Το αντίδοτο στη δυστοπία

Σε μια ξεχωριστή διαμαρτυρία κατά της κυβέρνησης Τραμπ και των ανορθόδοξων πολιτικών της, 200 ανεξάρτητες κινηματογραφικές αίθουσες της Αμερικής φιλοξένησαν για μία και μοναδική προβολή την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος «1984» του Τζορτζ Όργουελ. Το βιβλίο του Όργουελ, που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1949, επέστρεψε τον Ιανουάριο στην αμερικανική λίστα των best-sellers. Η ομώνυμη ταινία είχε γυριστεί το 1984, με πρωταγωνιστές τους Τζον Χαρτ και Ρίτσαρντ Μπάρτον. Σύμφωνα με την ένωση United State of Cinema, που διοργάνωσε την ταυτόχρονη προβολή της ταινίας σε 44 πολιτείες, στόχος ήταν «να υπερασπισθούμε τις πιο βασικές μας αξίες: ελευθερία του λόγου, σεβασμό των συνανθρώπων μας και την απλή αλήθεια ότι έννοιες όπως τα “εναλλακτικά γεγονότα” δεν υφίστανται».

Και όμως, η εποχή του Τραμπ, η εποχή της μετα-αλήθειας και της παραπληροφόρησης, κυρίως μέσω των social media, έχει αρκετά κοινά στοιχεία με το σκοτεινό μέλλον όπως το είχε οραματισθεί ο Όργουελ. Για τον Αμερικανό πρόεδρο σημασία δεν έχουν τα δεδομένα, αλλά το πώς τα παρουσιάζεις, εκμεταλλευόμενος την απήχηση προς το ευρύ κοινό, το οποίο παραμένει ακόμη «θαμπωμένο» από τις υποσχέσεις για ένα καλύτερο μέλλον. Είναι ελάχιστες οι φορές που ο Τραμπ επικαλέστηκε πραγματικά στοιχεία στην επιχειρηματολογία του. Αυτό όμως δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι στο παιχνίδι των εντυπώσεων μέχρι στιγμής καταφέρνει να είναι νικητής, παρά τις διαρκείς αντιφάσεις και αυτοαναιρέσεις του. Οι «Financial Times», σε πρόσφατο άρθρο τους, είχαν ανακηρύξει το 2016 σε «χρονιά των δημαγωγών», με τρανταχτά παραδείγματα την απόφαση των Βρετανών υπέρ του Brexit και την εκλογή του Τραμπ στην προεδρία. Κοινός παρονομαστής η τάση ανατροπής του κατεστημένου.

Μερικούς μήνες αργότερα διαπιστώνουμε ότι και στις δύο περιπτώσεις δεν έχει επέλθει η μεγάλη ανατροπή. Η Βρετανία, με την επίσημη ενεργοποίηση του άρθρου 50, εισέρχεται σε μια διετία αβεβαιότητας, με τους υπέρμαχους του Brexit, όπως ο Μπόρις Τζόνσον και ο Νάιτζελ Φάρατζ, να εντυπωσιάζουν με την εκκωφαντική τους σιωπή. Στην Αμερική, ο πρόεδρος Τραμπ εμμένει στις υποσχέσεις για τείχη, εμπορικό προστατευτισμό, φιλοαναπτυξιακές πολιτικές και τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας. Λόγια, που έως τώρα δεν συνοδεύονται από έργα.

Δεινοί ρήτορες που καταφέρνουν να «μαγεύουν» το ακροατήριό τους, ένα ακροατήριο που ενεργεί κυρίως με βάση το συναίσθημα και όχι με τη λογική και την ορθή κρίση. Μπορεί η μετα-αλήθεια να μην υφίσταται, αυτό όμως το συνειδητοποιούν μόνο εκείνοι που γνωρίζουν τα πραγματικά δεδομένα. «Ο πόλεμος είναι ειρήνη, η ελευθερία είναι σκλαβιά, η άγνοια είναι δύναμη» ήταν τα τρία συνθήματα του Κόμματος, γραμμένα με κομψά γράμματα, στην πυραμίδα του υπουργείου Αλήθειας. Αντίδοτο σε αυτή τη δυστοπία είναι η δύναμη που προσφέρουν η σκέψη και η γνώση.

[SID:10967001]