Απαραίτητη η αποτύπωση των επικίνδυνων σημείων
Ανησυχεί η κατολίσθηση στην Καλντέρα
Την ανάγκη αποτύπωσης των πρανών της Καλντέρας, τόσο στη Θηρασιά όσο και στη Σαντορίνη, προς εντοπισμό των πιο επικίνδυνων σημείων αναδεικνύει η κατολίσθηση που έγινε το πρωί του Σαββάτου στη Θηρασιά. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η ίδια η φύση της Καλντέρας –απότομα πρανή– όσο και η σύσταση των πετρωμάτων αυξάνουν τη διάβρωση και οδηγούν συχνά σε τέτοια φαινόμενα. Διευκρινίζουν ωστόσο ότι η δόμηση της Καλντέρας δεν αυξάνει τον κίνδυνο κατολισθήσεων.
Ο Βασίλης Μαρίνος, καθηγητής του Τομέα Γεωτεχνικής του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ και πρόεδρος της Παγκόσμιας Ενωσης Τεχνικής Γεωλογίας και Περιβάλλοντος (IAEG), έχει ασχοληθεί με τα κατολισθητικά φαινόμενα στην Καλντέρα μέσα από σειρά ερευνητικών προγραμμάτων τα προηγούμενα χρόνια. «Προφανώς και περιστατικά σαν αυτό του Σαββάτου δεν προκαλούν έκπληξη σε γεωλόγους και μηχανικούς», εξηγεί. «Είναι κάτι που θα μπορούσε να συμβεί σε πολλά σημεία της Καλντέρας. Είναι μια περιοχή που έχει ιδιαίτερη μορφολογία και τα πετρώματά της αποτελούνται από εναλλαγές “σκληρών” με “μαλακά” υλικά. Ερχεται η στιγμή που λόγω της διάβρωσης των πιο μαλακών υλικών, αποσπάται κάποιο κομμάτι, μεγάλο ή μικρό και κατολισθαίνει».
Το περιστατικό ευτυχώς ήταν αναίμακτο. «Περισσότερο εντυπωσίασε
η σκόνη που σηκώθηκε. Δεν ήταν όμως το ίδιο πριν από μερικά χρόνια, όταν λόγω κατολίσθησης στην Οία σκοτώθηκε ένας τουρίστας. Ημασταν τυχεροί που στο σημείο όπου έγινε η πρόσφατη κατολίσθηση δεν υπάρχουν πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες και έτσι δεν είχαμε θύματα ή σοβαρές ζημιές. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι άλλα σημεία της Καλντέρας δεν είναι εκτεθειμένα σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Γι' αυτό χρειάζεται
Η φύση της –απότομα πρανή– και η σύσταση των πετρωμάτων αυξάνουν τη διάβρωση και οδηγούν συχνά σε τέτοια φαινόμενα.
μια συνολική εικόνα, ώστε να ξέρει η πολιτεία, ο δήμος, η περιφέρεια, η τοπική κοινωνία ποιες θέσεις είναι επικίνδυνες και ποιες έχουν μεγάλο ρίσκο», εξηγεί ο κ. Μαρίνος.
«Αθώα» η δόμηση
Οπως σημειώνει, η δόμηση της Καλντέρας δεν αυξάνει τον κίνδυνο κατολίσθησης λόγω του βάρους των κτιρίων. Ωστόσο εκθέτει περισσότερο κόσμο σε κίνδυνο σε περίπτωση μιας κατολίσθησης. «Η δόμηση επιτείνει τη διακινδύνευση, δεν δημιουργεί τον κίνδυνο κατολίσθησης. Ενα σωστά θεμελιωμένο κτίριο δεν διατρέχει κίνδυνο, ούτε μεταφέρει φορτίο στην Καλντέρα. Ο κίνδυνος προέρχεται από γεωλογικά αίτια, εξελίσσεται σιγά σιγά με τον χρόνο και μπορεί απλά να εκδηλωθεί έπειτα από έναν σεισμό ή μια βροχόπτωση. Ενας άλλος μηχανισμός κατολισθήσεων στην Καλντέρα είναι στα σημεία που τα υλικά δεν είναι σκληρά και με τον χρόνο “εδαφοποιούνται” και αρχίζουν να διαβρώνονται».
Η επιστήμη παρέχει πλέον τα εργαλεία ώστε να αποτυπωθούν όλα τα προβληματικά σημεία και να ληφθούν μέτρα. «Πλέον μπορούμε να εντοπίσουμε τα σημεία πολύ υψηλής επικινδυνότητας και να τα συνδέσουμε με την ανθρώπινη δραστηριότητα, ώστε
να καταλήξουμε πού πρέπει να γίνουν επεμβάσεις κατά προτεραιότητα. Η τεχνολογία μπορεί να μας αποτυπώσει τη μορφολογία της Καλντέρας σε επίπεδο εκατοστών. Η αποτύπωση αυτή αξιολογείται τεχνικά από ομάδα μηχανικών και γεωτεχνικών, οι οποίοι καταλαβαίνουν σε ποιο βαθμό μπορεί ένα σημείο να αστοχήσει και κρίνουν τι μέτρα πρέπει να ληφθούν. Να σημειώσω ότι σε μέρη όπως η Σαντορίνη, που έχουν τουριστικό ενδιαφέρον, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν δεν αφορούν μόνο τη μείωση του κινδύνου, αλλά και τη διατήρηση της αισθητικής. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί
δεν μπορείς να αλλοιώσεις την ομορφιά της φύσης. Η κόκκινη παραλία, για παράδειγμα, έπειτα από μελέτη μας παραμένει κλειστή. Δεν θα είχε νόημα να καταστρέψεις όλο τον εντυπωσιακό βράχο από πάνω της για να μπορεί κάποιος να κάνει μπάνιο. Μπορείς όμως να το αναδείξεις ως γεωλογικό φαινόμενο και να το εντάξεις σε ένα τουριστικό προϊόν που αναδεικνύει την ιδιαιτερότητα της Σαντορίνης. Δεν πρέπει να κρύβουμε τον κίνδυνο, δεν είναι ντροπή, αυτή είναι η φύση του τόπου. Πρέπει όμως να μην αντιδρούμε μόνο περιστασιακά και τοπικά, όταν και όπου συμβεί μια κατολίσθηση».