Ο λογισμός ως προϋπόθεση του επιχειρείν
Oι άνθρωποι ευημερούν ή αποτυγχάνουν, επιβιώνουν ή εκλείπουν, ανάλογα με τον βαθμό της ορθολογικότητάς τους. Είναι αποδεδειγμένο ότι η θεμελιακή διαφορά του ανθρώπου από το ζώο έγκειται στην ιδιότητα που έχει κάθε ανθρώπινο ον να λογίζεται. Επίσης, όπως αναγνωρίζουν πολλοί κορυφαίοι μελετητές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ο λογισμός είναι μία τεράστια και πολύπλοκη διαδικασία εξακριβώσεως και ενσωματώσεως γνώσεων από τον ανθρώπινο νου την οποία, όπως μας διδάσκει η Ιστορία, μόνον το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να φέρει εις πέρας. Αν δεχθούμε λοιπόν αυτή την αλήθεια -που μέχρι στιγμής δεν έχει αμφισβητηθεί με σοβαρά ανθρωπολογικά επιχειρήματαμπορούμε να διατυπώσουμε την άποψη ότι ο άνθρωπος σκέπτεται ατομικά.
Συνεπώς, όπως υπογράμμιζε η Αμερικανίδα φιλόσοφος και θεωρητική του αντικειμενισμού (objectivism) Ayn Rand, δεν υπάρχει, ούτε μπορεί να υπάρξει συλλογικός νους. Κατά την Αμερικανίδα φιλόσοφο (τις απόψεις της οποίας συμμεριζόμαστε σε μεγάλο βαθμό), οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν ο ένας τον άλλον, αλλά η μάθηση απαιτεί μία διαδικασία λογισμού από πλευράς κάθε ατόμου που θέλει να μελετά.
Οι άνθρωποι μπορούν να συνεργάζονται για την ανακάλυψη νέας γνώσης, όμως η συνεργασία αυτή απαιτεί από κάθε επιστήμονα και ερευνητή την ανεξάρτητη άσκηση των ορθολογικών ικανοτήτων και δυνατοτήτων του.
Ο άνθρωπος είναι το μόνο ζων είδος που μπορεί να μεταδίδει και να επεκτείνει τα αποθέματα των γνώσεών του από γενιά σε γενιά. Αυτή είναι μία σημαντική διάσταση της ιστορικότητας του ανθρώπου κα ι της εξελικτικής του πορείας. Ωστόσο, από την πλευρά των ατόμων που είναι αποδέκτες, η διαδικασία μετάδοσης απαιτεί μία διαδικασία λογισμού συναφή μόνον με την ανθρώπινη ζωή και την εξέλιξή της. Κάθε ζωντανός οργανισμός, για να στηρίξει τη ζωή του ακολουθεί ορισμένο δρόμο δράσεως, ο οποίος υπαγορεύεται από τη φύση του. Η δράση που απαιτείται για να στηριχθεί η ανθρώπινη ζωή είναι, πριν απ’ όλα, διανοητική. Κάθε πράγμα που χρειάζεται ο άνθρωπος, πρώτα το ανακαλύπτει με τον λογισμό του και στη συνέχεια το παράγει με την προσπάθειά του.
&Μπορούμε έτσι να πούμε ότι η παραγωγή είναι η εφαρμογή του λογισμού στο πρόβλημα της επιβίωσης.
Στο πλαίσιο αυτών των διαδικασιών, συνεπώς, οι άνθρωποι που δεν θέλουν να σκέπτονται μπορούν να επιβιώνουν μόνον μιμούμενοι και επαναλαμβάνοντας μία εργασία ρουτίνας την οποία άλλοι ανακάλυψαν. Όμως, αν αυτοί οι άλλοι δεν είχαν κάνει τη συγκεκριμένη ανακάλυψη, κανείς δεν θα μπορούσε να επιβιώσει. Αν κάποιοι επιλέξουν την οδό της μη εργασίας και του μη λογισμού, μπορούν να επιβιώσουν πρόσκαιρα, λεηλατώντας τα αγαθά που άλλοι παράγουν. Αν όμως η παραγωγή των άλλων σταματήσει, τότε θα εκλείψουν και οι απαραίτητες για την επιβίωση συνθήκες. Θα εκλείψει, έτσι, και το αντικείμενο της λεηλασίας, η οποία δεν θα έχει πλέον νόημα.
Συνεπώς, υπάρχει ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: Ο λογισμός αποτελεί καίριο παράγοντα για την ανθρώπινη επιβίωση και οι άνθρωποι ευημερούν ή αποτυγχάνουν, επιβιώνουν ή εκλείπουν, ανάλογα με τον βαθμό της ορθολογικότητάς τους. Είναι λοιπόν προφανές ότι η ανθρώπινη ζωή υπακούει σε ορθολογικά κριτήρια και όχι σε μεταφυσικές παρορμήσεις. «Αν η ανθρωπότητα στηριζόταν στην ουτοπία, ποτέ δεν θα είχαμε ξεπεράσει το στάδιο της πρώτης γενιάς ανθρώπων» έγραφε παλαιότερα ο φιλόσοφος Κώστας Παπαϊωάννου.
Ο πλούτος των εθνών, υποστήριζε ο Άνταμ Σμιθ, είναι το προϊόν ορθολογικής σκέψης και δράσης και όχι αφηρημένης διανοητικής κατασκευής. Δεν χωρά έτσι καμία αμφιβολία ότι ο λογισμός και η ανθρώπινη πρόοδος είναι φαινόμενα αλληλένδετα και ο άνθρωπος δεν μπορεί να υπάρξει αν δεν επιχειρήσει αυτό που η σκέψη του έχει επεξεργασθεί. Ακόμα περισσότερο, από τότε που η γνώση, ο λογισμός και η ορθολογική δράση είναι ιδιότητες του ατόμου και που η επιλογή να ασκήσει κανείς τις ορθολογικές του ιδιότητες εξαρτάται από το άτομο, η ανθρώπινη προσπάθεια για επιβίωση υπακούει σε μία θεμελιακή απαίτηση: Να είναι ελεύθεροι οι άνθρωποι που λογίζονται σε σχέση με αυτούς που αρνούνται τον λογισμό.
Γίνεται, συνεπώς, σαφές ότι η ελευθερία είναι θεμελιακή απαίτηση του ανθρώπινου πνεύματος, όταν βέβαια αυτό λειτουργεί ή θέλει να λειτουργήσει. Μόνον υπό αυτές τις συνθήκες μπορεί να αναπτυχθεί και το πνεύμα του επιχειρείν, κυρίως δε αυτό του ευ επιχειρείν. Ο λογισμός αποτελεί καίριο παράγοντα για την ανθρώπινη επιβίωση και οι άνθρωποι ευημερούν ή αποτυγχάνουν, επιβιώνουν ή εκλείπουν ανάλογα με τον βαθμό της ορθολογικότητάς τους.
[SID:11391825]