Ο μακρύς και όλο στροφές δρόμος προς ένα κούρεμα χρέους
Ηστάση πληρωμών έχει επιστρέψει. Στη διάρκεια των τελευταίων ετών, τα οικονομικά των κρατών άντεξαν απροσδόκητα καλά σε μια καταστροφική παγκόσμια ύφεση και στην κατάρρευση των τιμών εμπορευμάτων. Αλλά τα αποτυχημένα οικονομικά μοντέλα δεν μπορούν να πηγαίνουν εσαεί «κουτσαίνοντας» και η αργή αιμορραγία των οικονομιών του Πουέρτο Ρίκο και της Βενεζουέλας έχουν αναγκάσει τους ηγέτες τους να πουν «no mas» στην αποπληρωμή των πιστωτών.
Πριν από μερικούς μήνες, το Πουέρτο Ρίκο κήρυξε πτώχευση. Εκείνη την περίοδο, η κοινοπολιτεία των ΗΠΑ είχε περίπου 70 δισ. δολάρια σε χρέος και 50 δισ. επιπλέον σε συνταξιοδοτικές οφειλές. Τα χρέη την ανέδειξαν ως τη μεγαλύτερη χρεοκοπία «δημοτικής» αρχής στην ιστορία των ΗΠΑ.
Η κρίση χρέους ήλθε έπειτα από περισσότερο από μία δεκαετία ύφεσης (το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Πουέρτο Ρίκο κορυφώθηκε το 2004), διαρκώς μειούμενα έσοδα κα σταθερή μείωση του πληθυσμού. Οι δημογραφικές τάσεις είναι ακόμη πιο ανησυχητικές, διότι εκείνοι που φεύγουν από το Πουέρτο Ρίκο σε αναζήτηση καλύτερων ευκαιριών στη γη των ΗΠΑ είναι πολύ νεότεροι από τον πληθυσμό που μένει πίσω. Και τον Σεπτέμβριο, σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής δυσπραγίας, ο τυφώνας Μαρία σάρωσε το νησί, επιφέροντας στους κατοίκους του ένα ακόμη πιο καταστροφικό χτύπημα, οι συνέπειες του οποίου θα μετριούνται για χρόνια, αν όχι δεκαετίες.
Πιο πρόσφατα, στα μέσα Νοεμβρίου, η Βενεζουέλα κήρυξε στάση πληρωμών στο εξωτερικό της χρέος και σε οφειλές της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας PDVSA. Η στάση πληρωμών στο επίσημο εσωτερικό χρέος, είτε στην κυριολεξία είτε μέσω του καλπάζοντος υπερπληθωρισμού, είχε προηγηθεί καιρό πριν από την τελευταία φορά εθνικής χρεοκοπίας.
Παρότι η κυβέρνηση και η PDVSA χρωστούν περίπου 60 δισ. δολάρια στους ξένους ομολογιούχους, αυτές οι οντότητες φέρεται να χρωστούν ένα ανάλογο (εάν όχι μεγαλύτερο) ποσό σε Ρωσία και Κίνα. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας (World Economic Outlook), το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Βενεζουέλας έχει συρρικνωθεί σχεδόν 40% από το 2008. Έως το 2022, ο συνολικός αντίκτυπος αναμένεται να αφήσει το κατά κεφαλήν εισόδημα περίπου στο ήμισυ από τα επίπεδα προ μίας δεκαετίας. Μια τέτοιου είδους οικονομική κατάρρευση, σπάνια σε περιπτώσεις εκτός πολέμου, υποτιμά το μέγεθος των ανθρώπινων δεινών που συνεπάγονται οι παρατεταμένες ελλείψεις τροφίμων και φαρμάκων που μαστίζουν τη χώρα.
Η αναδιάρθρωση κρατικού χρέους έχει μια μακρά και συχνά βασανιστική ιστορία. Σχετικά ελάχιστες περιπτώσεις διευθετήθηκαν γρήγορα και σε φιλικό πνεύμα και συχνά είναι περιπτώσεις όπου η αναδιάρθρωση αφορά μόνο κάποια συναίνεση για το επιτόκιο και μια επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του χρέους. Συνήθως δεν αφορούν τη διαγραφή σημαντικού μέρους του οφειλόμενου κεφαλαίου. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει σημαντικό «κούρεμα» για τους πιστωτές και μόνο περιορισμένη ελάφρυνση χρέους στην καλύτερη περίπτωση, για τις κυβερνήσεις που χρωστούν.
Εμφανώς, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ του Πουέρτο Ρίκο και της Βενεζουέλας όσον αφορά τις ρίζες των οικονομικών τους κρίσεων, τα πολιτικά τους συστήματα, τη σχέση τους με τις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο Τα αποτυχημένα οικονομικά μοντέλα δεν μπορούν να πηγαίνουν εσαεί «κουτσαίνοντας» και η αργή αιμορραγία των οικονομιών του Πουέρτο Ρίκο και της Βενεζουέλας έχει αναγκάσει τους ηγέτες τους να πουν «no mas» στην αποπληρωμή των πιστωτών. είναι ομολογιούχοι (όπως στην περίπτωση του χρέους του Πουέρτο Ρίκο και περίπου το ήμισυ της Βενεζουέλας), εμπορικές τράπεζες ή επίσημοι πιστωτές (όπως στην Ελλάδα). Για παράδειγμα, μεταξύ των αρχών της δεκαετίας του 1980 και του 1994, η Βραζιλία είχε έξι διαφορετικές συμφωνίες αναδιάρθρωσης εξωτερικού χρέους και η Πολωνία είχε οκτώ, πριν από την αποφασιστική αναδιάρθρωση στο πλαίσιο του ευρύτερου Σχεδίου Brady που αποκατέστησε τη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους.
Ακόμη μία ομοιότητα μεταξύ του Πουέρτο Ρίκο και της Βενεζουέλας που είναι πιθανό να ανακύψει προέρχεται από το σοβαρότητα της οικονομικής ζημιάς που έχει ήδη προκληθεί. Η δουλειά μας καταδεικνύει ότι το μέγεθος του συνολικού κουρέματος συνδέεται με το μέγεθος των πραγματικών απωλειών παραγωγής. Και, για τις δύο οικονομίες, οι ζοφερές προοπτικές ανάκαμψης ρίχνουν βαριά σκιά στη δυνατότητα πληρωμών.
Σε αυτή τη βάση, τα κουρέματα θα είναι πιθανότατα στα ανώτατα επίπεδα που συνεπάγεται η ιστορική εμπειρία.
Η προηγούμενη αναδιάρθρωση χρέους της Βενεζουέλας, στη διάρκεια της κρίσης αναδυομένων αγορών της δεκαετίας του ‘80, ήταν σχεδόν 40%. Έρευνα των Juan Cruces και Trebesch, που παρουσιάζει εκτιμήσεις για το μέγεθος των διαγραφών χρέους, δείχνει ότι σε σχεδόν το ήμισυ των 64 επεισοδίων αναδιάρθρωσης από το 1980 έως το 2011, το συνολικό κούρεμα κατέληξε να ανέρχεται σε άνω του 50%. Σε 15 περιπτώσεις, διεγράφη περισσότερο από το 75% της ονομαστικής αξίας του εξωτερικού χρέους.
Οι φιλόδοξες, πρόσφατες προτάσεις ώστε να παρασχεθεί ουσιαστική βοήθεια στο δοκιμαζόμενο Πουέρτο Ρίκο θα μπορούσαν, κατ’ αρχήν, να διευκολύνουν την αναδιάρθρωση χρέους, παρόλο που είναι ακόμη πολύ νωρίς για να πει κανείς.
Το ακόμη πιο καταδικαστέο καθεστώς της Βενεζουέλας υπό την προεδρία του Νίκολας Μαδούρο και η αβεβαιότητα που δημιουργούν οι ανταγωνιστικές αξιώσεις (κυρίως οι ομολογιούχοι της Δύσης έναντι των κινεζικών και των ρωσικών εξασφαλισμένων δανείων) θέτουν το έδαφος για μια παρατεταμένη διαδικασία που θα καταλήξει σε σημαντικά haircuts. Ενώ οι πιστωτές πρέπει να αναθεωρήσουν προς τα κάτω τις προσδοκίες τους, η πραγματική τραγωδία είναι για τους απλούς πολίτες, για τους οποίους η διαδικασία αναδιάρθρωσης συνεπάγεται μια παρατεταμένη περίοδο ακόμη μεγαλύτερης φτώχειας. [SID:11526022] Η αναδιάρθρωση κρατικού χρέους έχει μια μακρά και συχνά βασανιστική ιστορία. Συνήθως δεν αφορούν τη διαγραφή σημαντικού μέρους του οφειλόμενου κεφαλαίου. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει σημαντικό «κούρεμα» για τους πιστωτές και μόνο περιορισμένη ελάφρυνση χρέους στην καλύτερη περίπτωση για τις κυβερνήσεις που χρωστούν. και πολλά άλλα. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένες αξιοσημείωτες ομοιότητες είναι πιθανό να ανακύψουν καθώς ξετυλίγεται το δράμα που αφορά το χρέος τους.
Για αρχή, και στις δύο περιπτώσεις μπορεί να αποκλειστεί η άμεση διευθέτηση. Όπως τεκμηριώνουμε ο Cristoph Trebesch κι εγώ, ένα κοινό μοτίβο στη συχνά εχθρική διελκυστίνδα μεταξύ κρατικών χρεοφειλετών και των πιστωτών τους είναι ο παρατεταμένος χαρακτήρας της διαδικασίας επίλυσης. Οι αρχικοί όροι αναδιάρθρωσης είναι συχνά πολύ άτολμοι, σε σχέση με την περικοπή που απαιτείται για την αποκατάσταση της φερεγγυότητας. Ως αποτέλεσμα, οι προσπάθειες αναδιάρθρωσης είναι συχνά αποσπασματικές.
Επιπλέον, αυτό το μοτίβο παρατηρείται, είτε οι πιστωτές