Οι 4 κίνδυνοι για την τρίτη αξιολόγηση
Ποια ζητήματα μπορούν να οδηγήσουν σε διαφωνίες και καθυστερήσεις μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών
Το μήνυμα ότι η ελληνική κυβέρνηση θα φανεί συνεπής απέναντι στις υποχρεώσεις της και θα υλοποιήσει εντός των χρονικών ορίων που έχουν συμφωνηθεί τα προαπαιτούμενα της τρίτης αξιολόγησης αναμένεται να μεταφέρει ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος στον επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντέισελμπλουμ κατά τη σημερινή συνάντησή τους στο υπουργείο Οικονομικών. Ο κ. Τσακαλώτος αναμένεται να ζητήσει -και από την άλλη πλευρά να λειτουργήσει προς την ίδια κατεύθυνσηνα αποφευχθούν αξιώσεις που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν καθυστερήσεις ανάλογες με αυτές που υπήρξαν στο πλαίσιο της πρώτης και της δεύτερης αξιολόγησης. Το χρονοδιάγραμμα, άλλωστε, είναι ήδη εξαιρετικά σφικτό. Δεδομένου ότι οι ουσιαστικές συζητήσεις θα ξεκινήσουν μετά το β’ δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου (ακόμη δεν έχει καν «κλειδώσει» η ημερομηνία άφιξης των επικεφαλής των κλιμακίων), η νέα έκθεση συμμόρφωσης επί των περίπου 95 προαπαιτούμενων θα πρέπει να συμφωνηθεί και να συνταχθεί μέσα σε λιγότερο από έξι εβδομάδες, προκειμένου η αξιολόγηση να κλείσει πριν από τις εορτές των Χριστουγέννων, δηλαδή μέχρι το Eurogroup του Δεκεμβρίου, που είναι προγραμματισμένο για τις 4 του μηνός.
Το χρονοδιάγραμμα
Ο πρωθυπουργός έχει ζητήσει από τα εμπλεκόμενα υπουργεία να υλοποιήσουν το μεγαλύτερο μέρος των προαπαιτούμενων μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου, ώστε κατά τις τελευταίες εβδομάδες της διαπραγμάτευσης οι συζητήσεις να επικεντρωθούν στα δύσκολα μέτωπα αυτού του γύρου των διαβουλεύσεων. Με αυτό το δεδομένο, το χρονοδιάγραμμα που θέλει να ακολουθήσει η ελληνική πλευρά προβλέπει τα ακόλουθα βήματα:
1. Την αποσαφήνιση της στάσης που θα τηρήσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) μέχρι την ετήσια σύνοδο στην Ουάσιγκτον, η οποία είναι προγραμματισμένη για το διάστημα 15-17 Οκτωβρίου.
Η νέα έκθεση 2. Την έλευση των επικεφαλής των θεσμών στην Αθήνα για έναν πρώτο γύρο διαβουλεύσεων μέσα στον Οκτώβριο. Αυτό θα εξαρτηθεί βέβαια και από το πώς θα εξελιχθούν οι διαβουλεύσεις στο περιθώριο της ετήσιας συνόδου του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουάσιγκτον, αλλά και από το πώς θα έχει προχωρήσει μέχρι τότε η υλοποίηση των προαπαιτούμενων. Αν η άφιξη των Ντέκλαν Κοστέλο, Ντέλια Βελκουλέσκου, Νικόλα Τζαμαρόλι και Φραντσέσκο Ντρούντι στην Αθήνα δεν καταστεί εφικτή μέσα στον Οκτώβριο τότε η πρώτη αποστολή των επικεφαλής θα μετατεθεί για τις αρχές Νοεμβρίου, καθώς θα πρέπει μεσολαβήσει η αργία της 28ης Οκτωβρίου στην Ελλάδα, η φθινοπωρινή εορταστική σχολική εβδομάδα στην Ευρώπη (από τις 30 Οκτωβρίου μέχρι τις 3 Νοεμβρίου), αλλά και το Eurogroup της 6ης Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες. 3. Την επίτευξη συμφωνίας για το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης στο Eurogroup του Δεκεμβρίου ή, στη χειρότερη περίπτωση, στην πρώτη συνεδρίαση του οργάνου για το 2018 αμέσως μετά τις αργίες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Για να υλοποιηθεί αυτό το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να μην προκύψουν απρόοπτα ή διαφωνίες ανάμεσα στις εμπλεκόμενες πλευρές. Οι εστίες που μπορούν να οδηγήσουν σε διαφωνίες -και κατά συνέπεια σε καθυστερήσεις- είναι οι ακόλουθες:
Η υλοποίηση των «δύσκολων προαπαιτούμενων». Το ποια από τα 95 προαπαιτούμενα θεωρούνται ως τα πιο κρίσιμα αυτού του γύρου των διαπραγματεύσεων διαφάνηκε από τα κείμενα συμπερασμάτων που συντάχθηκαν αμέσως μετά το Eurogroup της 15ης Σεπτεμβρίου στο Ταλίν της Εσθονίας. Κυριαρχούν η επανεξέταση των κοινωνικών επιδομάτων, η αναμόρφωση της αγοράς εργασίας, τα θέματα που συνδέονται με τη δημόσια διοίκηση, η εφαρμογή (στην πράξη πλέον) των πολιτικών για τον περιορισμό των «κόκκινων» δανείων, η μεταρρύθμιση του κλάδου ενέργειας και η πορεία των ιδιωτικοποιήσεων. Πίσω από αυτά τα κρίσιμα «κεφάλαια» κρύβονται δύσκολα προαπαιτούμενα, όπως η μεταφορά ΔΕΚΟ στην Εταιρεία Δημοσίων Συμμετοχών (ΕΔΗΣ), η αξιολόγηση και η κινητικότητα στο Δημόσιο, η ευθυγράμμιση των επιδομάτων βαριάς και ανθυγιεινής εργασίας επίσης στο Δημόσιο, η αναμόρφωση του τιμολογίου για τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας που θα επηρεάσει τα τιμολόγια λιανικής της ΔΕΗ, η υιοθέτηση των προτάσεων του ΟΟΣΑ στο πλαίσιο της τρίτης εργαλειοθήκης, η έγκριση των μελετών για να προχωρήσει η επένδυση στο Ελληνικό, η έναρξη των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών κ.λπ. Από μόνο του το θέμα των κοινωνικών επιδομάτων κρίνεται ως εξαιρετικά ευαίσθητο πολιτικά, καθώς αγγίζει εκατομμύρια νοικοκυριά (προγραμματίζεται να αναμορφωθούν όλα τα επιδόματα, από τα αναπηρικά μέχρι τα οικογενειακά κ.λπ.).
Το ενδεχόμενο να υπάρξει διαφωνία σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2018. Το ενδεχόμενο να ζητηθεί η λήψη πρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων για να επιτευχθεί το πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% του ΑΕΠ μέσα στο 2018 είναι αυτό που «τρομάζει» περισσότερο την ελληνική πλευρά. Ακόμη, όμως, και το ενδεχόμενο να μη ζητηθούν νέα μέτρα, αλλά η επίσπευση των συμφωνηθέντων (π.χ. η μείωση των συντάξεων νωρίτερα από το 2019 ή η πρόωρη περικοπή της έκπτωσης φόρου), αναμένεται να προκαλέσει κοινωνικές αντιδράσεις και νέο κύμα δυσαρέσκειας. Αν μπουν δημοσιονομικά ζητήματα και σε αυτή την αξιολόγηση τότε είναι πολύ πιθανό να προκληθούν καθυστερήσεις. Η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα και οι δανειστές θα μπουν σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης η οποία σε πολύ μεγάλο βαθμό θα στηρίζεται σε προβλέψεις. Στο ελληνικό στρατόπεδο ελπίζουν ότι τα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού στο εννεάμηνο θα ξεκαθαρίσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό το τοπίο και θα πείσουν ότι υπάρχει η δυνατότητα για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018 χωρίς νέα μέτρα.
Η στάση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Το ΔΝΤ έχει ξεκαθαρίσει ότι θα βάλει στο τραπέζι το θέμα των νέων stress tests των ελληνικών τραπεζών προκειμένου να κριθεί αν απαιτείται νέα κεφαλαιακή ενίσχυση πριν από το τέλος της τρίτης δανειακής σύμβασης. Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν θέλει να εκχωρήσει μια δική της αρμοδιότητα, αναμένεται ότι θα υπάρξει αντιπαράθεση. Από εκεί και πέρα, το ΔΝΤ αναμένεται να αμφισβητήσει για μια ακόμη φορά τις δημοσιονομικές επιδόσεις της Ελλάδας, αλλά και να θέσει θέμα αποσαφήνισης των μέτρων που θα χρειαστούν για το ελληνικό χρέος (από αυτό, άλλωστε, θα εξαρτηθεί και το αν θα ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα που εγκρίθηκε τον Ιούλιο για την Ελλάδα ή αν θα παραμείνει στα χαρτιά).
Οι διαβουλεύσεις για το μέλλον της Ευρωζώνης μετά και τις γερμανικές εκλογές. Με το κλείσιμο της γερμανικής κάλπης και την εκλογή της νέας κυβέρνησης, αναμένεται να ανοίξει για τα καλά η συζήτηση για το μέλλον της Ευρωζώνης (ορισμός υπουργού Οικονομικών Ευρωζώνης, μετατροπή του ESM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, επαναπροσδιορισμός των σχέσεων με το ΔΝΤ κ.λπ.). Μένει να φανεί αν αυτές οι διεργασίες μπορούν να προκαλέσουν καθυστερήσεις και στην ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος.
[SID:11357170]