Στα ίχνη του Μπαντίνι σχεδόν 80 χρόνια μετά
Το μυθιστόρημα του Τζον Φάντε από το «Μεταίχμιο»
Το μυθιστόρημα «Ρώτα τη Σκόνη» του Τζον Φάντε (19091983) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο», λίγο πριν συμπληρωθούν ογδόντα χρόνια από την εμφάνισή του, το 1939, στα χρόνια της μεγάλης οικονομικής ύφεσης.
Σήμερα, το βιβλίο συγκαταλέγεται στα κλασικά της αμερικανικής λογοτεχνίας και πολλοί το έχουν ανακηρύξει ως το καλύτερο μυθιστόρημα που γράφτηκε με φόντο την πόλη του Λος Άντζελες. Επιπλέον, πέραν της κριτικής αποδοχής έχει σημειώσει εμπορική επιτυχία σε Αμερική και Ευρώπη, ενώ το 2006 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, με πρωταγωνιστές τους Σάλμα Χάγιεκ και Κόλιν Φάρελ. Ωστόσο, το αριστούργημα του Φάντε -που σήμερα διδάσκεται σε πανεπιστημιακά αμφιθέατρα- δεν ήταν πάντα αναγνωρισμένο. Αντιθέτως, η διαδρομή μέχρι την καθιέρωσή του υπήρξε μεγάλη και ασυνήθιστη, με τον Φάντε να έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους εγκληματικά παραγνωρισμένους Αμερικανούς συγγραφείς.
Ο μεταφραστής της έκδοσης, Γιάννης Λειβαδάς, αναφέρει στο επίμετρο: «…Ο Φάντε πολιορκεί με την απλότητα και τη μετρημένη του ευαισθησία, με τον ρεαλισμό και το απομυθοποιητικό του ύφος, που σήμερα συνυπολογίζεται στα λογοτεχνικά προτερήματα, μα την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο θεωρούνταν πως άγγιζε τα όρια της πεζογραφικής χωλότητας…».
Καταλυτικός στην αναγνώριση του Φάντε και του σημαντικού του μυθιστορήματος, ο ρόλος του διάσημου ποιητή και μυθιστοριογράφου Τσαρλς Μπουκόφσκι. Στον πρόλογο που έγραψε για το βιβλίο το 1979, ο Μπουκόφσκι, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Ήμουν νέος, λιμοκτονούσα και έπινα, ενώ προσπαθούσα να γίνω συγγραφέας. Τα περισσότερα βιβλία τα διάβαζα στη δημόσια βιβλιοθήκη που βρισκόταν στο κέντρο του Λος Άντζελες, και τίποτα απ’ όσα διάβαζα δεν είχε σχέση με μένα ή με ό,τι συνέβαινε στους δρόμους ή με τους ανθρώπους που ζούσαν όπως εγώ. Ήταν λες και όλοι οι συγγραφείς έγραφαν επιτηδευμένα, και εκείνοι που δεν εξέφραζαν σχεδόν τίποτα σημαντικό θεωρούνταν εξαιρετικοί […] Μια μέρα τράβηξα ένα βιβλίο και το άνοιξα, και αυτό ήταν. Στάθηκα για μια στιγμή και διάβασα. Ύστερα λες και ήμουν κάποιος που είχε ανακαλύψει χρυσό ανάμεσα στα σκουπίδια, πήρα το βιβλίο και κάθισα σ’ ένα αναγνωστήριο […] Και επιτέλους, βρέθηκε κάποιος συγγραφέας που δεν φοβόταν το συναίσθημα. Το χιούμορ και ο πόνος αναμιγνύονταν με τρομερή απλότητα. Το ξεκίνημα εκείνου του βιβλίου ήταν για μένα ένα ατίθασο και ασύλληπτο όνειρο […] Ναι, ο Φάντε με επηρέασε βαθιά. Λίγο καιρό αφότου διάβασα αυτά τα βιβλία ξεκίνησα να ζω με μια γυναίκα.
τη Σκόνη»
Έπινε περισσότερο από μένα και είχαμε άγριους καβγάδες, στη διάρκεια των οποίων της φώναζα: “Μη λες πως είμαι ένα τομάρι! Είμαι ο Μπαντίνι, ο Αρτούρο Μπαντίνι!”. […] Υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να ειπωθούν σχετικά με τον Φάντε. Είναι μια περίπτωση τρομερής τύχης και τρομερής μοίρας και μιας σπάνιας και πηγαίας δύναμης. Κάποια μέρα όλα αυτά θα γίνουν γνωστά, έχω όμως την αίσθηση ότι ο ίδιος δεν θέλει να τα εξιστορήσω εδώ. Ας μου επιτραπεί ωστόσο να πω ότι η γραφή του και ο τρόπος που έζησε τη ζωή του είναι ένα πράγμα: δύναμη, θέρμη και καλοσύνη…». [SID:11486097]