To «ενθύμιον» του Σόιμπλε
Ημετά θάνατον έκδοση της βιογραφίας του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είναι ένα γεγονός που –λόγω της πολύ στενής σχέσης του μακαρίτη με την Ελλάδα– φέρνει στο μυαλό την περίοδο 2010-2015. Για όλους όσοι είχαν ασχοληθεί με κάποιο τρόπο με αυτά που συνέβησαν εκείνη την όχι και τόσο μακρινή περίοδο στην Ελλάδα, η υπενθύμιση της χρεοκοπίας και των μέτρων που χρειάστηκε να ληφθούν προκειμένου η χώρα να υπάρχει σήμερα, η ανάμνηση του –δυσοίωνου για την ελληνική συλλογική μνήμη– Σόιμπλε λειτουργεί σαν αλάτι σε μια παλιά πληγή. Αν και μακροπρόθεσμα το ελληνικό χρέος είναι εξασφαλισμένο και βιώσιμο (παρά το τεράστιο μέγεθός του), η ελληνική οικονομία παραμένει «ρηχή», παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. Χθες, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας απηύθυνε έκκληση για πολιτική, δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα, αναλύοντας τη μεγάλη εικόνα, στην οποία, βεβαίως, περιλαμβανόταν η τρέχουσα θετική προοπτική της ελληνικής οικονομίας.
Θετική προοπτική έχει και ο τουρισμός, ο οποίος παραμένει (δυστυχώς) η «ναυαρχίδα» της ελληνικής οικονομίας. Ο τουρισμός ήταν μια σανίδα σωτηρίας στα πρώτα χρόνια προσπάθειας επούλωσης των τραυμάτων της καταστροφικής –οικονομικά– περιόδου 2010-2016. Δεν είμαστε όμως πια εκεί. Και το προϊόν
δεν φαίνεται να εξελίσσεται με κάποια μακροπρόθεσμη προοπτική. Πρόκειται, μάλιστα, για ένα προϊόν το οποίο αναπτύσσεται (με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις) με τρόπο που υπονομεύει τη μελλοντική δυναμική του. Ποιος θα θέλει να επισκεφθεί τις Κυκλάδες σε 20 χρόνια, όταν αυτές θα έχουν μετατραπεί σε μια τσιμεντένια άνυδρη δυστοπία. Αλλά και πέρα από την περιβαλλοντική διάσταση του ζητήματος, υπάρχουν θεμελιώδη προβλήματα. Μια διεθνής κρίση είναι ανά πάσα στιγμή ικανή να τραυματίσει βαριά τον τουρισμό. Η πανδημία δεν είναι μακριά. Και είναι πολύ πιθανό ότι την επόμενη φορά δεν θα υπάρχει Ταμείο Ανάκαμψης για να στηρίξει τις οικονομίες. Η προσωρινότητα του τουρισμού αποτελεί, επιπλέον, ένα στοιχείο που ακυρώνει οποιονδήποτε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Τόση ενέργεια σπαταλιέται καθημερινά σε λογής πληκτρολόγια για τις επενδύσεις στην πολύτιμη αποτροπή. Οι εξοπλισμοί είναι ένα σπορ ακριβό. Αλλά μπορούν να γίνουν από μια οικονομία «φτερό στον άνεμο» δίχως βιομηχανική βάση και δυνατότητες εγχώριας παραγωγής; Οι απαντήσεις είναι εύκολες, καθώς οι αριθμοί είναι πολύ συγκεκριμένοι.
Η ιστορία του νέου ελληνικού κράτους είναι μια ιστορία χρεοκοπιών και αναγέννησης από την τέφρα. Ωστόσο, ούτε η Ιστορία είναι εκκρεμές ούτε και η αναγέννηση είναι βέβαια. Για να μην το ξαναζήσουμε, πρέπει να σοβαρευτούμε. Δεν είναι βέβαιο ότι μπορούμε.