Μουσικές της Μεγάλης Εβδομάδας #1

Από το τρομακτικό «Herr, unser Herrscher» του Μπαχ, με το οποίο εκκινούν τα Κατά Ιωάννην Πάθη, έως τα σπαρακτικά «Stabat Mater» του Περγκολέζι ή του Βιβάλντι και, βέβαια, τον δοξαστικό «Μεσσία» του Χέντελ, η δυτική μουσική έχει περάσει το αφήγημα των Παθών σε άλλες σφαίρες. Στα τρία, όλα κι όλα, σημειώματα που μας αναλογούν –λόγω αργιών– τούτη τη Μεγάλη Εβδομάδα, οι διαδρομές μας θα είναι μουσικές τέτοιου τύπου.

Η αρχή γίνεται σήμερα με ένα λιγότερο γνωστό έργο, το ορατόριο «Ευλογημένη Ενατένιση» του Γκέοργκ Φίλιπ Τέλεμαν (Georg Philipp Telemann, 1681-1767, «Seliges Erwaegen Passions-Oratorium»).

Τα σημειώματα αυτής της εβδομάδας θα έχουν και τον χαρακτήρα δισκογραφικής πρότασης προς κάθε ενδιαφερόμενο.

Εν προκειμένω, το έργο του Τέλεμαν κυκλοφορεί από την εταιρεία NDR και είναι ζωντανή ηχογράφηση του 2017. Ο Γκότφριντ φον ντερ Γκοτζ διευθύνει την Ορχήστρα Μπαρόκ του Φράιμπουργκ, σολίστ είναι οι Αννα Λουτσία Ρίχτερ (υψίφωνος), Κόλιν Μπάλτζερ, Μίκαελ Φέιφαρ (τενόροι), Πίτερ Χάρβεϊ, Χενκ Νέβεν (βαρύτονοι), συνοδευόμενοι από μικρή χορωδία.

Οπως μας πληροφορεί ο Γάλλος μουσικολόγος Ζιλ Κανταγκρέιγ στο κατατοπιστικό σημείωμα που συνοδεύει το άλμπουμ, από τα πρώτα χρόνια του 18ου αιώνα, υπήρχε παράδοση στη λουθηρανική Γερμανία της ερμηνείας ενός ορατορίου κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας.

Στο Αμβούργο, όπου ο Τέλεμαν εργαζόταν ως μουσικός διευθυντής επί σαράντα έξι χρόνια, ο Γερμανός συνθέτης πρέπει να προγραμμάτισε 46 τέτοια ορατόρια. Τα έργα αυτά μπορούσαν να είναι αυστηρά λειτουργικά, μπορούσαν όμως να είναι και πιο «κοσμικά», βασισμένα σε ελεύθερα κείμενα σύγχρονων τότε συγγραφέων. Γι’ αυτό και δεν παίζονταν μόνο σε εκκλησίες.

Αυτή είναι η περίπτωση της «Ευλογημένης Ενατένισης». Αν τα αντίστοιχα –και πολύ πιο γνωστά– Πάθη του Μπαχ χαρακτηρίζονται από ενιαία αφηγηματική γραμμή πάνω στο πώς ο Χριστός οδηγήθηκε στον σταυρό, στην περίπτωση του Τέλεμαν, η αφήγηση δίνει τη θέση της σε μια σειρά από εν μέρει ανεξάρτητα μουσικά μέρη που ισοδυναμούν με προσευχή ή με στοχασμό πάνω στα Πάθη.

Το έργο δεν συστήνεται μόνο λόγω της σπανιότητάς του. Το θρησκευτικό του αίσθημα αποδίδεται με τη λεπτότητα μα ενίοτε και το δέος που φέρνει μαζί του το αίσθημα του ιερού.

Εντάξει· δύσκολα θα νιώσει ο ακροατής τον συγκλονισμό ενός Μπαχ ή, αργότερα, ενός Μότσαρτ της αδιανόητης θρησκευτικής του μουσικής, ωστόσο, τόσο οι φωνές όσο και η γεμάτη λεπτές αποχρώσεις ενορχήστρωση του έργου φέρνουν μια γαλήνη, ακόμα και στις στιγμές των Παθών με τις μεγαλύτερες εντάσεις.

Θα έλεγα, πως το μικρό-μεγάλο αυτό έργο του Τέλεμαν προσφέρεται σαν εισαγωγή στο πνεύμα της Μεγάλης Εβδομάδας.