Ειδικό ταμείο για τις συντάξεις συστήνει η Γερμανία

Εχοντας δεσμευθεί προεκλογικά ότι θα προστατεύσει το συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας, η γερμανική κυβέρνηση βρήκε έναν πρωτότυπο τρόπο να ανακόψει την αναπόφευκτη οικονομική κρίση που τέτοιες υποσχέσεις προξενούν: ένα ειδικό ταμείο, χρηματοδοτούμενο μέσω κρατικού δανεισμού και επιφορτισμένο να επενδύει σε μετοχές διεθνών ομίλων. Προϊόντος του χρόνου οι αποδόσεις θα συμβάλουν στη χρηματοδότηση των συντάξεων του γηράσκοντος πληθυσμού της Γερμανίας. Το ταμείο, που αναμένεται να διαθέτει 200 δισ. ευρώ μέσα σε μία δεκαετία, είναι πολύ μικρό ώστε να θεωρηθεί πανάκεια. Ωστόσο θα μπορούσε να αποτελέσει υπόδειγμα για άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ως προς τον τρόπο να συνδυάζουν κρατικά κονδύλια και ιδιωτικά κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν το συνταξιοδοτικό πρόβλημα. Το 2023 σε ποσοστό μεγαλύτερο του 22% οι πολίτες της Γερμανίας ήταν 65 ετών και άνω. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών μετά το 24% της Ιταλίας. Οπως συμβαίνει στο μεγαλύτερο τμήμα της υπόλοιπης ηπειρωτικής Ευρώπης, η χώρα διαθέτει ένα διανεμητικό σύστημα όπου οι εργαζόμενοι χρηματοδοτούν τις συντάξεις των συνταξιούχων μέσω εισφορών κοινωνικής ασφάλισης ή φόρων. Οι συντάξεις που χρηματοδοτούνται από το δημόσιο ταμείο αντιπροσωπεύουν το 10% έως 15% του ΑΕΠ στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, εν αντιθέσει με το Ηνωμένο Βασίλειο όπου κυριαρχούν τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα και οι κρατικές συντάξεις ανέρχονται μόνο στο 5% του ΑΕΠ.

Τα τρία κόμματα του κεντροαριστερού συνασπισμού του καγκελαρίου Ολαφ Σολτς υποσχέθηκαν προηγουμένως ότι δεν θα περικόψουν τα επιδόματα, ούτε θα αυξήσουν τους φόρους για τη χρηματοδότηση του συνταξιοδοτικού ελλείμματος. Επίσης δεν θέλουν να αυξήσουν περαιτέρω το ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης, το οποίο θα ανέλθει από τα σχεδόν 66 στα 67 έτη έως το 2029. Οι δεσμεύσεις φαίνονται διάτρητες, καθώς εκατομμύρια «μπέιμπι μπούμερ», που γεννήθηκαν το διάστημα 1946-1964, βαίνουν προς συνταξιοδότηση, αφήνοντας στις νεότερες γενιές να πληρώσουν τις συντάξεις τους. Η Γερμανία είχε έξι εργαζομένους ανά συνταξιούχο στις αρχές της δεκαετίας του '60, αλλά πλέον σήμερα η αναλογία είναι 2/1 και υποχωρεί περαιτέρω. Η πρωτοτυπία του νέου συνταξιοδοτικού ταμείου με την επωνυμία «Κεφάλαια των γενεών» είναι διπλή. Πρώτον, θα απαιτήσει δημόσιο δανεισμό, παρά τη μακροχρόνια αποστροφή της Γερμανίας προς το χρέος. Ωστόσο δεν θα υπολογισθεί βάσει του αυστηρού «φρένου χρέους» που επιβάλλει τη δημοσιονομική πειθαρχία στην κυβέρνηση. Δεύτερον, το ταμείο θα επενδύσει δημόσιο χρήμα σε μετοχές.

Ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ είπε ότι αναμένει αποδόσεις άνω του 3% ή 4% μετά την αφαίρεση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους. Αν επαληθευθεί, τότε τα 8 δισ. ευρώ ετησίως, που θα δημιουργήσει το ταμείο σε ορίζοντα δεκαετίας, θα περιορίσουν μόνο το έλλειμμα των συντάξεων, το οποίο η κυβέρνηση επιδοτεί φέτος στο ποσό των 127 δισ. ευρώ ή στο 27% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού. Το ταμείο «Κεφάλαια των γενεών» δεν θα γλιτώσει τους Γερμανούς εργαζομένους από μεγαλύτερες εισφορές ή χαμηλότερα επιδόματα, ούτε την κυβέρνηση από υψηλότερη χρηματοδότηση των συντάξεων. Εντούτοις αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, κυρίως επειδή θα λειτουργεί ανεξαρτήτως της κυβέρνησης και δεν θα περιορίζεται σε γερμανικούς τίτλους. Θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως πρότυπο για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καταδεικνύοντας πως το επενδεδυμένο στις κεφαλαιαγορές δημόσιο χρήμα μπορεί να λειτουργεί ως πηγή χρηματοδότησης για τις συντάξεις μιας γηράσκουσας ηπείρου.

Με προίκα 200 δισ. σε βάθος δεκαετίας, θα επενδύει σε μετοχές διεθνών ομίλων.