Το «Back to Black» στο μικροσκόπιο
Συγκρίνουμε την κινηματογραφική ταινία για την Εϊμι Γουάινχαουζ με το βραβευμένο με Οσκαρ ντοκιμαντέρ για τη ζωή της, «Amy»
την κινηματογραφική βιογραφία της Εϊμι Γουάινχαουζ διά χειρός Σαμ Τέιλορ-Τζόνσον, που κυκλοφορεί από την περασμένη Πέμπτη και στις ελληνικές αίθουσες, υπάρχει μια σκηνή, όπου η πρόωρα χαμένη σταρ συναντιέται με κάποια από τα στελέχη της δισκογραφικής της. Εκείνοι της επισημαίνουν ότι το πρώτο της άλμπουμ με τίτλο «Frank» είναι υπερβολικά... τζαζ για την αγορά της Αμερικής, ενώ τη συμβουλεύουν να σταματήσει να παίζει κιθάρα όταν τραγουδάει επί σκηνής. Η απάντησή της σε όλα αυτά είναι να τους διαολοστείλει (για να το πούμε ήπια), συμπληρώνοντας πως πρέπει «να ζήσει» ώστε να γράψει τραγούδια για τον επόμενο δίσκο. Αν και πρόκειται για μυθοπλασία, η πραγματικότητα δεν πρέπει να ήταν πολύ μακριά, δεδομένου του εκρηκτικού χαρακτήρα και της ρομαντικής αντίληψης της Γουάινχαουζ περί μουσικής.
«Δεν είμαι καμιά καταραμένη Spice Girl», λέει αλλού στον καλό φίλο και μάνατζέρ της, Νικ Σιμάνσκι. Η συγκεκριμένη ατάκα
επιβεβαιώνεται από τον ίδιο και στο προ μερικών ετών (2015), βραβευμένο με Οσκαρ ντοκιμαντέρ, «Amy», του Ασίφ Καπάντια. Αυτό το τελευταίο φιλμ δημιουργήθηκε έπειτα από εκτενή, ανεξάρτητη έρευνα και με συνεντεύξεις όλων
των κοντινών προσώπων της Γουάινχαουζ και αποτελεί καλό οδηγό αναφορικά με την τεκμηρίωση και της καινούργιας ταινίας, η οποία ήδη σχολιάζεται έντονα στους κύκλους των θαυμαστών της ερμηνεύτριας και τραγουδοποιού που έφυγε από τη ζωή το 2011.
Να τα πάρουμε, όμως, με τη σειρά. Οι πρώτες αμφιβολίες σχετικά με το «Back to Black» είχαν ήδη αρχίσει να διατυπώνονται όταν ανακοινώθηκε το όνομα της Μαρίσα Αμπέλα, της ηθοποιού δηλαδή που θα υποδυόταν την ηρωίδα. Επεσαν πανηγυρικά στο κενό. Η 28χρονη Βρετανίδα, η οποία μας συστήθηκε μέσα από το τηλεοπτικό «Industry», όχι μόνο πετυχαίνει τη φυσιογνωμική ομοιότητα με την τραγουδίστρια –ειδικά στο προφίλ– αλλά κυρίως μεταφέρει τη μοναδική προσωπικότητά της, το γνήσια λαϊκό πνεύμα της και ταυτόχρονα τη βαθιά ευαισθησία που της επέτρεψε να εκφραστεί με τόση αμεσότητα μέσα από την τέχνη της. Πέραν όλων των παραπάνω,
ερμηνεύει η ίδια όλες τις γνωστές επιτυχίες της Γουάινχαουζ, κατορθώνοντας να σταθεί στο ύψος μιας από τις κορυφαίες γυναικείες φωνές του 21ου αιώνα.
Αυτά τα τραγούδια, πάντως, ή μάλλον τη διαδικασία δημιουργίας τους θα θέλαμε να τα δούμε περισσότερο στην ταινία. Εκείνο που καταλαβαίνουμε βασικά είναι ότι το ομώνυμο άλμπουμ, «Back to Black», από τα σημαντικότερα της σύγχρονης δισκογραφίας, γράφτηκε έπειτα από τον (προσωρινό) χωρισμό της Εϊμι από τον μεγάλο έρωτα της ζωής της, τον Μπλέικ Φίλντερ, ο οποίος την άφησε με την καρδιά ραγισμένη. Τίποτα δεν αναφέρεται στην ταινία για την ιδιοφυή παραγωγή του Μαρκ Ρόνσον και του Σαλαάμ Ρέμι, ούτε όμως και για το πώς η ίδια η Γουάινχαουζ «μετέφρασε» τον πόνο της σε στίχους με τους οποίους ταυτίστηκαν εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο. Στο ντοκιμαντέρ του Καπάντια μαθαίνουμε, για παράδειγμα,
ότι σχεδόν ολόκληρο το εμβληματικό «Back to Black» (το κομμάτι) μαζί με τη μελωδία του γράφτηκε μέσα σε 2-3 ώρες κατευθείαν στο στούντιο.
Κεφάλαιο Μπλέικ
Η σχέση της Εϊμι, η οποία για πολλούς υπήρξε τοξική και ενίσχυσε στον μέγιστο βαθμό τις ήδη υπάρχουσες τάσεις αυτοκαταστροφής της, προκαλώντας τελικά το τραγικό τέλος της, κατέχει προφανώς κεντρικό ρόλο και στην ταινία. Ο Τζακ Ο' Κόνελ ερμηνεύει έναν Μπλέικ ελαφρώς πιο στυλάτο από την αληθινή εκδοχή του, όμως αρκούντως πειστικό ως προς τις ακραίες αντιδράσεις και την άρρωστη επιρροή του στην Εϊμι. Από την άλλη, το γεγονός ότι το φιλμ φαίνεται να φορτώνει περίπου... τα πάντα στον Μπλέικ, δεν μοιάζει αληθοφανές, ιδίως όταν την ίδια στιγμή μένει πρακτικά εκτός κάδρου ο πατέρας της καλλιτέχνιδος, Μιτς Γουάινχαουζ.
Είναι γνωστό ότι η ταινία της Τέιλορ-Τζόνσον έγινε με τις ευλογίες και τη συνεργασία της οικογένειας της Εϊμι Γουάινχαουζ και του Μιτς προσωπικά. Ο ίδιος, ερμηνευμένος από τον Εντι Μάρσαν, εμφανίζεται εκεί ως στοργικός πατέρας, λιγάκι αφελής ίσως και δεκτικός στα καπρίτσια της κόρης του, σε καμία περίπτωση ωστόσο ελεγκτικός και αποφασισμένος να εκμεταλλευθεί την επιτυχία της για δικό του όφελος. Στο ντοκιμαντέρ του Καπάντια, αντιθέτως, βλέπουμε τον αληθινό Μιτς να υποστηρίζει ότι η Εϊμι πρέπει να κάνει την αμερικανική περιοδεία της ακόμη κι όταν φαίνεται ξεκάθαρα πως δεν είναι ικανή για κάτι τέτοιο, ενώ λίγο καιρό πριν από το τέλος φέρνει τηλεοπτικό συνεργείο για να την καταγράψει στις διακοπές της, επιτείνοντας το αίσθημα καταδίωξης που της είχαν δημιουργήσει τα αδηφάγα βρετανικά μίντια. Αμαρτίες γονέων...
Tο ότι το φιλμ φαίνεται να φορτώνει περίπου τα πάντα στον Μπλέικ δεν μοιάζει αληθοφανές, ιδίως όταν την ίδια στιγμή μένει εκτός κάδρου ο πατέρας της καλλιτέχνιδος, Μιτς Γουάινχαουζ.