Του Α.Δ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗ
Έτσι όπως έκατσαν φέτος οι γιορτές, με κουτσή βδομάδα να επιτρέπει/επιτάσσει αποχαιρετισμό της χρονιάς που φεύγει (ας την πούμε «το 2017 που οδήγησε στη μεταστροφή του διεθνούς, πάντως του ευρωπαϊκού συστήματος απέναντι στις δυνατότητες της Ελλάδας/της ελληνικής οικονομίας να περπατήσει πλέον αυτοδύναμα») ταυτόχρονα με την προϋπάντηση της χρονιάς που έρχεται (αυτή ας είναι «το 2018 που υπόσχεται να είναι το τέλος των Μνημονίων όπως τα γνωρίσαμε, με έξοδο στις αγορές ανεξάρτητα αν θα ‘ναι clean exit ή κάτι διαφορετικό»), βρισκόμαστε αναγκαστικά σε φάση αξιολόγησης και πρόγνωσης συνάμα.
Θα μας επιτρέψει ο αναγνώστης να πάμε σε μια άποψη αιρετική: ενώ μαντεύουμε ότι αυτόν τον καιρό θα ‘χουμε περισσή διχογνωμία για το αν θα της βγει της κυβέρνησης η έννοια του clean exit.
για το αν είχε δίκιο ή υπερέβη τα εσκαμμένα ο Γιάννης Στουρνάρας που (ως διοικητής της ΤτΕ) μίλησε για «προληπτικό πρόγραμμα στήριξης» μετά το πέρας του Μνημονίου-3.
για το αν έχει γνήσια εναλλακτική πρόταση η δημοσκοπικά προπορευόμενη Ν.Δ. με τις αναφορές σε μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος (από 3,5% σε 2% του ΑΕΠ) με βάση φορολογικές ελαφρύνσεις για επανεκκίνηση της οικονομίας - εμείς θα προτείνουμε να δούμε όλη την περίοδο «των Μνημονίων»/2010-18 σαν μία και ενιαία. Και όλες τις φάσεις διαχείρισης που επιχειρήθηκαν, την ανεπίγνωστη ΓΑΠ/Παπακωνσταντίνου, την τζαναμπέτικη Βενιζέλου/ΕΕΤΗΔΕ, την αγχωμένη και διστακτική Παπαδήμου, τη βασανιστική Σαμαρά-Βενιζέλου/Στουρνάρα, την απογειωμένη Τσίπρα/Βαρουφάκη και τη βαριά προσγειωμένη Τσίπρα/Τσακαλώτου, απλώς ως περιόδους σοκ και προσαρμογής μιας και μόνης ανώμαλης προσγείωσης. Με ένα πολιτικό σύστημα, μια πολιτική τάξη να χτίζει πάνω στην ανάγκη του κόσμου/της κοινής γνώμης/του λαού να πιστέψει ότι κάπου, κάπως, υπάρχει μια διέξοδος από το πρόδηλο αδιέξοδο. ότι υπάρχει κάτι σαν επιστροφή «σ’ αυτά που ξέραμε», στα κεκτημένα, στα όνειρα ζωής, σε κάτι σαν ασφάλεια του γνώριμου - αρκεί «να ψηφίσουμε σωστά»!
Εδώ να σημειώσουμε ότι σε κάθε διακριτή φάση προέκυπταν δυο υπο-περίοδοι. Στο «άχρηστο» Μνημόνιο-1 υπήρξε η αλαφροΐσκιωτη αντίληψη ότι άμα γίνονταν κάποιες βίαιες πλην μηχανιστικές προσαρμογές στο Δημόσιο και παπαγαλίζονταν προσχηματικά λόγια περί μεταρρυθμίσεων, μαζί και πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, «θα ‘φευγε το κακό». Όταν αυτά διαψεύσθηκαν - και έγινε φανερό ότι θα χρειαζόταν πολύ βαθύτερη τομή (να το αναγνωρίσουμε: ο Β. Βενιζέλος βρέθηκε αντιμέτωπος είτε με φόρο ακινήτων είτε με κούρεμα καταθέσεων - πρόκρινε τον πρώτο, απλώς), πήγαν να διώξουν την Τρόικα και… πληρώσαμε.
Στο μετά-από-ανηφορική-διαπραγμάτευση Μνημόνιο-2, πάλι, είχαμε την αντίθετη διαδρομή: η κυρίως διαπραγμάτευση (Στουρνάρα) υπήρξε η διεξοδικότερη και πλέον μελετημένη, αλλά στο τέλος επεβλήθη ο νόμος του ισχυροτέρου. η εφαρμογή πήγε να ισορροπήσει την οικονομία μετά από τραγική βύθιση. όμως ο τρόμος μπροστά στην απώλεια της εξουσίας έφερε χαλάρωση - και κατάπτωση.
Η περίπτωση του Μνημονίου-3 (που ήδη έγινε Μνημόνιο-3,5 ή -3+) υπήρξε επιστροφή στην αρχή: πρώτα μια φάση ανέμελης δήθεν διαπραγμάτευσης (όχι πως συγκρίνεται η προσέγγιση Βαρουφάκη με εκείνην Παπακωνσταντίνου…), ύστερα όμως ανώμαλη προσγείωση και «τρίψιμο της πραγματικότητας στα μούτρα».
Όμως όλη αυτή η διαδρομή, φίλε αναγνώστη, υπήρξε ουσιαστικά ενιαία: έγινε η αρχική επιλογή χρεοκοπίας εντός Ευρωζώνης, δηλαδή χωρίς δυνατότητα νομισματικής διόρθωσης, με «αλεξίπτωτο» τη χρηματοδότηση των Ευρωπαίων, του ΔΝΤ, ύστερα του EFSF, τελικώς του ESM και με σιωπηρή αποδοχή της εσωτερικής υποτίμησης. Η οποία εσωτερική υποτίμηση, ας το αναγνωρίσουμε στο ΔΝΤ που «έμαθε σταθεροποίηση εντός νομισματικής ένωσης» στο κεφάλι μας, πέτυχε. Απόλυτα! Τραγικά. Διαλύθηκαν οι μισθοί. Από κοντά και οι εργασιακές σχέσεις. Διαγουμίστηκαν οι αξίες - ακινήτων, μετοχών, επιχειρήσεων. Ήδη ολοκληρώνεται ο σφαγιασμός των συντάξεων. Ενώ η μετατροπή μέρους του δημοσίου χρέους σε ιδιωτικό μας «χάρισε» τα κόκκινα δάνεια: εκείνο που τώρα θα παρακολουθήσουμε είναι αν θα κληθούν «να πληρώσουν» και οι Είναι σαν να γυρίζουμε στο 2009-10, τότε που η Ελλάδα (διά του ΓΑΠ) φώναζε στο διεθνές σύστημα: «Είμαστε αφερέγγυοι! Greek statistics!». Και μας έπεσε το ταβάνι στο κεφάλι. Καλή χρονιά, πάντως!
καταθέσεις…
«Και τώρα;» Τώρα, όσο κι αν ακούγεται άβολο, η έξοδος της ελληνικής οικονομίας από την ενιαία αυτή εποχή των Μνημονίων εξαρτάται πολύ-πολύ λιγότερο από επιλογές των δικών μας και αποφασιστικά περισσότερο (α) από την πολιτική διάθεση/ανάγκη των Ευρωπαίων «εταίρων» να απαλλαγούν από το πρόβλημα Ελλάδα και (β) από την πλημμυρίδα κεφαλαίων στο διεθνές σύστημα, που κάνει την αναχρηματοδότηση του βουνού ελληνικού χρέους εφικτή, ακόμη κι αν το ελληνικό χαρτί μένει μακριά από investment grade.
Τελικά, είναι σαν να γυρίζουμε στο 200910, τότε που η Ελλάδα (διά του ΓΑΠ) φώναζε στο διεθνές σύστημα: «Είμαστε αφερέγγυοι! Greek statistics!». Και μας έπεσε το ταβάνι στο κεφάλι. Καλή χρονιά, πάντως!
[SID:11573538]