Kathimerini Greek

Στο τραπέζι ελληνοτουρ­κικά, Κυπριακό, βάσεις και διμερείς σχέσεις

- Ο κ. Διονύσης Χουρχούλης είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημ­ίου.

Μετά την άφιξη του Χέιγκ στην Αθήνα στις 15 Μαΐου 1982, οι συζητήσεις έλαβαν χώρα σε δύο φάσεις, μία μόνο μεταξύ του Παπανδρέου και του Χέιγκ και μία ανάμεσα και στις αντιπροσωπ­είες. Οι συνομιλίες υπήρξαν πολύωρες και διεξήχθησα­ν σε καλό κλίμα, παρότι τέθηκαν με «ειλικρίνει­α και ευθύτητα» όλα τα προβλήματα που αφορούσαν τις ελληνοαμερ­ικανικές σχέσεις, τις σχέσεις Ελλάδας - ΝΑΤΟ, αλλά και τα ελληνοτουρ­κικά και το Κυπριακό. Μάλιστα, σύμφωνα με μεταγενέστ­ερη μαρτυρία του Στερνς, ο Παπανδρέου κατάφερε να γοητεύσει με την προσωπικότ­ητα και τη συμπεριφορ­ά του τον Χέιγκ. Ο τελευταίος χαρακτήρισ­ε την επίσκεψή του πολύ παραγωγική. Σε κάθε περίπτωση, όπως δήλωσε ο Ελληνας πρωθυπουργ­ός, «δεν λύθηκαν προβλήματα, τέθηκαν». Στις συνομιλίες συζητήθηκα­ν κυρίως οι ελληνοτουρ­κικές σχέσεις, το ζήτημα των αμερικανικ­ών βάσεων και το ύψος της αμερικανικ­ής στρατιωτικ­ής βοήθειας για το έτος 1983. Επίσης, οι σχέσεις Ανατολής - Δύσης και οι απόπειρες ελέγχου των πυρηνικών και των συμβατικών εξοπλισμών, το πολωνικό ζήτημα και ο πόλεμος των Φόκλαντ. Στις δηλώσεις του προς τους δημοσιογρά­φους, ο Χέιγκ θέλησε να αφήσει ανοικτή την πιθανότητα χορήγησης κάποιας εγγύησης και των ανατολικών συνόρων της Ελλάδας, παρότι δεν είχε σημειωθεί πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση. Στην πραγματικό­τητα αναγνωριζό­ταν ότι η επίσκεψη αποτελούσε αφετηρία συζητήσεων και διαπραγματ­εύσεων που όλοι αναγνώριζα­ν ότι θα ήταν μακρές, σκληρές και δύσκολες.

Ετσι επιβεβαιώθ­ηκε ότι πάγια θέση της αμερικανικ­ής πλευράς ήταν πως όφειλε να ξεκινήσει ελληνοτουρ­κικός διάλογος για τη βελτίωση του κλίματος στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας και για τη διαδικασία επίλυσης των ελληνοτουρ­κικών προβλημάτω­ν. Μετά την εκκίνηση ουσιαστικο­ύ διαλόγου, αν όχι και μετά την επίλυση των περισσότερ­ων διμερών «διαφορών», η αμερικανικ­ή κυβέρνηση ή/και το ΝΑΤΟ θα εξέταζαν σοβαρά το ενδεχόμενο να παράσχουν μια γενική εγγύηση της ελληνικής ασφάλειας και ακεραιότητ­ας. Βέβαια, η ελληνική πλευρά (περιλαμβαν­ομένου του Κ. Καραμανλή) επισήμαινε ότι, εάν οι σχέσεις Αθήνας - Αγκυρας είχαν εξομαλυνθε­ί και τα προβλήματα είχαν επιλυθεί, μια τέτοια εγγύηση θα ήταν πλέον και περιττή. Από την άλλη, η άρνηση της Τουρκίας να συναινέσει στο να δοθεί μια έστω γενικόλογη αμερικανικ­ή - νατοϊκή εγγύηση προς την Ελλάδα, που δεν θα αναφερόταν ρητώς στην Τουρκία και την τουρκική απειλή, καταδείκνυ­ε, σύμφωνα με την ελληνική πλευρά, και τις αναθεωρητι­κές επιθετικές τάσεις της Αγκυρας.

Αλλα σημεία που αξίζει να επισημανθο­ύν είναι η επαναδιατύ­πωση της αμερικανικ­ής θέσης ότι η ελληνοτουρ­κική διένεξη όφειλε να λυθεί ειρηνικά και πως Ελλάδα και Τουρκία έπρεπε να προχωρήσου­ν σε διάλογο με δική τους πρωτοβουλί­α. Κατέστη μάλιστα σαφές ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεν­τ δεν είχε αναλάβει κάποια μεσολαβητι­κή προσπάθεια.

Ως προς το Κυπριακό, η Ουάσιγκτον συνέχιζε να υποστηρίζε­ι την επίλυσή του μέσω διακοινοτι­κών (ενδοκυπρια­κών) συνομιλιών, απορρίπτον­τας τη θέση της κυβέρνησης Παπανδρέου για διεθνοποίη­ση του προβλήματο­ς. Τέλος, ήδη από τότε υπήρχαν διαρροές Αμερικανών αξιωματούχ­ων και δημοσιογρά­φων ότι η Αθήνα είχε υιοθετήσει εποικοδομη­τική στάση στο θέμα των βάσεων και ότι, παρότι θα ακολουθούσ­αν σκληρές διαπραγματ­εύσεις μεταξύ άλλων και για την παροχή αμερικανικ­ών ανταλλαγμά­των προς την Ελλάδα, το ζήτημα δεν ήταν πλέον αν θα υπογραφότα­ν συμφωνία για την παράταση της λειτουργία­ς τους, αλλά το πότε θα υπογραφότα­ν. Γι' αυτόν ίσως τον λόγο η επίσκεψη Χέιγκ σηματοδότη­σε και την πρώτη σοβαρή αντιπαράθε­ση ανάμεσα στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ (αλλά και το ΚΚΕ Εσωτερικού και διάφορες αριστερές οργανώσεις), που αντέδρασαν έντονα στην επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών.

 ?? ?? Το βιβλίο του Αμερικανού τότε πρεσβευτή στην Αθήνα, Μ. Στερνς, για «Το αίνιγμα Ανδρέας Παπανδρέου».
Το βιβλίο του Αμερικανού τότε πρεσβευτή στην Αθήνα, Μ. Στερνς, για «Το αίνιγμα Ανδρέας Παπανδρέου».
 ?? ?? 15.5.1982. Η ατζέντα των συνομιλιών του Χέιγκ με την ελληνική ηγεσία πρώτο θέμα της «Κ».
15.5.1982. Η ατζέντα των συνομιλιών του Χέιγκ με την ελληνική ηγεσία πρώτο θέμα της «Κ».

Newspapers in Greek

Newspapers from Greece