Τι σημαίνει σήμερα να είναι κάποιος επενδυτής στην Ελλάδα;
Δυσκολίες, αγώνας, διπλή κόπωση, κυρίως ψυχική... Κάθε χρόνος που περνά μοιάζει διπλός. Οι ανατροπές σε πολλά επίπεδα -μακροοικονομίας, θεσμικού πλαισίου, φορολογίας- έχουν γίνει καθημερινότητα.
Η Grivalia, ωστόσο, κινείται.
Η Grivalia κάνει πράγματα και θα συνεχίσει, γιατί είναι ελληνική εταιρεία. Ο ξένος επενδυτής είναι δύσκολο. Εμείς, επίσης, είμαστε τυχεροί γιατί έχουμε σημαντικούς ξένους μετόχους οι οποίοι έχουν δώσει λευκή κάρτα στους Έλληνες managers να συνεχίσουν να κάνουν αυτό που έκαναν. Όπως παρατηρείτε, πάντως, υπάρχουν περίοδοι που πατάμε το γκάζι και άλλες φρένο. Οι τοποθετήσεις μας όταν έχουμε καλές συνθήκες πολλαπλασιάζονται, στην αβεβαιότητα μειώνονται. Κάνουμε πράγματα και θα μπορούσαμε να κάνουμε πολύ περισσότερα, το τονίζω, πολύ περισσότερα, αν δεν είχαμε την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια. Θα έλεγα ότι αν τώρα είμαστε δραστήριοι σε επίπεδο 10, χωρίς συνεχείς μεταβολές θα ήταν 100!
Έχετε βασικό μέτοχο έναν από τους λιγοστούς ξένους επενδυτές στην Ελλάδα τα χρόνια της κρίσης. Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας τις ανησυχίες του;
Ο Prem Watsa είναι από τους εμπειρότερους επενδυτές παγκοσμίως. Ένας φωτισμένος άνθρωπος, ο οποίος σαφώς πιστεύει στο value investing, αλλά επενδύει και στις κατάλληλες ομάδες, στα κατάλληλα στελέχη. Οι ανησυχίες του σχετίζονται με την πολιτική κατάσταση. Είναι βαθιά πεπεισμένος ότι αν τα πράγματα ομαλοποιηθούν η χώρα θα αρχίσει να αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς και θα δημιουργηθεί ξανά πλούτος. Πιστεύει ότι η ελληνική οικονομία μπορεί να γυρίσει και μάλιστα θεαματικά. Αυτό που τον προβληματίζει είναι οι τρικλοποδιές που βάζουμε μόνοι μας. Συνεχίζει να πιστεύει στην Ελλάδα. Ελπίζω να μην τον απογοητεύσουμε όπως το 2015. Μια δεύτερη φορά θα είναι πολύ δύσκολο… Διέθεσε κεφάλαια, όχι μόνο στη Eurobank, αλλά και σε άλλες τράπεζες. Με τα capital controls είχε μεγάλες απώλειες και παρ’ όλα αυτά τοποθέτησε και άλλα κεφάλαια. Η Fairfax έχει επενδύσει τα περισσότερα ξένα κεφάλαια τον καιρό της κρίσης. Πρόκειται για άμεσες επενδύσεις, ρευστό.
Γιατί η πρώτη επένδυση της Grivalia Hospitality είναι στο εξωτερικό, όταν στην Ελλάδα υπάρχει τουριστικό προϊόν;
Ως επενδυτές το πρώτο μας μέλημα είναι να δούμε το έργο με καθαρά επενδυτικά κριτήρια. Στη συνέχεια βλέπουμε και άλλους ποιοτικούς παράγοντες. Κοιτάζουμε τουριστικά ακίνητα στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια. Αρκετά από αυτά έχουν ματαιωθεί ή αναβληθεί για διάφορους λόγους. Η επένδυση στον Παναμά (σημ: η Grivalia εξαγόρασε τον προ- Γιώργος Χρυσικός: ηγούμενο μήνα από την Dolphin Capital Investors το 60% του «Pearl Island Project») πληροί όλα τα κριτήρια που θέτουμε. Είναι σε χώρα με σταθερό περιβάλλον, στην οποία υποδέχονται όπως χρειάζεται τους ξένους επενδυτές. Πρόκειται για ένα έργο ώριμο, κατάλληλο για μια πλατφόρμα όπως η Hospitality. Επίσης ο συνέταιρός μας, η Fairfax, έχει παρουσία σε όλη την αμερικανική ήπειρο. Είμαστε μαζί σε αυτή την επένδυση.
Τι εννοείτε με το τελευταίο;
Ξεκινήσαμε τη θυγατρική Hospitality με όραμα να αποτελέσει πλατφόρμα η οποία θα προσελκύσει τους μετόχους μας να επενδύσουν εκ νέου, με την Grivalia Properties να διατηρεί 25%. Ο αρχικός στόχος ήταν να συγκεντρώσει κεφάλαια 100 εκατ. ευρώ, με εμάς να βάζουμε 25 εκατ. Όσο προχωρούσαμε στη διερεύνηση του θεσμικού και φορολογικού πλαισίου στο Λουξεμβούργο, έδρα της θυγατρικής, είδαμε ότι θα έπρεπε αρχικά να μεταλλαχθεί σε ένα joint venture και αναδιαμορφώσαμε τα πλάνα μας. Έτσι, τελικά ξεκίνησε ως joint venture, της Grivalia και της Fairfax με ποσοστό 50% η καθεμιά. Μετά τον Παναμά θα κάνουμε ακόμα μία ή δύο επενδύσεις και στη συνέχεια θα επιδιώξουμε να εισέλθουν και άλλοι στη Hospitality - ήδη συζητάμε σχετικά.
Οι επενδύσεις που συζητάτε θα είναι στην Ελλάδα;
Ναι, εφόσον δεν έχουμε δυσάρεστες εκπλήξεις, καθώς εκκρεμεί η αξιολόγηση. Όταν ολοκληρωθούν αυτές οι επενδύσεις θα ανοίξουμε την πλατφόρμα και σε άλλους μετόχους μας και επενδυτές και πιθανότατα θα εξετάσουμε και την εισαγωγή σε χρηματιστήριο.
Στο ελληνικό;
Με το θεσμικό και φορολογικό πλαίσιο που ίσχυε ένα χρόνο πριν, η Hospitality θα μετασχηματιζόταν σε μια εξειδικευμένη στα τουριστικά ακίνητα ΑΕΕΑΠ. Όπως είναι αυτή τη στιγμή η φορολογία των ΑΕΕΑΠ δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει κάτι τέτοιο. Και να σας εξηγήσω γιατί. Αυτή η πλατφόρμα διοχετεύει κεφάλαια σε αναπτυξιακά κυρίως έργα. Στον Παναμά θα επενδύσουμε και δεν θα έχουμε έσοδα για ένα με δύο χρόνια. Το ίδιο θα συμβεί και στην Ελλάδα, αν πάρουμε ένα ξενοδοχείο