Επιτροπή παγκόσμιας δημόσιας πολιτικής GPPC και μια συνοπτική επισκόπηση των απαιτήσεων
Σε συνέχεια του άρθρου μου που δημοσιεύτηκε στη «Ναυτεμπορική» στις 4 Νοεμβρίου, με το παρόν άρθρο στοχεύω στην παράθεση των κυριότερων θεμάτων κατεύθυνσης που είχε συστήσει η «GPPC» και αιτούνται προς εφαρμογή και συμπλήρωση στο πρώτο φύλλο RA1 - Διαχείριση (Governance) διαδικασίες συστήματα και γνωστοποιήσεις, τα οποία έχουν ενσωματωθεί ως αρχές στο ΔΠΧΠ 9 Χρηματοοικονομικά Μέσα. Σημειώνεται και πάλιν η ημερομηνία ισχύς του ΔΠΧΑ 9 και οι απαιτήσεις της ΤτΕ που θέτονται σε ισχύ από 1 Ιανουαρίου 2018.
Επηρεαζόμενοι Οργανωτικοί Τομείς και Δράσεις
Πρώτον, μία εκ βάθρων αλλαγή κριτηρίου λογιστικής παρακολούθησης και αναφορών, όπως αυτή που καθορίζεται από το ΔΠΧΠ 9, δηλαδή του αναμενόμενου πιστωτικού κινδύνου «anticipated credit losses» σε σχέση με τη μέχρι τέλους 2017 εφαρμογή του προηγούμενου κριτηρίου ύπαρξης πιστωτικού γεγονότος «incurred losses», θέτει πρόσθετες υποχρεώσεις στα στελέχη και στους βασικούς οργανωτικούς τομείς όπως της εταιρικής διακυβέρνησης, της οικονομικής διεύθυνσης, της διαχείρισης κινδύνων, των υπεύθυνων τεχνολογιών πληροφορικής, καθώς και των άλλων υπεύθυνων που αποτελούν τον σπόνδυλο της οργανωτικής δομής μίας οντότητας, είτε π.χ. αυτή είναι μία τράπεζα ή μία εταιρεία ελεγκτών.
Δεύτερον, σε ένα σύστημα όπου απαιτείται η καταγραφή και η παρακολούθηση των αναμενόμενων πιστωτικών ζημιών στη διάρκεια ζωής ενός δανείου προκύπτει η ανάγκη μίας νέας μεθοδολογίας ή μοντέλου παρακολούθησης, όπου καταγράφεται η διαβλεπόμενη εξέλιξη του κάθε δανείου ως προς τις αναμενόμενες πιστωτικές ζημίες σε σχέση με τις τυχόν ζημίες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί.
Η GPPC και οι ενέργειές της
Οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές έχουν την ευθύνη, αντικειμενικά να αξιολογούν και να επιδοκιμάζουν (challenge) τη λογικότητα των λογιστικών εκτιμήσεων κινδύνου, λόγω ουσιωδών σφαλμάτων. Κατ’ αρχάς, η GPPC αποτελεί μία επιτροπή που απαρτίζεται από τις ελεγκτικές εταιρείες BDO, Deloitte, EY, Grant Thornton, KPMG. Οι πρωτοβουλίες όμως για την ορθή κατάρτιση του ΔΠΧΑ 9 δεν περιορίστηκαν στις προαναφερθείσες εταιρείες. Αρκετά μικρές εταιρείες ελεγκτών και ιδιώτες συνέβαλαν με παρατηρήσεις και εισηγήσεις τους. Πλέον των διαφόρων εισηγήσεων που οι κατονομαζόμενες εταιρείες έχουν υποβάλει κατά τη διάρκεια προετοιμασίας του ΔΠΧΑ 9, τον Ιούλιο 2017, ετοίμασαν μία έκθεση (paper) που στοχεύει να βοηθήσει τις Επιτροπές Ελέγχων στο να αξιολογήσουν την ανταπόκριση των ελεγκτών στο θέμα το αναμενομένων πιστωτικών ζημιών «ECL».
Παρ’ όλο που η έκθεση (paper) απευθύνεται κυρίως στις ενδιαφερόμενες συστημικές τράπεζες «systematically important banks (SIBs)» οι αρχές της εν λόγω έκθεσης έχουν μια αναλογική εφαρμογή και σε μικρότερες τράπεζες και σε λοιπά χρηματοοικονομικά ινστιτούτα.
Τα κυριότερα σημεία της έκθεσης είναι τα εξής:
1. Αυξημένη πολυπλοκότητα και πρόσθετες υποχρεώσεις των υπευθύνων για την εταιρική διακυβέρνηση.
Αναμένεται από τις τράπεζες να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν υψηλής ποιότητας πολιτικές, διαδικασίες, εσωτερικό έλεγχο και μοντέλα προσαρμοσμένα στα λογιστικά πρότυπα που θα επιτρέπουν στις διοικήσεις των τραπεζών σε λήψη ορθών και κατάλληλων αποφάσεων όσον αφορά την εκτίμηση των αναμενομένων πιστωτικών ζημιών «ECL».
Οι τράπεζες, επίσης, πρέπει να παρέχουν διαφανή, ουδέτερες και κατατοπιστικές γνωστοποιήσεις στις οικονομικές καταστάσεις τους που θα ενεργοποιούν τους κυριότερους μετόχους - κλειδιά και λοιπούς
'ενδιαφερόμενους χρήστες των οικονομικών καταστάσεων να κατανοήσουν και να αξιολογήσουν τις αποφάσεις των διοικήσεων των τραπεζών ως προς την εκτίμηση των αναμενομένων πιστωτικών ζημιών «ECL».
Για να έχουν νόημα στους χρήστες των οικονομικών καταστάσεων οι προαναφερόμενες κατατοπιστικές γνωστοποιήσεις χρειάζεται, όπως γνωστοποιείται, η αβεβαιότητα εκτίμησης του πιστωτικού κινδύνου, που επικρατεί στη διαδικασία εκτίμησης εκ μέρους των διοικήσεων των υπόχρεων φορέων.
Για τις επιτροπές ελέγχου των υπόχρεων φορέων, οι προκλήσεις εφαρμογής «application challenges» μίας νέας προσέγγισης μέτρησης «αναμενομένων ζημιών» είναι δύσκολες στην αντίληψη τόσο όσον αφορά την εφαρμογή όσο και της ενσωμάτωσης δικλίδων ελέγχου αποτελεσματικής παρακολούθησής των.
Η ευθύνη που έχει φορτωθεί στις πλάτες των επιτροπών ελέγχου είναι πολύ βαριές. Τους επιβάλλεται να ελέγχουν κινδύνους ουσιώδης Οι παράμετροι και οι παράγοντες επεξεργασίας που είναι ενσωματωμένα στα μοντέλα που η κάθε τράπεζα χρησιμοποιεί πρέπει να ελεγχθούν από την επιτροπή ελέγχου κατά τα στάδια ανάπτυξης, ελέγχου και εφαρμογής. ανακρίβειες στις εκτιμήσεις των αναμενομένων πιστωτικών κινδύνων «ECL» μέσω των εξωτερικών ελεγκτών. Η ριζική αυτή παρακολούθησή της από μόνη της υπόκεινται σε υψηλό βαθμό αβεβαιότητας εκτίμησης.
2. Οι υποχρεώσεις των ελεγκτών
Οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές έχουν την ευθύνη, αντικειμενικά να αξιολογούν και να επιδοκιμάζουν (challenge) τη λογικότητα των λογιστικών εκτιμήσεων κινδύνου, λόγω ουσιωδών σφαλμάτων. Αυτό το πραγματοποιούν με πολλή σκέψη, σε επίπεδο λογαριασμού, καθώς και σε αναλυτικό και συγκεντρωτικό επίπεδο των οικονομικών καταστάσεων.
Ο βαθμός πολυπλοκότητας του ΔΠΧΑ 9 για τις εκτιμήσεις των αναμενομένων πιστωτικών κινδύνων «ECL» αναμένεται να είναι μεγαλύτερος από ό,τι προβλεπόταν για τις ζημίες δανείων με βάση τις αρχές του ΔΛΠ 39 «Χρηματοοικονομικά μέσα: Αναγνώριση και Επιμέτρηση». Η εφαρμογή του ΔΠΧΑ 9 προβλέπεται να υποβάλει και τους ελεγκτές σε σημαντικές απαιτήσεις. Λόγω δε της διαβλεπομένης πολυπλοκότητας, απαιτείται εκ μέρος των ελεγκτών υψηλότερος βαθμός εμπειρίας και κρίσης.
3. Οι τράπεζες
Οι διοικήσεις των τραπεζών θα βασίζουν τις κρίσεις τους για την εκτίμηση των αναμενομένων πιστωτικών ζημιών (ECL) στις δημόσιες γνωστοποιήσεις τους σε ορισμένα θεμελιώδη στοιχεία όπως:
Λογιστικές πολιτικές
Επιχειρηματικές λειτουργίες, διαδικασίες συστήματα και δικλίδες εσωτερικού ελέγχου.
Μοντέλα αποτιμήσεων.
Αναλυτικότερα:
(α) Αναφορικά με τις θεμελιώδη έννοιες (fundamental concepts) οι επιτροπές ελέγχου των τραπεζών θα προσμένουν από τους ελεγκτές ότι θα προσεγγίσουν τον έλεγχο της διαδικασίας (process) των αναμενομένων πιστωτικών ζημιών «ECL» εστιάζοντας στους παράγοντες που συνηγορούν στον κίνδυνο των ουσιωδών σφαλμάτων.
(β) Σχετικά με τις λογιστικές πολιτικές (accounting policies) προσμένετε ότι οι ελεγκτές θα αντιλαμβάνονται εάν οι εφαρμοζόμενες πολιτικές, της τράπεζας που ελέγχουν, είναι κατάλληλες για το χαρτοφυλάκιο που διατηρούν οι τράπεζες και συμμορφώνεται στις αρχές του ΔΠΧΑ 9 με συνεπή εφαρμογή.
(γ) Οι διαδικασίες και οι δικλίδες εσωτερικού ελέγχου είναι λογικές και υποστηρίζουν αποτελεσματικά τη διαδικασία εκτίμησης των αναμενομένων πιστωτικών ζημιών «ECL» καθώς και την ορθή απεικόνιση στις οικονομικές καταστάσεις ή στις λοιπές αναφορές, μοντέλα εκτίμησης και στη σωστή εισαγωγή των δεδομένων στα μοντέλα εκτίμησης.
Λόγω του όγκου και της φύσης της διαδικασίας εκτίμησης των αναμενομένων πιστωτικών ζημιών «ECL», ο ελεγκτής με διάφορες δοκιμές θα ελέγξει τις εφαρμοζόμενες διαδικασίες εισαγωγής, υπολογισμού, απολογισμού κτλ.
(δ) Τα πληροφοριακά συστήματα θα αποτελέσουν τα βαρύ πυροβολικό των τραπεζών στην επεξεργασία των δεδομένων για την εκτίμηση των αναμενομένων πιστωτικών ζημιών «ECL». Και για το λόγο αυτό η διοίκηση και οι ελεγκτές πρέπει να βεβαιωθούν ότι τα συστήματα έχουν ελεγχθεί, οι πληροφορίες στα αρχεία είναι έγκυρες και μέσω και γύρω των πληροφοριακών συστημάτων οι δικλίδες έχουν ελεγχθεί και λειτουργούν αποτελεσματικά.
(ε) Οι παράμετροι και οι παράγοντες επεξεργασίας που είναι ενσωματωμένα στα μοντέλα που η κάθε τράπεζα χρησιμοποιεί πρέπει να ελεγχθούν από την επιτροπή ελέγχου τόσο κατά τα στάδια ανάπτυξης ελέγχου και εφαρμογής. Επίσης, επειδή τα μοντέλα χωρίς αμφιβολία θα υποστούν αλλαγές είναι σημαντικό η επιτροπή ελέγχου μέσω των εσωτερικών ελεγκτών να διασφαλίζει ότι χρησιμοποιούνται οι πιο έγκαιρες εκδόσεις προγραμμάτων επεξεργασίας.
(στ) Όλα τα προαναφερόμενα καταλήγουν σε λογικές και τεκμηριωμένες εκτιμήσεις.
Συμπέρασμα
Υπάρχει η αντίληψη από πελάτες τράπεζες ότι οι ελεγκτές και οι λοιποί σύμβουλοι υπερεκτιμούν την πολυπλοκότητα που προκύπτει από την εφαρμογή του ΔΠΧΑ 9. Όπως ανέφερα και στο πρώτο μου άρθρο στη «Ναυτεμπορική», στις 30 Αυγούστου 2017, οι συντάκτες του ΔΠΧΑ 9, δηλαδή το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (IFRS), ενώ άρχισαν με το Financial Accounting Standard Board «FASB» διαφώνησαν σε θέματα αρχών με κατάληξη την έκδοση δύο διαφορετικών προτύπων. Είναι γνωστό ότι όπου «υπάρχει διαφωνία υπάρχει δυσχέρεια και δυσκολία». [SID:11486040]