H «υπέροχη μέρα» του κυρίου Χιραγιάμα

Ζήλεψα τον κύριο Χιραγιάμα. Τον τρόπο που υποδεχόταν την κάθε μέρα, ανοίγοντας την εξώπορτα του σπιτιού του. Εστρεφε το πρόσωπό του προς τον ουρανό, μισοκλείνοντας τα μάτια στο πρωινό φως, μειδιούσε μάλλον παρά χαμογελούσε πλατιά (η «συνομιλία» ήταν εσωτερική), στεκόταν λίγα δευτερόλεπτα και προχωρούσε προς το βαν του, αφού έπαιρνε καφέ από το αυτόματο μηχάνημα που βρισκόταν δίπλα του. Επάγγελμα: καθαριστής δημόσιων τουαλετών σε μια, μάλλον καλή, συνοικία του Τόκιο. Τουαλέτες, ούτως ή άλλως, υποδειγματικές. Ηλικία άνω των 60, σε εξαιρετική φόρμα, αφού μοιάζει να έχει μια πολύ λιτοδίαιτη ζωή, πολιτισμικά πλήρως εναρμονισμένη στο ιαπωνικό μοντέλο. Η ημέρα του ακολουθεί αυστηρά την ίδια ρουτίνα με πειθαρχία, χωρίς δυσφορία. Μαζεύει με υπολογισμένες κινήσεις το στρώμα στο οποίο κοιμάται, το βιβλίο που διαβάζει, πλένει τα δόντια του, περιποιείται το μουστάκι του, φοράει την καθαρή, κρεμασμένη, στολή του καθαριστή και ξεκινάει. Στη διαδρομή προς τη δουλειά, ο κ. Χιραγιάμα ακούει αμερικανικές ροκ μπαλάντες των δεκαετιών '70-'80, στο κασετόφωνο (!) του αυτοκινήτου. Δεν είναι ρετρό, είναι αυτάρκης.

Δύο, ακόμη, λεπτομέρειες: εκτελεί τη δουλειά του με μεγάλη ευσυνειδησία και επιμέλεια. Στα διαλείμματα, πηγαίνει σε ένα πάρκο για να φάει σάντουιτς και να τραβήξει ασπρόμαυρες φωτογραφίες τα φυλλώματα των δέντρων. Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε κι άλλες «ασήμαντες» στιγμές ενός «αδιάφορου» βίου, περιγράφοντας τον ήρωα στις «Υπέροχες μέρες» του Βιμ Βέντερς. Μια χαμηλόφωνη ταινία που ακολουθεί μια εξίσου χαμηλότονη διαδρομή, εδώ και περίπου δυο μήνες στις αίθουσες. Δεν μπορεί· κάποια επικοινωνία εδραιώνεται σε αυτή τη διάρκεια. Σε αυτήν τη ρουτίνα, που κινηματογραφεί δεξιοτεχνικά ο σκηνοθέτης και η οποία εμπλουτίζεται με ελάχιστες δραματουργικές πινελιές (μικρά περιστατικά, τυχαίες συναντήσεις, μια απρόσμενη επίσκεψη), προβάλλεται η ζωή του καθενός μας, με έναν τρόπο οικείο. Ταπεινές συνήθειες. «Εχω δει ανθρώπους, ιδιαίτερα στην Ιαπωνία, που διάγουν μια ζωή ρουτίνας κι όχι μόνο σκηνοθέτες, αλλά τεχνίτες, ανθρώπους που φτιάχνουν κεραμικά, ή ξύλινα μπολ, το ίδιο αντικείμενο κάθε μέρα. (...) Η ηθική τους πρεσβεύει να ζουν γι' αυτό το αντικείμενο που φτιάχνουν, και αυτό πρέπει να είναι όσο γίνεται καλύτερο και ν' ανταποκρίνεται στην προσδοκία τους», έχει πει ο Βιμ Βέντερς σε συνέντευξή του (στο flix.gr). «Η ρουτίνα είναι μια λέξη καίριας σημασίας, όχι μόνο στη δημιουργία, αλλά και στην καθημερινότητα. Οσο περισσότερο τη γεμίζεις με νόημα, με μια αίσθηση του παρόντος, του καινούργιου, τόσο καλύτερα συμβιώνεις μαζί της».

Χρειάζεται, λοιπόν, και η ρουτίνα τη φροντίδα της. Δεν επαρκούν το μοτίβο, η σωστή εκτέλεση, η μηχανική κίνηση. Πρέπει να «τη γεμίζεις με νόημα». Δηλαδή; Ισως το λεπτό που στρέφει το πρόσωπο προς τον ουρανό, προς τον ήλιο, ακόμη και μέρες με συννεφιά, μια τόσο στιγμιαία αντίδραση, να «γεμίζει» από κατάφαση στη ζωή. Από ευγνωμοσύνη για τη θαλπωρή του φωτός ή το ξεκίνημα μιας καινούργιας

Ο Βιμ Βέντερς, με μια ωδή στην επανάληψη, μας καλεί να στρέψουμε το πρόσωπό μας στον ήλιο.

μέρας. Την ελευθερία του καλωσορίζει ο (κάθε) κ. Χιραγιάμα. Την κατέκτησε με αξιοπρέπεια, περιορίζοντας τις ανάγκες του στο ελάχιστο, χωρίς να ανανεώνει το –ανεξάντλητο– ρεπερτόριο των απαιτήσεων. Μοναχικός, αλλά όχι εκτός κοινωνίας. Εργάζεται με συνέπεια, φροντίζει τον εαυτό του, κυκλοφορεί στην πόλη, συντρέχει, συμμετέχει. Βρίσκεται σε κίνηση, συνδεδεμένος με τους άλλους, παρότι μιλάει ελάχιστα.

«Ο κόσμος αποτελείται από πολλούς κόσμους. Κάποιοι συνδέονται και άλλοι όχι», ακούγεται στην ταινία, ενώ το τραγούδι του Lou Reed «Perfect day» επαναλαμβάνεται σαν νανούρισμα. Μάλλον πρέπει να ησυχάσουμε, ίσως και να καθησυχάσουμε, την αγωνία του, επικοινωνιακά, διακριτού. Το «εγώ» που διεκδικεί την προσοχή της διαδικτυακής κοινότητας. Να εκτιμήσουμε όσα φιλοδωρεί η επανάληψη, τα πολύτιμα λεπτά που το πρόσωπό μας στρέφεται στον ήλιο και το βλέμμα μας συναντάει την καινούργια μέρα.