Στο μικροσκόπιο ο ρόλος διεθνών οίκων στις κρίσεις
Πώς και πόσο επηρέασαν τους επενδυτές
Ηκυριαρχία των τριών μεγάλων οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης -Standard & Poor’s, Moody’s και Fitch Ratings- έχει βρεθεί επανειλημμένως στο μικροσκόπιο τόσο για το ρόλο τους στην παγκόσμια πιστωτική κρίση, αλλά και στην κρίση χρέους της Ευρωζώνης.
Με τις αξιολογήσεις τους, οι διεθνείς οίκοι παρέχουν στους επενδυτές αξιόπιστες πληροφορίες για το πόσο ριψοκίνδυνα είναι διάφορα είδη χρέους - από κρατικά και εταιρικά ομόλογα μέχρι σύνθετα επενδυτικά προϊόντα όπως τα subprime ενυπόθηκα δάνεια που ήταν και η βασική αιτία των γεγονότων του 2007 και 2008.
Με το να βαθμολογούν ευνοϊκά προβληματικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και εξαιρετικά ριψοκίνδυνα ενυπόθηκα χρεόγραφα, οι οίκοι βρέθηκαν στο στόχαστρο και κατηγορήθηκαν ότι επιδείνωσαν την κρί- ση και εξαπάτησαν τους επενδυτές.
Στην Ευρώπη, ο ρόλος των τριών μεγάλων οίκων επικρίθηκε έντονα εξαιτίας των τρόπων που αξιολόγησαν το κρατικό χρέος των χωρών που βρέθηκαν στη δίνη της κρίσης.
Παρόλο που το δημόσιο χρέος των χωρών της περιφέρειας -όπως Ελλάδα, Πορτογαλία και Ιρλανδία- υποβαθμίσθηκε στην κατηγορία των «σκουπιδιών» (Junk), οι οίκοι υποβάθμισαν το αξιόχρεο και των μεγάλων οικονομιών, όπως της Αυστρίας και της Γαλλίας.
Οι αρνητικές αξιολογήσεις επιτάχυναν την κρίση χρέους της Ευρωζώνης, οδηγώντας χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Κύπρος σε καθεστώς μνημονίου.
Η αυστηρότητά τους στις αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις των χωρών της περιφέρειας αποτελεί το βασικό επιχείρημα των Ευρωπαίων αξιωματούχων για τη σύσταση ενός ανεξάρτητου, ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης.
Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευ- ρώπη έχουν κάνει βήματα για τη ρύθμιση των τριών μεγάλων οίκων ώστε να διασφαλίσουν με- γαλύτερη διαφάνεια και ανταγωνιστικότητα.
Η μεταρρύθμιση της Wall Street με τον νόμο Ντοντ-Φρανκ του 2010 και η Πράξη Προστασίας των Καταναλωτών, αλλά και η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Χρεογράφων (ESMA) -που ιδρύθηκε το 2011- ήταν ενέργειες με στόχο να καταστήσουν υπόλογους τους οίκους και να προστατεύσουν τους επενδυτές.
Δεν έλειψαν και οι νομικές διαδικασίες και η επιβολή προστίμων για τις επιχειρηματικές τους πρακτικές, με την S&P να καταβάλει πρόστιμο-ρεκόρ, ύψους 1,37 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε διακανονισμό του 2015 με τις εισαγγελικές αρχές των ΗΠΑ.
Στο στόχαστρο του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ βρέθηκε και η Moody’s. Όμως παρά τα πρόστιμα και τις δικαστικές αγωγές, δέκα χρόνια μετά την κρίση η κυριαρχία των τριών μεγάλων στις αγορές καθώς και το επιχειρηματικό τους μοντέλο παραμένουν ανέπαφα.