ή καταλήψεων, μπορεί να είναι καταλυτική.
Μια θέση στον κόσμο
Οπως είπε ο Φοίβος Βασάλιος κλείνοντας την ομιλία του: «Θα ήθελα στο μέλλον να έχω τη δυνατότητα να ζήσω μόνος μου, οικονομικά ανεξάρτητος, αλλά να είμαι ο εαυτός μου. Ξέρω ότι είναι δύσκολο αλλά θέλω να το παλέψω. Ξέρω πολλά παιδιά που, παρ’ όλες τις σοβαρές σπουδές τους, ζουν κλεισμένα στα σπίτια τους, συχνά σε κατάθλιψη. Οι άνθρωποι σαν εμένα συχνά δυσκολεύονται να βρουν μια θέση στον κόσμο. Ο κόσμος δεν είναι φιλικός προς τον αυτισμό».