Διαπραγμάτευση με το δάχτυλο στη σκανδάλη
Παρά την αποχώρηση του μεγαλύτερου μέρους των στρατιωτικών του δυνάμεων, το Ισραήλ δείχνει να ετοιμάζεται για πολυετή πόλεμο και για «άμεσο» χτύπημα του Ιράν
Η περασμένη Κυριακή θα καταγραφεί, πιθανότατα, ως σημείο καμπής στον πόλεμο της Γάζας. Ακριβώς την ημέρα που συμπληρώνονταν έξι μήνες αιματοχυσίας, ο ισραηλινός στρατός εξέπληξε τους πάντες, ανακοινώνοντας ότι αποσύρει την 98η μεραρχία των ειδικών δυνάμεων από την παλαιστινιακή Λωρίδα. Μόνο μία ταξιαρχία (μεταξύ 2.000 και 5.000 στρατιωτών, σύμφωνα με τα στάνταρντ του ισραηλινού στρατού) έμεινε στη νότια Γάζα, έναντι 360.000 στρατιωτών που είχαν αποσταλεί στην πρώτη φάση του πολέμου. Την ίδια ώρα, ανωτάτου επιπέδου ομάδα Ισραηλινών διαπραγματευτών με αυξημένη εξουσιοδότηση από την κυβέρνηση Νετανιάχου έσπευδε στο Κάιρο για ένα νέο κύκλο συνομιλιών με στόχο να υπάρξει συμφωνία για εκεχειρία έξι εβδομάδων και ανταλλαγή αιχμαλώτων με τη Χαμάς. Το Ισραήλ είχε πολλούς και ισχυρούς λόγους να κάνει ένα μεγάλο βήμα πίσω. Μετρώντας τουλάχιστον 604 νεκρούς σε έξι μήνες πολέμου, τα στρατεύματά του συνέχιζαν να αντιμετωπίζουν σφοδρή αντίσταση ακόμη και σε περιοχές που θεωρητικά είχαν εκκαθαρίσει από τον Νοέμβριο, όπως το Μπέιτ Χανούν, στον βορρά, ο προσφυγικός καταυλισμός Σάτι και η συνοικία Ζεϊτούν, στην πόλη της Γάζας. Η ανάπαυση και αντικατάσταση των στρατιωτών κρίθηκε, προφανώς, αναγκαία. Την ίδια ώρα, ο Νετανιάχου αισθανόταν να κλιμακώνεται η εσωτερική πίεση για την απελευθέρωση των ομήρων, με τις διαδηλώσεις να διογκώνονται και δεκάδες χιλιάδες πολίτες να ζητούν την παραίτησή του, παρομοιάζοντάς τον με τον Πάμπλο Εσκομπάρ.
Το τηλεφώνημα
Ο αποφασιστικός παράγοντας, όμως, πρέπει να ήταν η απότομη σκλήρυνση της στάσης του Τζο Μπάιντεν ύστερα από τον «εξοργιστικό», όπως τον χαρακτήρισε ο ίδιος, ισραηλινό βομβαρδισμό εναντίον της διεθνούς ανθρωπιστικής οργάνωσης World Central Kitchen. Η ισραηλινή εφημερίδα Maariv χαρακτήρισε «δραματική» την τηλεφωνική επικοινωνία του Αμερικανού προέδρου με τον Νετανιάχου, στις 4 Απριλίου, όπου τον προειδοποίησε ορθά-κοφτά ότι θα διακόψει τη βοήθεια προς το Ισραήλ αν δεν μειώσει δραστικά τις απώλειες αμάχων και αν δεν αυξήσει θεαματικά τη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας. Θέλοντας και μη, ο Νετανιάχου υποχρεώθηκε να δώσει κάποια απτά δείγματα συμμόρφωσης.
Τίποτα, πάντως, δεν αποκλείει το ένα βήμα πίσω να συνοδευτεί σύντομα από δύο βήματα εμπρός. Σε πείσμα των αμερικανικών προειδοποιήσεων, ο Νετανιάχου επανέλαβε ότι η εισβολή στη Ράφα, τελευταία πόλη της Γάζας υπό παλαιστινιακό έλεγχο, είναι ειλημμένη απόφαση –μάλιστα δήλωσε ότι «έχει οριστεί η σχετική ημερομηνία»– και ότι «δεν υπάρχει δύναμη (διάβαζε υπερδύναμη) στον κόσμο» που θα μπορούσε να τον εμποδίσει. Θα ήθελε κανείς να πιστέψει ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός προσπαθούσε να κατευνάσει τους ακροδεξιούς εταίρους του που δυσφορούσαν με την απόσυρση των στρατευμάτων και απειλούσαν να ρίξουν την κυβέρνηση, αλλά τίποτα δεν είναι περισσότερο αμφίβολο. Αλλωστε, την ίδια στιγμή γινόταν γνωστό ότι ο ισραηλινός στρατός παρήγγειλε 40.000 σκηνές των 12 ατόμων για να στεγάσει προσωρινά περίπου μισό εκατομμύριο από τους εκτοπισμένους, που θα δημιουργήσει ενδεχόμενη εισβολή στη Ράφα.
Ακολούθησε η δολοφονία, από ισραηλινό βομβαρδισμό, τριών γιων και τριών εγγονών του ανώτατου πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, την περασμένη Τετάρτη. Αν και επισήμως δηλώθηκε ότι ούτε ο Νετανιάχου ούτε ο υπουργός Aμυνας Γιόαβ Γκάλαντ έδωσαν τη σχετική εντολή, είναι δύσκολο να παραμερίσει κανείς την υποψία πως επρόκειτο για συνειδητή πολιτική επιλογή με στόχο να εκτροχιαστούν οι διαπραγματεύσεις του Καΐρου, τη στιγμή που οι Αμερικανοί μεσολαβητές, επικεφαλής των οποίων ήταν ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς, εμφανίζονταν αισιόδοξοι για την επίτευξη συμφωνίας.
Με όλα αυτά, ο Νετανιάχου κινδυνεύει να εξαντλήσει πολύ γρήγορα τα τελευταία αποθέματα υπομονής του Τζο Μπάιντεν. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο ισπανόφωνο αμερικανικό κανάλι Univision, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ανοιχτά ότι διαφωνεί με την προσέγγιση του Ισραηλινού πρωθυπουργού στον πόλεμο της Γάζας και τον κάλεσε να δεχθεί άμεσα εκεχειρία έξι ή και οκτώ εβδομάδων. Ο καλά πληροφορημένος για τα του Λευκού Οίκου αρθρογράφος των New York Times Τόμας Φρίντμαν έγραψε ότι ο Μπάιντεν εννοεί να μετατρέψει την προσωρινή εκεχειρία σε μόνιμη ανακωχή, ανακοινώνοντας μεγάλη πρωτοβουλία που θα περιλαμβάνει την εξομάλυνση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας Ιράν, με αντάλλαγμα την εκκίνηση της διαδικασίας για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Δίχως διέξοδο
Τίποτα δεν δείχνει, όμως, ότι ο Νετανιάχου, ή οποιαδήποτε άλλη ισραηλινή ηγεσία, θα ήταν έτοιμος να προχωρήσει σε ιστορικό συμβιβασμό αυτού του είδους. Το αντίθετο, οι ηγέτες του Ισραήλ φαίνεται να διαπράττουν ακριβώς το ιστορικό σφάλμα για το οποίο τους είχε προειδοποιήσει ο Μπάιντεν από την επομένη κιόλας των φονικών επιδρομών της Χαμάς, στις 7 Οκτωβρίου: να παρασυρθούν σε μια τυφλή εκστρατεία εκδίκησης χωρίς πολιτικό σχέδιο για την επόμενη ημέρα της Παλαιστίνης, όπως έκαναν οι Αμερικανοί μετά την 11η Δεκεμβρίου σε Αφγανιστάν και Ιράκ, για να εγκλωβιστούν σε έναν διαρκή, ασύμμετρο πόλεμο χωρίς ημερομηνία λήξης.
Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη δήλωση του Μπένι Γκαντς, εκ των ηγετών της αντιπολίτευσης, συνομιλητή της Ουάσιγκτον και μέλους του ανωτάτου πολεμικού συμβουλίου του Ισραήλ: «Ο πόλεμος με τη Χαμάς θα πάρει χρόνια. Οι σημερινοί μαθητές γυμνασίου θα πολεμήσουν στη Γάζα, όπως στην Ιουδαία και Σαμάρεια (δηλαδή την κατεχόμενη Δυτική Oχθη) και στον Λίβανο». Ισραηλινοί αναλυτές και μέσα ενημέρωσης αρχίζουν να προετοιμάζουν την κοινή γνώμη για μια πολυετή σύγκρουση, ανάλογη με εκείνη κατά τη δεύτερη Ιντιφάντα (εξέγερση) των Παλαιστινίων, από το 2000 έως το 2005.
Περιμένοντας το Ιράν
Παράλληλα, κορυφώνεται η ανησυχία για τα επικείμενα ιρανικά αντίποινα στην πρόσφατη δολοφονία ανωτάτων στελεχών των Φρουρών της Επανάστασης, με τον βομβαρδισμό του ιρανικού προξενείου στη Δαμασκό. Μάλιστα, στο Ισραήλ κυκλοφορούν και ακραία σενάρια για μεγάλο κύμα ιρανικών βομβαρδισμών με βαλλιστικούς πυραύλους Κρουζ και drones, ενώ η Ουάσιγκτον έστειλε εσπευσμένα στην περιοχή στον διοικητή της κεντρικής διοίκησης, στρατηγό Ερικ Κουρίλα. Σε πρώτη ματιά, τα ισραηλινά σενάρια φαίνονται παρατραβηγμένα, καθώς η ιρανική ηγεσία, που ασφαλώς γνωρίζει τα όρια της στρατιωτικής ισχύος της έναντι του Ισραήλ και των ΗΠΑ, δεν μας έχει συνηθίσει σε ακραίες, παρορμητικές αντιδράσεις. Αλλά με ολόκληρη την περιοχή, από τη Γάζα και τη Δυτική Οχθη μέχρι τη Συρία, τον Λίβανο, το Ιράκ και την Υεμένη, να έχει μετατραπεί σε μια απέραντη πυριτιδαποθήκη, κάθε σπινθήρας μπορεί να οδηγήσει στο μοιραίο.
«Ο πόλεμος με τη Χαμάς θα πάρει χρόνια. Οι σημερινοί μαθητές γυμνασίου θα πολεμήσουν στη Γάζα, όπως στην Ιουδαία και Σαμάρεια (σ.σ. την κατεχόμενη Δυτική Oχθη) και στον Λίβανο», δήλωσε ο Μπένι Γκαντς, μέλος του ανωτάτου πολεμικού συμβουλίου του Ισραήλ.