Ερευνα για «καρτέλ» σε ψηφιακά έργα

Στο στόχαστρο δέκα εταιρείες για παράνομες πρακτικές σε διαγωνισμούς που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης

Το ενδεχόμενο εκτεταμένης νόθευσης διαγωνισμών σε έργα ψηφιακής αναβάθμισης, κυρίως του Δημοσίου, τα οποία χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ερευνούν ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές. Στο ραντάρ των αρμόδιων αρχών βρίσκονται δέκα εταιρείες, εκ των οποίων πέντε που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της πληροφορικής, οι τρεις τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι και δύο εταιρείες συμβούλων, με τους ελέγχους να αφορούν πιθανόν παράνομη οριζόντια σύμπραξη –κοινώς «καρτέλ»– για το μοίρασμα των διαγωνισμών με προσυνεννοήσεις σχετικά με το ύψος των προσφορών.

Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι η «οσμή σκανδάλου» σχετικά με τις συμβάσεις στα ψηφιακά έργα δεν είναι η μοναδική σε ό,τι αφορά τις χρηματοδοτήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Πριν από λίγες εβδομάδες ο εντεταλμένος σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ Πάνος Σταμπουλίδης είχε καταγγείλει δημοσίως ύποπτες πρακτικές σε διαγωνισμούς που αφορούν την αναβάθμιση νοσοκομείων της χώρας, ύψους 9 εκατ. ευρώ, αλλά και το Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης, ύψους 55 εκατ. ευρώ. Μάλιστα, ο ίδιος τότε είχε προειδοποιήσει με προσφυγή στην Επιτροπή Ανταγωνισμού. Μιλώντας στην «Κ» ο κ. Σταμπουλίδης, αν και επισήμανε ότι τα έργα στα οποία αναφέρεται είναι τεχνικά και πρόκειται για μικρότερης αξίας από αυτά για τα οποία ελέγχονται οι δέκα εταιρείες, υπογράμμισε ότι μετά

τις δηλώσεις που ο ίδιος έκανε δημοσίως σταμάτησαν αυτά τα φαινόμενα.

Υπενθυμίζεται ότι στις 27 Μαρτίου 2024 η Επιτροπή Ανταγωνισμού είχε εκδώσει ανακοίνωση με την οποία ενημέρωνε ότι την ίδια ημέρα είχε πραγματοποιήσει αιφνιδιαστικούς ελέγχους σε μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων δραστηριοποιούμενων στον κλάδο πληροφορικής και τεχνολογίας και

συναφών υπηρεσιών στο πλαίσιο αυτεπάγγελτης έρευνας για πιθανή οριζόντια σύμπραξη νόθευσης δημοσίων διαγωνισμών (bid rigging). Η «Κ» στο φύλλο της 28ης Μαρτίου 2024 αποκάλυπτε τον αριθμό και τις εταιρείες στις οποίες έγινε ο έλεγχος, καθώς και ότι ερευνώνται για μοίρασμα των συμβάσεων σχετικά με διαγωνισμούς με φορείς υπουργεία (π.χ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δικαιοσύνης, Περιβάλλοντος κ.ά.) για έργα ψηφιακής αναβάθμισης που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Οι εταιρείες οι οποίες ελέχθησαν είναι οι εξής: Byte, Uni Systems, Netcompany-Intrasoft, Space Hellas, Cosmos Business Systems, Cosmote, Vodafone, Nova και οι εταιρείες συμβούλων Toolbox και Active.

Σύμφωνα με προχθεσινό δημοσίευμα του περιοδικού Politico, το οποίο επιβεβαίωσαν στην «Κ» πηγές με γνώση του θέματος, την υπόθεση ερευνά όχι μόνο η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ελλάδας, αλλά και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, ύστερα από σχετικό αίτημα που της εστάλη από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF). Πίσω από τις καταγγελίες φέρεται να είναι η ελληνική εταιρεία πληροφορικής European Dynamics. Αυτή, πάντως, δεν είναι η πρώτη φορά που η εν λόγω εταιρεία καταφεύγει στα κοινοτικά όργανα για θέματα δημοσίων συμβάσεων. Το είχε πράξει και το 2010, όταν είχε γίνει ο διαγωνισμός για το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ), διαγωνισμό στον οποίο συμμετείχε,

αλλά δεν της κατακυρώθηκε. Τα ευρωπαϊκά όργανα, πάντως, απέρριψαν τις τότε καταγγελίες της. Αφορμή για την εκ νέου προσφυγή της στις Βρυξέλλες στάθηκε διαγωνισμός για την αναβάθμιση του ΕΣΗΔΗΣ. Πάντως, για την πλειονότητα των έργων στα οποία τώρα γίνεται έλεγχος, η European Dynamics δεν φέρεται να είχε καταθέσει προσφορά. Τα περισσότερα από τα έργα έχουν συμβασιοποιηθεί, ενώ κάποια έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Αρμόδιες πηγές εκτιμούν ότι ο έλεγχος τόσο από την Επιτροπή Ανταγωνισμού όσο και από τις κοινοτικές υπηρεσίες δεν θέτει σε κίνδυνο την υλοποίηση των έργων, επισημαίνοντας ότι οι όποιες αποφάσεις προκύψουν από τις έρευνες θα εκδοθούν τουλάχιστον μετά από δύο χρόνια.

Τρεις είναι οι συνήθεις πρακτικές για τη «νόθευση» των διαγωνισμών: α) οι εταιρείες προσυνεννοούνται ώστε ένας κάθε φορά να δώσει την πιο συμφέρουσα προσφορά, β) κατάθεση προσφοράς με υψηλές εκπτώσεις, αλλά χωρίς τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, έτσι ώστε να ευνοηθεί, προφανώς ενώ έχει προηγηθεί συνεννόηση, ο διαγωνιζόμενος με τη δεύτερη υψηλότερη έκπτωση (σ.σ. τέτοιες πρακτικές κατήγγειλε ο κ. Σταμπουλίδης), γ) προσυνεννόηση για υποβολή μόνο μίας προσφοράς σε κάθε διαγωνισμό. Σε αυτή την περίπτωση, μάλιστα, συχνά μπορεί να κηρύττεται άγονος ο διαγωνισμός και να επαναλαμβάνεται με προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (διαδικασία άρθρου 32), όπου στην ουσία πρόκειται για ένα είδος απευθείας ανάθεσης, αλλά για συμβάσεις άνω του ορίου των 60.000 ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία έκθεσης του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου που πραγματοποίησε έλεγχο στην Ελλάδα το 2021, στο 42,4% των διαγωνισμών συνολικά υποβλήθηκε μόνο μία προσφορά. Από τα στοιχεία, εξάλλου, του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ), που παρουσιάζει σήμερα η «Κ», σε σύνολο 172 διαγωνισμών που διενεργήθηκαν το 2023 και αφορούσαν υπηρεσίες τεχνολογίας των πληροφοριών (παροχή συμβουλών, ανάπτυξη λογισμικού, Διαδίκτυο και υποστήριξη), οι υποβληθείσες προσφορές ήταν μόλις 226, δηλαδή μόλις 1,3 προσφορές ανά διαγωνισμό, ενώ η αντίστοιχη αναλογία το 2022 ήταν επίσης πολύ χαμηλή (1,6).

Οι έλεγχοι των ελληνικών και των ευρωπαϊκών αρχών αφορούν πιθανές προσυνεννοήσεις για το μοίρασμα των διαγωνισμών.