Η πιο όμορφη εμπειρία
Μία από τις πλέον αινιγματικές στιγμές στην αφήγηση της ζωής του Χριστού είναι η Ανάληψη. Σαράντα ημέρες μετά τη Σταύρωση, μπροστά στους μαθητές του, ο αναστημένος Ιησούς ίπταται, υψώνεται στον ουρανό ώσπου χάνεται.
Το επεισόδιο απαντά μόνον στον Ευαγγελιστή Λουκά και στις Πράξεις των Αποστόλων, έχει όμως τη δική του σημασία. Είναι σαφώς μια στιγμή απόλυτα υπερβατική. Και είναι ένα αφήγημα που συνάδει με την εικόνα του ουρανού της εποχής εκείνης (και για πολλούς αιώνες ακόμα): ο ουρανός ως θόλος πάνω στον οποίο στηρίζεται ο θρόνος του Θεού. Ο άνθρωπος βλέπει από τη Γη το «πάτωμα» του θόλου.
Εξυπακούεται ότι, με βάση τη σύγχρονη κοσμολογία, όλο αυτό δεν είναι παρά μια φαντασμαγορική μυθοπλασία. Μικρή σημασία έχουν αυτού του τύπου οι διαφορές. Το επεισόδιο της Ανάληψης αναδεικνύει τη Θέωση του Ιησού και, βέβαια, την έννοια του μυστηρίου που τυλίγει τη θεϊκή Του πλευρά.
«Οι θρησκείες θεωρούν δεδομένη την πραγματικότητα του μυστηρίου», γράφει ο Ρωμαιοκαθολικός θεολόγος Τζον Φ. Χάουτ στο βιβλίο του «Ο Θεός μετά τον Αϊνστάιν. Τι πραγματικά συμβαίνει στο σύμπαν;» (μτφρ. Γ. Μαραγκός, εκδ. Πεδίο). «Με τη λέξη μυστήριο», προσθέτει, «χαρακτηρίζουν ό,τι είναι απόλυτα πραγματικό αλλά και άφθαστο. (...) Το μυστήριο, λένε, μπορεί να μας καθηλώσει και να μας εξευγενίσει, αλλά παραμένει πέρα από την κατανόησή μας. Η επιστήμη, από την άλλη, επιθυμεί σφόδρα να κατανοήσει τον κόσμο».
Ο Αϊνστάιν ωστόσο θεωρούσε πως η επιστήμη «θα πρέπει να διευρύνει όχι μόνο την αντίληψή μας για τη φύση, αλλά και την αίσθηση του μυστηρίου. Η πιο όμορφη εμπειρία που μπορούμε να έχουμε είναι το μυστηριώδες», δήλωνε. «Οποιος δεν το γνωρίζει και δεν μπορεί πλέον να αναρωτηθεί, να θαυμάσει, είναι σαν νεκρός».
Ο Αϊνστάιν θεωρούσε όμως πως ό,τι είχε να κάνει με τη θρησκεία ήταν απλή δεισιδαιμονία, συμπεριλαμβανομένης και της ιδέας ενός προσωπικού Θεού. Παρόλο που ο Αϊνστάιν αναφερόταν ενίοτε στον Θεό, απέρριπτε την ιδέα ενός δημιουργού που αγαπάει, κρίνει και νοιάζεται. Θεωρούσε πως για να θεωρείται κάποιος βαθιά θρήσκος «ήταν αρκετό να νιώθει μια αδιάκοπη εκτίμηση για το μυστήριο».
Μια επίγνωση του μυστηρίου, «είτε στην περίπτωση του Αϊνστάιν είτε στην περίπτωση της θεολογίας, απαιτεί να έχουμε πρώτα μια αίσθηση απεραντοσύνης».
Η έννοια της απεραντοσύνης χτυπήθηκε από τον επιστημονικό υλισμό που επικράτησε μετά τον 17ο αιώνα. Ωστόσο, έτσι όπως εξελίχθηκε η φυσική εδώ και εκατό περίπου χρόνια, έχουμε να κάνουμε με ένα «συμπαντικό χωρικό μέγεθος που έχει ξεπεράσει όλα όσα μπορούσαμε προηγουμένως να φανταστούμε».
Αν η βιβλική Ανάληψη μοιάζει αδιανόητη, το φυσικό σύμπαν, μέσα στην ασύλληπτη απεραντοσύνη του, έχει κάτι αδιανόητο επίσης – και μυστηριώδες. Κι εμείς αποτελούμε μέρος του. Αυτή είναι η «πιο όμορφη εμπειρία που μπορούμε να έχουμε», κατά τον ίδιο τον Αϊνστάιν.