Πάλι κάποια ευρωπαϊκά
ι πρόσφατες συζητήσεις για το πώς θα προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις για «Το Μέλλον της Ευρώπης» -από την αρχική σπορά σεναρίων από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής την άνοιξη του 2017 και την τοποθέτηση Μακρόν από την Πνύκα και εν συνεχεία τη Σορβόνη το φθινόπωρο μέχρι και τις διαρθρωτικές προτάσεις αναβάθμισης της Ευρωζώνης με, π.χ., δημιουργία «Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου» και την πλειοδοσία Μάρτιν Σουλτς/SPD για «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» σε ορίζοντα 2025- φαίνεται σαν να φέρνουν μια επιτάχυνση στους αναστοχασμούς μέλλοντος της γηραιάς ηπείρου.
Στη διαδικασία αυτή, η Ελλάδα προσέρχεται συχνά με στερεότυπα («ο Καραμανλής μας έβαλε στην Ευρώπη», «επί Σημίτη η Ελλάδα υπήρξε ο πιο καλός ο μαθητής»), τώρα τελευταία με την αίσθηση ότι «μέσω επανασχεδιασμού των ευρωπαϊκών» θα προκύψουν θετικότερες προσεγγίσεις των δικών μας αδιεξόδων (π.χ., έξοδος του ΔΝΤ από τα Προγράμματα και «ευρωπαϊκή λύση» επιτήρησης ή πάλι πλαίσιο για ελάφρυνση του χρέους). Ο Γιάννης Στουρνάρας, τώρα, στην πρόσφατη διοργάνωση της Διεθνούς Διαφάνειας με θέμα «Γιατί δεν λειτουργούν οι θεσμοί», επεσήμανε ότι [στην Ελλάδα] «δεν έχει εμπεδωθεί η βεβαιότητα ότι οι θεσμοί παράγουν τα ίδια αποτελέσματα για όλους». Κι αν αυτό έχει πίσω του ιστορικούς και πολιτιστικούς παράγοντες, δεν πρέπει να παραβλέπονται -κατ’ αυτόν- «τα χαρακτηριστικά του πολιτικού συστήματος που δεν ευνοούν τη συναινετική προσέγγιση». Κρατήστε το αυτό: Αν η πειστικότητα των δικών σου θεσμών υστερεί, προστρέχεις στους υπό δημιουργία πειστικότερους «ξένους θεσμούς». Ενώ και η καημένη η συναίνεση στην Ελλάδα παραδοσιακά υπό πίεση επιτυγχάνεται - πίεση έξωθεν, θυμάστε;
Να προτείνουμε όμως στον αναγνώστη κάτι άλλο: Αν πάει πίσω, στα μέσα της κρίσης, και αναζητήσει, π.χ., τις τοποθετήσεις ημερίδας που είχε διοργανωθεί τον Μάιο του 2014 στην Αθήνα με εμπνευστή τότε τον Λουκά Παπαδήμο («Ανάπτυξη και Απασχόληση στην Ευρώπη»), θα διαπιστώσει πως πολλά απ’ όσα σήμερα διεκδικούν κεντρική θέση στην πολιτική συζήτηση υπήρχαν ήδη. Και σιγόβραζαν μετά την αδιέξοδη διαχείριση της κρίσης.
Στην ημερίδα εκείνη, θυμίζουμε, είχαν μετάσχει εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής και πολιτικής ορθοδοξίας. Πέρα από τον Λ. Παπαδήμο, ο Χριστόφορος Πισσαρίδης, ο υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας V. Gaspar, ο Ph. Aghion που συμβούλευε τη γαλλική κυβέρνηση κ.ο.κ. Δείτε λοιπόν πώς η αποτίμηση της πρώτης φάσης της κρίσης (και των προσπαθειών αντιμετώπισής της) κατέληγε στο αίτημα της θεσμικής υπέρβασης.
#Για τον Λουκά Παπαδήμο, «μετά από τέσσερα χρόνια [κρίσης] υπάρχουν προβλέψεις για ανάκαμψη με βελτίωση των δημοσιονομικών και ανάκτηση της εμπιστοσύνης». Όμως η ανάκαμψη «έρχεται μόνο βαθμιαία και η επαναφορά της απασχόλησης είναι βραδεία». Σήμερα, όπου η Ε.Ε. περπατάει καλά, η φθορά που προέκυψε από την υστέρηση στην επαναφορά στην απασχόληση τείνει να μένει σε δεύτερο πλάνο. Επιπλέον, κατά Παπαδήμο, οι επιδόσεις των χωρών της Ευρωζώνης παραμένουν άνισες, ενώ «οι κίνδυνοι για υποχώρηση δεν λείπουν». Εδώ, η πολιτική επίπτωση συνεχίζει να γίνεται άμεσα αισθητή. Δείτε όμως και τη συνέχεια: Ο ανεπίληπτης ευρωπαϊκότητας Λουκάς Παπαδήμος είχε σημειώσει, τότε, ότι «η επιβολή μιας συγκεκριμένης φιλοσοφίας -της γερμανικής- στην άσκηση πολιτικής οδήγησε στο να κινδυνεύουν να καταστραφούν τα όποια θετικά έχουν επιτευχθεί».
Για τον νομπελίστα Χριστόφορο Πισσαρίδη τώρα, Κύπριο, αλλά με πανεπιστημιακή διαδρομή στο LSE, εκείνο που άφησε πίσω η κρίση είναι ότι προϋπόθεση της περαιτέρω πορείας είναι «είτε περισσότερη Ευρώπη, είτε λιγότερη, εκείνο όμως που αποκλείεται είναι να συνεχιστεί η τωρινή πορεία». Η εκτίμηση Πισσαρίδη για τη διαχείριση της κρίσης από την Ευρώπη την Ευρωζώνη ήδη τότε σόκαρε: «Σώθηκε το ευρώ, όχι όμως και οι Ευρωπαίοι πολίτες». Για να συμπληρώσει: «Το ζητούμενο είναι η πραγματική αλληλεγγύη. […] Όμως, άμα δει κανείς τα επίπεδα των χωρών στην αρχή και στην ώριμη φάση της κρίσης, αντί για βαθύτερη ενοποίηση βλέπει το αντίθετο». Όμως οι αναφορές στο θέμα της αναγκαίας (λειτουργικά, όχι διακηρυκτικά/πολιτικά…) αλληλεγγύης πάνε μακριά.
Συμπλήρωνε ο Χρ. Πισσαρίδης: «Όπου αλλού υπήρξε στην ιστορία αληθινή ενοποίηση, υπήρξε και ουσιαστική αλληλεγγύη. Στις ΗΠΑ, η ανάπτυξη της Δύσης έγινε με κεφάλαια της Ανατολικής Ακτής. Στη Γερμανία, μετά τον Πόλεμο, η ανοικοδόμηση έγινε με κεφάλαια των ΗΠΑ. Πιο πρόσφατα, η ενσωμάτωση της Ανατολικής Γερμανίας έγινε με κεφάλαια της Δυτικής. Και στην Κίνα, η ανάπτυξη του εσωτερικού γίνεται με πόρους των παράκτιων ζωνών». Για τον Πισσαρίδη, όλα αυτά σε ένα συμπέρασμα οδηγούν: «Προαπαιτούμενο θα είναι η Πολιτική Ένωση, αλλιώς θα υπάρξει αποδιάρθρωση». [SID:11551815]