Το μνημείο είναι αρχαίο, όχι η τέχνη
Ή Κατερίνα Ευαγγελάτου μιλάει στην «Κ» για το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών - Επιδαύρου
Η σκηνοθέτις Κατερίνα Ευαγγελάτου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών - Επιδαύρου, βρίσκεται φέτος στο μέσον της δεύτερης θητείας της. Πήρε το βάπτισμα ως επικεφαλής του φεστιβάλ σε καιρούς πολύ δύσκολους, αφού χρειάστηκε να αναμετρηθεί με την πανδημία. Πλέον ταξιδεύει σε πιο ήσυχα νερά με αυτοπεποίθηση και εμπειρία. Το 2025, στα σαράντα συν η ίδια, θα αναμετρηθεί με την ιστορία ενός θεσμού που συμπληρώνει 70 χρόνια ζωής. «Ανέκαθεν είχα μια πολύ προσωπική σχέση με το φεστιβάλ· είναι ένας δεσμός διαρκείας τον οποίο έχω δει από διάφορες οπτικές γωνίες: υπήρξα κατ' αρχάς θεατής, ύστερα ηθοποιός επί σκηνής, μετά σκηνοθέτιδα πίσω από τη σκηνή. Αυτό αυξάνει και την ευθύνη που αισθάνομαι απέναντί του», σχολιάζει.
Η φωτογράφιση έγινε ανάμεσα στα κτίρια του συγκροτήματος της Πειραιώς 260. Μετά τη συνέντευξη στην «Κ», η κ. Ευαγγελάτου φεύγει για να πάει στους Δελφούς και να λάβει μέρος σε συζήτηση του Οικονομικού Φόρουμ σχετικά με το πώς το επιχειρείν βοηθά τον πολιτισμό, και αντιστρόφως. Μιλώντας για τον προϋπολογισμό του φορέα που διευθύνει, αναφέρει ότι φέτος περιμένουν αύξηση 50% στα έσοδα από χορηγίες, τα οποία θα αυξήσουν με τη σειρά τους το σύνολο των εσόδων.
Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται 93 παραγωγές στις οποίες συμμετέχουν περίπου 2.500 δημιουργοί, έχει επίσης διεθνείς συνεργασίες, παγκόσμιες πρεμιέρες, συζητήσεις και αφιέρωμα στα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης. Τη ρωτώ ποιο είναι το στίγμα της δικής της καλλιτεχνικής διεύθυνσης. Απαντά ότι το ερώτημα είναι πρόωρο, το 2025 θα αποτελέσει χρονιά των απολογισμών. «Εχουμε στόχους, και του χρόνου θα δούμε τι από αυτά που σχεδιάσαμε θα βγει», συμπληρώνει.
– Ποιο είναι λοιπόν το πρώτο σας μέλημα; – Να επεκτείνουμε τον διεθνή χαρακτήρα του φεστιβάλ, ο οποίος ήταν ισχυρότατος κατά το παρελθόν, αλλά πέρασε μια περίοδο ύφεσης. Κατά τη γνώμη μας, το φεστιβάλ έχει πρωτίστως την αποστολή της υποδοχής και της δημιουργίας διεθνών παραστατικών γεγονότων. Αυτό προσπαθούμε να το κάνουμε μέσω των συμπαραγωγών, οι οποίες κατά τη θητεία μου είναι περισσότερες από ποτέ. Δεν περιμένουμε να δούμε τι θα ανεβάσουν οι άλλοι, αλλά δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για να γεννηθούν νέα έργα για εμάς. Συμπαραγωγή είναι το νέο έργο του Βαρλικόφσκι, των Forced Entertainment, της διεθνούς χορογράφου μας, νεότερης γενιάς, Κατερίνας Ανδρέου, του Ούγγρου Κορνέλ Μουντρούτσο.
Ταυτόχρονα, έργο δικής μας πρωτοβουλίας είναι η πρώτη συστηματική πλατφόρμα για την εξαγωγή ελληνικών παραστάσεων στο εξωτερικό, το grape. Πέρυσι το παρακολούθησαν περίπου 50 διεθνείς καλεσμένοι επικεφαλής σημαντικών οργανισμών και οι παραστάσεις μας ήδη ταξιδεύουν. Είναι μια καινοτόμα πρωτοβουλία που θα συνεχίσουμε φέτος με εξαιρετικά έργα.
– Το προσωπικό σας ενδιαφέρον για το αρχαίο δράμα και τις σύγχρονες προσεγγίσεις του αντικατοπτρίζεται και στο φετινό πρόγραμμα.
– Αυτός είναι άλλος ένας άξονας που για εμάς αποτελεί πυλώνα εξέλιξης του φεστιβάλ. Με απασχολεί πολύ η σχέση με την κληρονομιά του αρχαίου δράματος, η απελευθέρωση από βάρη και αγκυλώσεις του παρελθόντος ως προς τη δραματουργία, τη σκηνοθεσία, την ερμηνεία τους. Επιδιώκουμε εδώ και πέντε χρόνια –ανεξαρτήτως του αποτελέσματος– η προσπάθειά μας να ξετυλιχτεί συστηματικά τόσο στη Μικρή Επίδαυρο όσο και στο αρχαίο θέατρο, με τολμηρές αναθέσεις που βασίζονται στα αρχαία κείμενα. Το ίδιο ισχύει και για το διακαλλιτεχνικό πρόγραμμα «Πάροδος», που είναι εστιασμένο στη δραματουργία του αρχαίου δράματος.
Η ανανέωση της οπτικής ως προς την αρχαία ελληνική δραματολογία μέσα από εντελώς σύγχρονες πρακτικές θα ήθελα να αποτελεί μια παρακαταθήκη για το μέλλον του φεστιβάλ. Δεν επιλέγουμε να βαδίζουμε σε ασφαλές έδαφος. Μας αρέσει να πηγαίνουμε απροστάτευτοι. Ξέρουμε ότι θα δημιουργήσουμε συζητήσεις, αλλά αυτό θεωρώ ότι είναι χρέος μου.
– Δεν σας πτοούν δηλαδή τα αρνητικά σχόλια σχετικά με το τι ταιριάζει και τι όχι να παίζεται στην Αρχαία Επίδαυρο, «οι συντηρητικές φωνές από το παρελθόν», όπως έχετε πει;
– Υπάρχει σύγχυση – το μνημείο είναι αρχαίο, ωστόσο η τέχνη εντός του οφείλει να είναι σύγχρονη. Κατά τη γνώμη μου αυτές οι αντιδράσεις δείχνουν πόσο λίγη σχέση έχουμε με τα πράγματα που συμβαίνουν στις σύγχρονες παραστατικές τέχνες. Το θέατρο ήταν ανέκαθεν μια πολεμική τέχνη, κάτι που ενοχλούσε και προκαλούσε συζητήσεις επειδή αφορά την κοινωνία. Δεν είναι δυνατόν ένα φεστιβάλ σαν κι αυτό να μην παίρνει ρίσκα, να μη δείχνει στο κοινό άλλους τρόπους με τους οποίους μπορούμε πια να πορευτούμε διαβάζοντας αυτά τα κείμενα. Πόσο μάλλον με μια σκηνοθέτιδα στο τιμόνι.
Οφείλω επίσης να πω ότι αν κάποιες από αυτές τις «αναγνώσεις» θεωρούνται εδώ ακραίες, δεν είναι διόλου έτσι ιδωμένες στο σύγχρονο γίγνεσθαι των τεχνών. Ασχέτως εάν σε ορισμένους είναι ανοίκειες.
– Συνεπώς επιθυμείτε να παρουσιάσετε ένα θέατρο διαφορετικό;
– Εχουμε ενδιαφέρουσες παραστάσεις για όλους τους καλόπιστους θεατές επειδή, κατά τη γνώμη μου, αυτός ο θεσμός έχει προορισμό να διαθέτει κάτι ποιοτικό για τον καθένα. Στο κοινό μας υπάρχει όμως και μια μερίδα που πλήττει όταν ένα ανέβασμα είναι πιο συμβατικό από τα γούστα της. Διαμαρτύρονται λέγοντας ότι από εμάς περιμένουν περισσότερα από όσα θα έβλεπαν στη χειμερινή θεατρική σκηνή της πόλης. Δεν μπορώ να τους αγνοήσω, άλλωστε –ευτυχώς– είναι οι περισσότεροι.
Πάντως το μόνο που πρέπει να κάνει όποιος θέλει να παρακολουθήσει μια παράστασή μας είναι να ανοίξει το πρόγραμμα, να διαβάσει και να επιλέξει προσεκτικά αυτό που τον ενδιαφέρει μέσα από μια ποικιλία σκηνοθετικών ή χορογραφικών κατευθύνσεων, ερμηνευτών, συγγραφέων και μουσικών ειδών τα οποία παρουσιάζονται σε διαφορετικούς χώρους, από το Ηρώδειο έως τη Μικρή Επίδαυρο και από την Παλαιά Βουλή έως το νοσοκομείο «Σωτηρία».
– Ποια από τις φετινές παραγωγές θα ξεχωρίζατε, αν ζητούσαμε μόνο μία;
– Δεν μπορώ να ξεχωρίσω. Ομως θα σας πω να μη χάσετε τη «Μήδεια» του Σάιμον Στόουν, τον οποίο ως σκηνοθέτη –είναι επίσης συγγραφέας– υπερήφανα παρουσιάζουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ο Στόουν είναι αυτή τη στιγμή ένας από τους κορυφαίους σκηνοθέτες θεάτρου και όπερας διεθνώς, που μεσουρανεί στις σκηνές του κόσμου. Εδώ θα προσφέρει μια καινούργια εκδοχή της «Μήδειας», βασισμένη στο έργο του Ευριπίδη και ενταγμένη σε ένα εντελώς σύγχρονο αμερικανικό περιβάλλον. Η παραγωγή έχει θριαμβεύσει παντού, είναι απίστευτης εικαστικής ομορφιάς και διαθέτει συνταρακτικές ερμηνείες. Το πρόγραμμά μας φέτος διαθέτει πολύ ισχυρές καλλιτεχνικές προσωπικότητες, που σίγουρα θα συζητηθούν.
– Θεωρείτε ότι το καλλιτεχνικό έργο υπάρχει για να μας κινητοποιεί ή για να μας συντρέχει;
– Νομίζω, για να δίνει στον καθένα ό,τι έχει ανάγκη. Αυτό είναι το θαυμάσιο στην τέχνη. Πηγαίνοντας, για παράδειγμα, στη συναυλία του Σαββόπουλου για τη Μεταπολίτευση, κάποιος μπορεί να παρηγορηθεί με την ποίηση των στίχων και τη μουσική σπουδαίων συνθετών της εποχής και κάποιος άλλος να θυμώσει επειδή δεν είναι πια τόσο ενεργός πολιτικά όσο ήταν στη νιότη του, γεγονός που θα τον ωθήσει να διαμαρτυρηθεί άμεσα για ό,τι τον ταράζει.
– Είναι η τέχνη μια τσέπη στα ρούχα μας, από την οποία ανασύρουμε πού και πού κάτι θαυμαστό;
– Δεν θα μπορούσε να είναι έτσι για μένα. Ανήκω σε μια καλλιτεχνική οικογένεια, είμαι σκηνοθέτις. Για μένα η τέχνη είναι ζωή, και η ζωή βγαίνει μέσα από την τέχνη.
Ή ανανέωση της οπτικής ως προς την αρχαία δραματολογία μέσα από σύγχρονες πρακτικές θα ήθελα να αποτελεί μια παρακαταθήκη για το μέλλον του φεστιβάλ.
Μη χάσετε τη «Μήδεια» του Σάιμον Στόουν, τον οποίο ως σκηνοθέτη υπερήφανα παρουσιάζουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα.