Τελευταίο αντίο στον πολυσχιδή Χανιώτη καλλιτέχνη Γιάννη Μαρκαντωνάκη
Οταν δημοσιεύθηκε η συνέντευξή του στην «Κ», στα μέσα του περασμένου Δεκέμβρη, μου τηλεφώνησε από τη Γενική Κλινική «Ιασις» των Χανίων, όπου υποβαλλόταν σε θεραπείες. Ακουγόταν πιο αισιόδοξος από όσο στη συνάντησή μας λίγες μέρες νωρίτερα. «Νιώθω πολύ καλύτερα. Ο φίλος μας Ηλίας Γαβριλάκης μού έφερε το σημερινό φύλλο και πήρα μεγάλη χαρά γιατί η “Καθημερινή” ήταν ανέκαθεν η αγαπημένη μου εφημερίδα, μαζί με τα “Χανιώτικα Νέα” φυσικά, όπου έχω γράψει περισσότερα από 1.500 κείμενα για την τέχνη». Πράγματι, στη φουτουριστική εγκατάστασή του με την οποία συμμετείχε στην έκθεση «SYMBOLS & Iconic Ruins» του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης το 2021, ο Γιάννης Μαρκαντωνάκης είχε εντάξει τον γρύπα από το λογότυπό μας.
Κάθε λογής υλικά
Ο Κρητικός καλλιτέχνης έφυγε από τη ζωή την Κυριακή, έπειτα από σκληρή μάχη με τον καρκίνο. Αφησε πίσω του ένα πολυσχιδές έργο, με κάθε λογής υλικά: μνημειακή γλυπτική, κολάζ, ζωγραφική, μικρογλυπτική. Τους τελευταίους μήνες πειραματιζόταν με σκίτσα φτιαγμένα από υγρά μεταξοσκωλήκων πάνω σε χαρτί. «Είναι κάπως ζοφερά, αλλά έτσι νιώθω», μου είχε εξηγήσει. Πέρα από την καλλιτεχνική δραστηριότητα, όμως, ήταν και ένας «ανήσυχος» πολίτης που συμμετείχε ενεργά σε κοινωνικούς αγώνες και κινήματα.
Γεννήθηκε στα Χανιά το 1952. Ως παιδί ήταν ο χειρότερος στα μαθήματα. «Καλό κοπέλι αλλά βούδι, δεν κατέχει», έλεγαν οι δάσκαλοί του. Δυσλεκτικός γαρ, και εκείνα τα χρόνια η δυσλεξία ήταν άγνωστη λέξη. Ηταν όμως ο καλύτερος στα καλλιτεχνικά. Από ένα νταμάρι της περιοχής του έπαιρνε κομμάτια πωρόλιθου και με ένα σουγιά τα σκάλιζε και τους έδινε σχήμα. Αυτά ήταν τα πρώτα του γλυπτά.
Σπούδασε Γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δασκάλους τον Γιάννη Παππά, τον Θεόδωρο Παπαγιάννη, τον Γιώργο Νικολαΐδη και τον Κώστα Γραμματόπουλο, μεταξύ άλλων, και βραβεύθηκε σε δύο πανελλήνιους διαγωνισμούς γλυπτικής, το 1986 και το 1996. Εκείνη τη χρονιά ανέλαβε καλλιτεχνικός διευθυντής του Εικαστικού Εργαστηρίου του Δήμου Χανίων. Στα χρόνια που ακολούθησαν εμφύσησε την αγάπη του για την εικαστική έκφραση σε εκατοντάδες νέους ανθρώπους.
Σχολή στα Χανιά
Ονειρο του Γιάννη Μαρκαντωνάκη ήταν τα Χανιά να
αποκτήσουν Σχολή Καλών Τεχνών. «Εγώ πιθανότατα δεν θα είμαι πια εδώ, όμως η ψυχή μου θα ευχαριστηθεί και θα γαληνέψει όποτε αυτό συμβεί», μου είχε πει σ’ εκείνη τη συνέντευξη που έμελλε να είναι η τελευταία του. Λίγο πριν με ξεπροβοδίσει από το ατελιέ του είχε σταθεί, για να τον φωτογραφίσω, μπροστά στο πιο ιδιαίτερο, ίσως, έργο του: ένα πορτρέτο του αγαπημένου του συγγραφέα, του Αντόνιο Ταμπούκι, φτιαγμένο με ένα εκατομμύριο και πλέον ψηφίδες από χαρτάκια ρολογιών, από το καντράν τους. «Οποιος έρχεται εδώ συνεισφέρει στη δημιουργία του», μου είχε εξηγήσει παρακινώντας με να κολλήσω κι εγώ μια ψηφίδα. «Αυτό το έργο παραμένει υπό διαμόρφωση. Θα ολοκληρωθεί μόνο όταν εγώ θα κλείσω τον κύκλο μου...».