'Ενα βήμα πιο κοντά στο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο

Προτάσεις για μετασχηματιμό του ESM, προϋπολογισμό της Ευρωζώνης και θέση Ευρωπαίου υπ. Οικονομικών

Τη σύσταση Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, την πρόβλεψη ενός προϋπολογισμού της Ευρωζώνης, κυρίως για τη στήριξη των οικονομιών σε περιόδους κρίσεων, αλλά και τη δημιουργία μόνιμης θέσης Ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών, που θα είναι αντιπρόεδρος της Κομισιόν και πρόεδρος του Εurogroup, πρότεινε χθες η Κομισιόν.

Οι προτάσεις έχουν στόχο να συμπληρώσουν την ολοκλήρωση της Ευρωζώνης, η οποία μέχρι τώρα είχε ως βασική προτεραιότητα τη δημοσιονομική πειθαρχία, χωρίς να ασχολείται με τη μείωση των ανισοτήτων, οικονομικών και κοινωνικών, απομακρύνοντας από την Ευρώπη τους πολίτες οι οποίοι άρχισαν τα τελευταία χρόνια να στρέφονται στα ακραία λαϊκιστικά κόμματα. Η Κομισιόν έκανε την αναμενόμενη υπέρβαση γιατί οι προτάσεις είναι ισορροπημένες και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι ασκείται κριτική τόσο από τους υπέρμαχους της ολοκλήρωσης, δηλαδή τις χώρες του Νότου και τη Γαλλία, όσο και από τον Βορρά. Όταν όλοι εκφράζουν παράπονα για επιμέρους πτυχές, σημαίνει ότι οι προτάσεις είναι στη σωστή κατεύθυνση. Το σημαντικότερο στοιχείο των προτάσεων της Κομισιόν είναι ότι ζητεί πλέον την πλήρη ενσωμάτωση της Ευρωζώνης στους κοινοτικούς θεσμούς. Αυτό σημαίνει λογοδοσία στην Ευρωβουλή από το Εurogroup και όχι αποφάσεις «κεκλεισμένων των θυρών», όπως έγινε την περίοδο των μνημονίων και κυρίως στο ελληνικό πρόγραμμα. Σημαίνει ότι σε κάθε μνημόνιο θα λαμβάνονται υπ’ όψιν οι κοινωνικές επιπτώσεις των μέτρων που λαμβάνονται.

Οι βόρειες χώρες θα αντιδράσουν στην πρόταση αυτή γιατί προτιμούν να κρατήσουν υπό διακυβερνητικό έλεγχο το μελλοντικό Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, καθώς και τον πρόεδρο του Εurogroup, ώστε να συνεχίσει να είναι υπουργός Οικονομικών κράτουςμέλους και όχι Ευρωπαίος υπουργός εντός των θεσμών.

Οι νότιοι, από την πλευρά τους, θα ήθελαν ένα ανεξάρτητο ετήσιο προϋπολογισμό για την Ευρωζώνη, ενώ η Κομισιόν βλέποντας ότι αυτό θα περάσει πολύ δύσκολα, προτείνει μια ειδική γραμμή εντός του υφιστάμενου κοινοτικού προϋπολογισμού, ενώ το ποσό θα προταθεί την άνοιξη και θα είναι μικρότερο από αυτό που ζητούσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Η διαπραγμάτευση θα ξεκινήσει στις 15 Δεκεμβρίου σε επίπεδο Ευρωπαίων ηγετών, ενώ στόχος είναι η λήψη των αρχικών πολιτικών αποφάσεων τον Ιούνιο του 2018. Οι συζητήσεις θα είναι εξαιρετικά δύσκολες, ωστόσο όλοι κατανοούν, ακόμη και το Βερολίνο, ότι η Ευρωζώνη δεν μπορεί να συνεχίσει όπως σήμερα, χρειάζεται αλλαγές ώστε να βελτιώσει την καθημερινότητα των πολιτών, τόσο σε σχέση με την οικονομία όσο και με την ενίσχυση των κοινωνικών δικαιωμάτων. Ο χάρτης πορείας που παρουσίασαν χθες ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν για το ευρώ Βάλντις Ντομπρόβσκις και οι επίτροποι Οικονομικών και Νομισματικών υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί και προϋπολογισμού Γκίντερ Έτινγκερ αναφέρεται στα συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν τους επόμενους 18 μήνες. Περιλαμβάνει τέσσερις κύριες βασικές πρωτοβουλίες, οι οποίες προβλέπουν τις εξής αλλαγές:

Τη μετατροπή του σημερινού Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείου (ΕΝΤ), το οποίο θα πάψει να είναι διακυβερνητικός μηχανισμός και θα ενσωματωθεί στη συνθήκη. Το ΕΝΤ αναμένεται να βασιστεί στην αρχιτεκτονική του ESM, με ουσιαστική διατήρηση των υφιστάμενων χρηματοπιστωτικών και θεσμικών δομών του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα συνεχίσει να συνδράμει τα κράτημέλη της ζώνης του ευρώ που αντιμετωπίζουν χρηματοοικονομικές δυσχέρειες (διασώσεις χωρών). Επιπροσθέτως, το ΕΝΤ θα χρησιμοποιήσει πόρους του ως εγγύηση για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης και θα ενεργεί ως δανειστής έσχατης ανάγκης για να διευκολύνει την ομαλή εξυγίανση των προβληματικών τραπεζών. Ακόμη το ΕΝΤ θα αποφασίζει με μεγαλύτερη ταχύτητα τις διασώσεις χωρών σε σχέση με τον ESM. Με την πάροδο του χρόνου το ΕΝΤ θα μπορεί να αναπτύξει νέα χρηματοδοτικά μέσα, για παράδειγμα να υποστηρίξει πιθανή σταθεροποιητική λειτουργία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν αυτή την πρόταση έως τα μέσα του 2019.

Την ενσωμάτωση στη Συνθήκη του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, όπως είχε συμφωνηθεί το 2012 από τα 25 συμβαλλόμενα κράτη-μέλη, τα οποία δεσμεύθηκαν νομικά να ενσωματώσουν τις ουσιώδεις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας εντός του

2018. Η πρόταση ενσωματώνει στο δίκαιο της Ένωσης τα κύρια στοιχεία του Συμφώνου για την υποστήριξη υγιών δημοσιονομικών πλαισίων σε εθνικό επίπεδο και συνάδει πλήρως με τους ισχύοντες κανόνες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν αυτή την πρόταση έως τα μέσα του 2019.

Την πρόβλεψη ενός χρηματοδοτικού εργαλείου της Ευρωζώνης, εντός του κοινοτικού προϋπολογισμού, το οποίο θα αναλάβει:

την παροχή στήριξης στα κράτημέλη για την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μέσω χρηματοδότησης της τεχνικής βοήθειας κατόπιν αιτήματος των κρατών-μελών,

τη χρηματοδοτική στήριξη της προετοιμασίας ένταξης στο ευρώ των χωρών εκτός Ευρωζώνης,

την ασφάλεια για την Τραπεζική Ένωση μαζί με το ΕΝΤ και

τη χρηματοδότηση δημοσίων επενδύσεων σε περίπτωση μεγάλων ασύμμετρων κραδασμών σε κράτη-μέλη.

Η Επιτροπή θα υποβάλει προτάσεις για το ύψος του προϋπολογισμού τον Μάιο του 2018, μαζί με την πρόταση για τους ίδιους πόρους της Ε.Ε. μετά το 2021. Στο μεσοδιάστημα και για την περίοδο 2018-2020 η Επιτροπή προτείνει την αύξηση από 140 σε 300 εκατομμύρια ευρώ του ποσού που διατίθεται για τη χρηματοδότηση της τεχνικής βοήθειας για μεταρρυθμίσεις στα κράτη-μέλη. Ο κ. Μακρόν είχε ζητήσει έναν προϋπολογισμό 250 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου στο 2% του ΑΕΠ, ωστόσο η εκτίμηση είναι ότι η Επιτροπή θα προτείνει ένα ποσό της τάξης των 100 δισ. ευρώ. Οι Γερμανοί θα μπορούσαν

να δεχθούν έναν προϋπολογισμό της Ευρωζώνης, αλλά όχι ετήσιο και το ποσό να είναι σαφώς μικρότερο από τη γαλλική πρόταση.

Τη σύσταση θέσης Ευρωπαίου υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, ο οποίος θα έχει ρόλο αντιπροέδρου της Επιτροπής και προέδρου του Εurogroup. Η νέα αυτή θέση, συνδυάζοντας τις υφιστάμενες αρμοδιότητες και τη διαθέσιμη εμπειρογνωσία, αναμένεται να ενισχύσει τη συνεκτικότητα, την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και τη δημοκρατική λογοδοσία στη χάραξη της οικονομικής πολιτικής για την Ε.Ε. και τη ζώνη του ευρώ, με πλήρη σεβασμό στις εθνικές αρμοδιότητες. Εάν επιτευχθεί κοινή συμφωνία σχετικά με τον ρόλο του υπουργού έως τα μέσα του 2019, θα είναι δυνατή η δημιουργία αυτής της θέσης στο πλαίσιο της σύνθεσης της επόμενης Επιτροπής (τέλος 2019). Το Εurogroup θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει να εκλέξει τον υπουργό ως πρόεδρό του για δύο διαδοχικές θητείες, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν οι δύο θητείες. Σε σχέση με αυτή την πρόταση οι Γερμανοί δεν είναι θερμοί, ωστόσο τη συζητούν.

Η Κομισιόν επισημαίνει ότι οι παραπάνω προτάσεις δεν είναι το τελευταίο βήμα της διαδικασίας για την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης. Πάντως, αποφεύγει επιμελώς στην παρούσα φάση οποιαδήποτε σαφή αναφορά σε θέματα που είναι «κόκκινη γραμμή» για ορισμένες χώρες, κυρίως τη Γερμανία και τον υπόλοιπο Βορρά της Ευρωζώνης, όπως η αμοιβαιοποίηση του χρέους μέσω της έκδοσης ευρωομολόγων. [SID:11533603]