Η ελκυστικότητα των πόλεων με «πολυκριτήρια» προσέγγιση
Απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις της ανθρωπότητας, η πόλη παρουσιάζεται πολύ συχνά ως η αρμόζουσα λύση. Επιτρέπει βέλτιστες συνθήκες ζωής, δίνει πρόσβαση σε πόσιμο νερό και στην εκπαίδευση. Οι κάτοικοι υποβαθμισμένων χωρών ελπίζουν να βρουν στις πόλεις ό,τι τους λείπει στην επαρχία. Αλλά αυτή η αναπόφευκτη ανάπτυξη των πόλεων δημιουργεί πολλά ερωτήματα, κυρίως στον δυτικό κόσμο, δηλαδή τι πόλη θέλουμε να έχουμε; Και για ποιους; Από τα 3,4 δισεκατομμύρια άτομα των πόλεων σήμερα, ο αστικός πληθυσμός θα φθάσει τα 6,5 δισεκατομμύρια το 2050. Εκτός από τη δημογραφική έκρηξη, και άλλες αναταραχές βρίσκονται σε εξέλιξη: γήρανση του πληθυσμού, μαζικές μεταναστεύσεις, οικονομική κρίση, περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πολεμικές συρράξεις κ.ά.
Ανταγωνιστικότητα ή ελκυστικότητα
Τα τελευταία δέκα χρόνια, η ελκυστικότητα έχει γίνει για τις πόλεις μια κρίσιμη έννοια, όσο και η ανταγωνιστικότητα με την οποία συχνά μπερδεύεται. Η ανταγωνιστικότητα ορίζεται συχνά ως η οικονομική αποτελεσματικότητα μιας περιοχής, ενώ η ελκυστικότητα κρατά την οικονομική διάσταση, αλλά επεκτείνεται και σε φυσικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Ωστόσο, οι δύο έννοιες είναι συχνά αλληλένδετες. Για παράδειγμα, η ελκυστικότητα εξαρτάται από την ανταγωνιστικότητα διότι οι οικονομικοί παράγοντες κατευθύνονται οικειοθελώς προς περιοχές προφέροντας περισσότερες ευκαιρίες για κέρδη, άρα είναι πιο ανταγωνιστικές. Τα τελευταία χρόνια η ελκυστικότητα επιβλήθηκε στο επιχειρηματικό λεξιλόγιο και αναφέρεται σε πολλές έννοιες, όπως:
Χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση Τουριστική ανάπτυξη Επενδύσεις Εμπόριο Οικονομικές και χρηματοοικονομικές επιδόσεις Μετεωρολογία.
Όλες αυτές οι έννοιες οδηγούν σε ταξινομήσεις και διάφορες ιεραρχήσεις μεταξύ των πόλεων.
Παραδείγματα
Από το 2008 και μετά η αμερικάνικη εταιρεία ελέγχου Α.Τ. Kearney, επεξεργαζόμενη έναν μεγάλο αριθμό δεδομένων, προσδιορίζει ποιες από τις μεγάλες πόλεις του κόσμου είναι οι πιο ελκυστικές. Υπολογίζει δύο διαφορετικούς δείκτες ταξινόμησης: το Global Cities Index που προσδιορίζει τις οικονομικές επιδόσεις (ανταγωνιστικότητα) και το Global Cities Outlook που αναφέρεται στη δυναμικότητα της πόλης. 128 πόλεις αξιολογήθηκαν και ταξινομήθηκαν σε έξι περιοχές του κόσμου σύμφωνα με το Global Cities 2017. Οι τρεις πρώτες πόλεις στο index αυτό είναι το Σαν Φρανσίσκο, η Νέα Υόρκη και το Παρίσι.
Η δυναμικότητα μιας πόλης στο Global Cities Outlook βασίζεται σε τέσσερις σημαντικές διαστάσεις: η προσωπική ευημερία, η οικονομία (επιχειρηματικό επίπεδο, ανθρώπινο κεφάλαιο, ανταλλαγή πληροφοριών, κουλτούρα), η καινοτομία και η διακυβέρνηση.
Αυτές οι διαστάσεις επιτρέπουν στην εταιρεία Α.Τ. Kearney να εκτιμήσει τις επενδύσεις σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα και την επιτυχία λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις, τις υποδομές και την ικανότητα καινοτομίας. Το Σαν Φρανσίσκο οδηγεί την κούρσα και στον δείκτη αυτό, διότι χαρακτηρίζεται η πόλη των startups. Ακολουθούν Νέα Υόρκη και Παρίσι χάρη στον αυξανόμενο αριθμό επωαστήρων και των ιδιωτικών επενδύσεων. Σε επίπεδο τουρισμού, το Χονγκ Κονγκ ήταν η πόλη με τους περισσότερους τουρίστες το 2015 (26,6 εκατ. διεθνείς αφίξεις), ενώ ακολουθούν η Μπανγκόκ (18,7 εκατ.) και το Λονδίνο (18,5 εκατ.). Το 2016, σύμφωνα με το Global Destination Cities Index, η Μπανγκόκ ήταν η πόλη με τις περισσότερες διανυκτερεύσεις (21,47 εκατ.) ακολουθούμενη από το Λονδίνο (19,88 εκατ.) και το Παρίσι (18.03 εκατ.).
Το ινστιτούτο JLL Cities Research Center αξιολόγησε και ταξινόμησε τις πόλεις με την καλύτερη διαχείριση στον κόσμο με βάση τα κριτήρια:
Ποιότητα διακυβέρνησης Επιδόσεις των υποδομών Έλεγχος του κόστους ζωής Φήμη Υποστήριξη της καινοτομίας.
Οι τρεις πρώτες πόλεις ήταν το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη και το Παρίσι. Σε ό,τι αφορά την εμπορική ελκυστικότητα, η οποία αναφέρεται στις καταναλωτικές συνήθειες, το γόητρο και την πολυτέλεια (μελέτη του Destination Retail του JLL), ταξινομεί τις πόλεις με βάση τις δομικές αλλαγές του εμπορικού κλάδου (τεχνολογία και plates-formes του e-commerce). Οι τρεις πρώτες πόλεις ήταν το Λονδίνο, το Χονγκ Κονγκ και το Παρίσι.
Συμπέρασμα
Επενδύσεις
Στον τομέα των διεθνών επενδύσεων (εκτός συγχωνεύσεων και εξαγορών, χρηματοοικονομικών και ιδιωτικοποιήσεων), η εταιρεία KPMG αξιολόγησε και ταξινόμησε τις πόλεις σύμφωνα με τις προτιμήσεις των επενδυτών. Το 2017, οι επενδύσεις προέρχονταν σε μεγάλο ποσοστό (47%) από την Ευρώπη, (23%) την Ασία και τη Βόρεια Αμερική (25%). Η Ευρώπη παραμένει ο πρώτος προορισμός των κεφαλαίων (32%) και έπεται η Ασία (24%). Η περιοχή του Παρισιού δέχεται επενδύσεις 46% από Ευρώπη, 36% από Βόρεια Αμερική και 12% από Ασία. Η ελκυστικότητα της πόλης του Παρισιού οφείλεται κατά ένα μέρος και στην επίδραση του Brexit. Βέβαια είναι ακόμη νωρίς να προσδιοριστεί η άνοδος του Παρισιού που οφείλεται στο Brexit. Η ελκυστικότητα μεταξύ των πόλεων γίνεται «άγρια» και η εφαρμογή θεωρητικών μοντέλων για την εξήγηση της επιτυχίας ή της αποτυχίας τους πολλαπλασιάζεται. Βαρόμετρα, δείκτες, εργαλεία του μάρκετινγκ χρησιμοποιούνται για την όσο πιο αντικειμενική εκτίμηση των επιδόσεων των πόλεων, αλλά ο ορισμός και η μεθοδολογία εκτίμησης της ελκυστικότητας θέτουν επίσης πολλά μεθοδολογικά ερωτήματα. Η λήψη υπ’ όψιν όλων αυτών των προβλημάτων μέσα σε ένα «πολυκριτήριο» πλαίσιο υποστήριξης αποφάσεων μπορεί να οδηγήσει σε μια ενιαία μεθοδολογική προσέγγιση για την αντικειμενική αξιολόγηση των πόλεων.