«Λυπάμαι, το ρουσφέτι σας δεν εγκρίθηκε»

Οι επιστήμονες είχαν καταφθάσει πλήρως προετοιμασμένοι στο υπουργικό γραφείο για να τεκμηριώσουν το αίτημά τους για έγκριση, και χρηματοδότηση, ενός δικού τους προγράμματος. Μάλλον δεν θα είχαν μεγάλη δυσκολία να τα καταφέρουν, καθώς η συνάντηση είχε προετοιμαστεί, τα υπουργικά στελέχη ήταν ενήμερα και το κλίμα ήταν πολύ θετικό. Ωστόσο, όταν η συζήτηση έφτανε στο τέλος της, με την έγκριση του προγράμματος να είναι ορατή, ακούστηκε το ερώτημα από τα υπουργικά χείλη: «Μπορείτε να συμπεριλάβετε στην ομάδα σας τρεις επιστήμονες τους οποίους γνωρίζω;»...

Το ίδιο συνέβη, επίσης πρόσφατα, σε μια άλλη περίπτωση επιστημονικού προγράμματος που εφαρμόζεται πιλοτικά σε μεγάλο περιφερειακό δήμο. Τότε ήταν τοπικός βουλευτής που έδωσε στους επιστημονικούς υπευθύνους του προγράμματος λίστα τριών ατόμων προς πρόσληψη. Δεν έγινε δεκτή, προκαλώντας δυσφορία στον βουλευτή, αλλά και στους πολιτικούς αυτοδιοικητικούς του φίλους...

Ας μην εστιάσουμε στο προφανές, πως ουδείς μπορεί να γνωρίζει την επιστημονική αρτιότητα των προτεινόμενων προς πρόσληψη επιστημόνων, και άρα να έχει γνώμη για το εάν κάνουν για τη θέση. Ομως, τα πρόσωπα αυτά επιχειρείται να επιβληθούν με πελατειακά κριτήρια και όχι με βάση τη συνάφεια του βιογραφικού τους με το αντικείμενο του έργου. Ο αντίλογος, πως έτσι αφήνουμε τους επιστημονικούς υπευθύνους να στήσουν το δικό τους «μαγαζί» με κρατικά κονδύλια, είναι αδύναμος. Διότι στο τέλος υπάρχει η αξιολόγηση του αποτελέσματος.

Το κρίσιμο στη λειτουργία της ελληνικής δημόσιας διοίκησης δεν είναι τόσο εάν γίνεται αξιολόγηση των έργων, αλλά κυρίως πώς γίνεται. Συνήθως οι πολιτικοί προκρίνουν προγράμματα μαξιμαλιστικά, τα οποία στο τέλος δεν παράγουν τους επιθυμητούς στόχους, αφού τα ροκανίζουν ο πελατειασμός και η δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία. Και εντέλει η (όποια) αξιολόγηση των έργων γίνεται με πολιτικά κριτήρια, αφού η εναλλαγή κυβερνήσεων ή και υπουργών θέτει σε κίνδυνο προγράμματα που εγκρίθηκαν από τους προηγούμενους.

Τα ρουσφέτια δεν θα εκλείψουν. Σημασία έχει οι υπεύθυνοι των έργων να ορθώνουν το ανάστημά τους μπροστά σε κάθε πολιτευτή. Ναι, είναι δύσκολο να αλλάξουν νοοτροπίες. Μήπως γίνεται ευκολότερο όταν κάποιοι ορθώνουν ανάστημα, προστατεύοντας την επιστημονική τους αξιοπρέπεια;