Οι πρώτες τουφεκιές στην Ευρώπη
Στο «Δαυίδ εναντίον Γολιάθ. Πώς επιβίωσε η Φινλανδία απέναντι στον Στάλιν» (μτφρ.: Ριίκα Πουκίνεν - Μαρία Μαρτζούκου, εκδ. Παπαδόπουλος) ο Φινλανδός ιστορικός Κίμο Ρεντόλα γράφει ότι μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Στάλιν τη δεκαετία του '20, ο τελευταίος δεν έπαψε να παίρνει διαρκώς αποφάσεις που αφορούσαν τη Φινλανδία.
Φαίνεται, όμως, πως «αυτήν τη γειτονική χώρα δεν την ξεχώριζε ιδιαίτερα. Ηταν μια από τις γειτονικές χώρες που, συνήθως, οι Σοβιετικοί τις έβλεπαν όλες μαζί σαν μία· την τοποθετούσαν, μάλλον, στην ομάδα των δυτικών γειτόνων –Εσθονία, Λετονία, Πολωνία, ακόμα και Ρουμανία– παρά στις Βόρειες Χώρες».
(Η ματιά απέναντι στις γείτονες χώρες εκ μέρους της Μόσχας δεν έχει αλλάξει έως σήμερα – ειδικά σήμερα...)
Με την υπογραφή του Γερμανοσοβιετικού Συμφώνου μη Επίθεσης τον Αύγουστο του 1939, η Μόσχα εξασφάλιζε –προσώρας– την ησυχία της απέναντι στη ναζιστική Γερμανία, αλλά και τη θωράκισή της στα δυτικά: το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο περιελάμβανε τον διαμελισμό της Πολωνίας καθώς και την επέκταση της ΕΣΣΔ προς δυσμάς. Σε αυτή τη φάση, η Μόσχα είχε τον –όχι αβάσιμο– φόβο πως αν οι Αγγλογάλλοι ξεμπέρδευαν με τη Γερμανία, ίσως στη συνέχεια στρέφονταν «εναντίον του μπολσεβικισμού».
Ετσι, η Μόσχα κατέλαβε με στρατιωτική εισβολή την ανατολική Πολωνία και μετά στράφηκε, έστω και με την επίφαση της διπλωματικής οδού, προς τις Βαλτικές Χώρες, οι οποίες «αιφνιδιάστηκαν και επέτρεψαν γρήγορα την ανάπτυξη σοβιετικών βάσεων» (η κατοχή θα ξεκινούσε «επίσημα» τον Ιούνιο του 1940).
Ωστόσο, «η Φινλανδία, η οποία κλήθηκε τελευταία στις διαπραγματεύσεις, αντιστάθηκε», οπότε η Μόσχα άρχισε να συγκεντρώνει στρατεύματα στα σύνορα με τη Φινλανδία, την ίδια στιγμή που οι ανώτατοι στρατιωτικοί κύκλοι της τελευταίας διχάζονταν ως προς την ικανότητα της χώρας να αντισταθεί σε τόσο υπέρτερες δυνάμεις.
Αγνοούσαν όμως κάτι: στα τέλη της δεκαετίας του '30, ο Στάλιν είχε οργανώσει τις περίφημες μαζικές εκκαθαρίσεις στους κόλπους του Κόκκινου Στρατού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση της σοβιετικής στρατιωτικής μηχανής. Υπολογίζεται ότι εκτελέστηκαν περίπου 34.000 ανώτεροι και ανώτατοι Σοβιετικοί αξιωματικοί...
Το πρόβλημα φάνηκε ήδη από τη δεύτερη εβδομάδα του πολέμου με τη Φινλανδία, ο οποίος ξεκίνησε με τη σοβιετική εισβολή στις 30 Νοεμβρίου του 1939. Τότε, ένας ισχυρός μα και ιδιαίτερα αποδυναμωμένος εισβολέας χωρίς ουσιαστικό κίνητρο «σκόνταψε» πάνω στο υψηλό πατριωτικό φρόνημα των Φινλανδών. Κάπως έτσι ξέσπασε ο ελάχιστα γνωστός Χειμερινός Πόλεμος.
Το ενδιαφέρον είναι ότι επρόκειτο για κανονικό, αιματηρό πόλεμο και όχι για τον λεγόμενο «ψεύτικο» πόλεμο (Phoney War) που μαινόταν σε αυτή τη φάση μεταξύ Αγγλίας - Γαλλίας και Γερμανίας: επισήμως η Ευρώπη βρισκόταν σε πόλεμο αλλά με ελάχιστες εχθροπραξίες, μέχρι φυσικά να ξεκινήσουν οι βομβαρδισμοί του Λονδίνου και μέχρι να εισβάλουν οι Γερμανοί στη Γαλλία, οκτώ μήνες αργότερα.