Φωτεινή Ζαφειροπούλου: μια υποδειγματική αρχαιολόγος της «ηρωικής εποχής»
To κύκνειο άσμα της, πέρυσι, ήταν ένας μεγάλος αφιερωματικός τόμος, ως φόρος τιμής από τις εκδόσεις Μέλισσα στον αείμνηστο σύζυγό της Νίκο Ζαφειρόπουλο. Σε έναν αρχαιολόγο - πρότυπο δημόσιου λειτουργού, στον οποίον οφείλουμε τη διάσωση κατά τη δεκαετία του '60 πολλών παραδοσιακών οικισμών στις Κυκλάδες, όπως της Μυκόνου. Του οφείλουμε και την πάλη με τη μάστιγα των αρχαιοκαπήλων αλλά και την πρώιμη αντίσταση στις «ορέξεις» της πολιτείας και των ιδιωτών για ασύδοτη τουριστική ανάπτυξη εις βάρος του περιβάλλοντος και της Iστορίας. Η Φωτεινή Ζαφειροπούλου, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 93 ετών πριν από λίγες ημέρες, έβαλε και εκείνη ένα (τεράστιο) λιθαράκι ως αρχαιολόγος της υπηρεσίας από το 1960 έως και το 1995, με εντονότερο αποτύπωμα στις Κυκλάδες και στη Σάμο και λιγότερο στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο Αγρίνιο.
Σπουδαίες ανασκαφές
Χάρις στις άοκνες προσπάθειές της έγιναν σπουδαίες ανασκαφές στη Νάξο και στην Πάρο. Ασχολήθηκε ωστόσο συστηματικά και με την επανέκθεση μουσείων σε Μύκονο, Δήλο και Σαντορίνη. Βέβαια, αυτό που είναι αξιοθαύμαστο στην πορεία της είναι ότι έδρασε στην ηρωική εποχή της αρχαιολογίας, όταν τα μέσα μετακίνησης από νησί σε νησί ήταν πρωτόγονα, όπως και η καθημερινότητα των Κυκλαδιτών. Σε μια ωραία συνέντευξή της στην Αυγή Καλογιάννη (περιοδικό Parola) περιγράφει τις συνθήκες εργασίας της όταν ήθελες δύο ημέρες με ούριο άνεμο για να πας από τη Μύκονο στην Πάρο, με διανυκτέρευση στη Σύρο, και τέσσερις - πέντε με κόντρα άνεμο αν υπήρχαν απαγορευτικά απόπλου. Πάλευε σε καϊκάκια με τα κύματα, έσκαψε παρέα με ένα μπουκάλι κονιάκ για να αντέξει το κρύο, ο ήλιος της έκαψε τα αυτιά και ξαγρύπνησε στην Κέρο με ένα ειδώλιο κι ένα μαχαίρι κάτω από το μαξιλάρι, περιμένοντας να ξημερώσει για να το μεταφέρει σε ασφαλές μέρος. Εργαζόταν ακατάπαυστα με μια γραφομηχανή παρέα από πλεούμενο σε πλεούμενο, της σάρωναν τη σκηνή τα μπουρίνια και τα μελτέμια, έτρωγε με τον σύζυγό της κονσέρβες αλλά και αστακούς που τους πουλούσαν πάμφθηνα τότε οι ψαράδες. Ωστόσο, η ανασκαφή σε ξερονήσια είχε και κάποια πλεονεκτήματα. «Ενώ ήταν χούντα, εμείς είχαμε το προνόμιο να τραγουδάμε ελεύθερα, πολλές φορές μάλιστα ουρλιάζοντας από τον ενθουσιασμό μας, γιατί μπορούσαμε να πούμε όλα τα απαγορευμένα τραγούδια, κυρίως Θεοδωράκη, που αν σε έπιαναν στον δρόμο κατοικημένης περιοχής έστω και να το σιγοτραγουδάς ή ακόμη και να το σφυρίζεις, πήγαινες “αυθωρεί και παραχρήμα”, που λένε, στο φρέσκο», αναφέρει στην Καλογιάννη.
Τελικά, ποιο ήταν το συμπέρασμα γι' αυτή την παθιασμένη αρχαιολόγο που έβαζε το καθήκον πάνω από όλες τις «πιέσεις»; «Ο υπάλληλος αρχαιολόγος πρέπει να έχει μια γερή δόση τρέλας και μεγάλο μεράκι για να τα φέρνει βόλτα και να έχει και προσωπική ζωή». Και σήμερα έτσι είναι... Η κηδεία της Φωτεινής Ζαφειροπούλου θα τελεσθεί αύριο Τετάρτη 10 Απριλίου και ώρα 12 το μεσημέρι από τον Ι.Ν. του Νεκροταφείου Νέας Φιλαδέλφειας (Κόκκινος Μύλος).