Αναφορά στον δικό του πρόεδρο

Είναι μια σκηνή από το χθεσινό πολιτικό μνημόσυνο στη Βουλή που «φωτίζει» τον άντρα που είχε θέσει τον εαυτό του στη σκιά. Πρόσωπο βουβό, μα τόσο χαρακτηριστικό, τολμώ να πω μυθιστορηματικό.

Εκεί στην άκρη του εδράνου με τους οικείους του εκλιπόντος, ο Μανούσος στέκει σαν στρατιώτης μπροστά στον στρατηγό. Κάνει την Αναφορά του, όχι στον Γκρέκο, σαν τον διάσημο συμπατριώτη του, μα στον δικό του πρόεδρο, που ήταν κι αυτός ζυμωμένος από το άγριο χώμα της Κρήτης, μοι- ράστηκαν τον ίδιο ίσκιο για 40 χρόνια, αγέρωχοι, σχεδόν αγέραστοι, έγιναν οικογένεια.

Εκεί στην άκρη του εδράνου. Πάντα άκρη, διακριτικά, μια αινιγματική φυσιογνωμία, ταυτισμένη με τον πρώην πρωθυπουργό. Παλαιάς κοπής αφοσίωση και εχεμύθεια. Εκείνο το είδος, που στον χάρτη πλεύσης του δεν σημειώνει άλλη πορεία, εκτός από την ευθεία, που λογαριάζει την αποστολή και λογιάζει την τιμή.

Φρουρός συνεπής, άοκνος, σοβαρός, «τυφλός» και «κουφός», που άκουγε την «κρύα» φωνή του καθήκοντος. Αντρίκεια στάση, στην κορφή του χρέους άγρια περηφάνια μα και άφραστη τρυφεράδα κι ευγνωμοσύνη. Ιδίως, όταν ο πρωταγωνιστής κατέβηκε από το σανίδι και ο ίδιος συνταξιοδοτήθηκε. Μια σχέση που ξεπερνούσε την επαγγελματική. Ένας δεσμός που αν- τί να χαλαρώσει, πελεκήθηκε και απέκτησε πρόσωπο. Ίσως, γιατί οι άνθρωποι που μοιράζονται ανήφορους, χαρές και πίκρες, μέρες και χρόνια, τείνουν να μοιάζουν. Αγέρωχοι, σχεδόν αγέραστοι, δεμένοι με εμπιστοσύνη. Τόσο ψύχραιμοι, τέτοια αυτοκυριαρχία.

Ακόμη και στον θάνατο. Ακόμη και μέσα στο C130 που μετέφερε τη σορό στην Κρήτη. Έτσι, θα ‘θελε ο πρωταγωνιστής ισορροπιστής, να μάχουνται οι αντίρροπες δυνάμεις, τα συναισθήματα να μην ξεχειλίζουν, να μη φαίνονται οι ρωγμές.

Πιστός ως το τέλος, κοντά του ακόμη και όταν το αεροπλάνο έχει αδειάσει. Τέλεψε το χρέος, σιωπηλός, δωρικός και ωραίος. Είναι ο Μανούσος Γρυλλάκης. Είναι ο άνθρωπος του προέδρου και είναι Κρητικός.

[SID:11095027]