Θεράποντες... οικονομολόγοι

Για τους οικονομολόγους, όλη η αλήθεια κρύβεται στους αριθμούς. Και όταν τα νούμερα δεν βγαίνουν, συνταγογραφούν πάντοτε τις ίδιες θεραπείες για τη διάσωση των οικονομιών που νοσούν.

Όμως, κάθε οικονομία έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ξεχωριστά προβλήματα, που ίσως να μην αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με το ίδιο φάρμακο. Έντονες οι συζητήσεις στους ακαδημαϊκούς κύκλους ότι τα οικονομικά στατιστικά στοιχεία -όπως το ΑΕΠ- είναι λανθασμένα. Σε ομιλία του, το 1968, ο Ρόμπερτ Κένεντι υποστήριξε ότι τα στοιχεία για την οικονομική παραγωγή λαμβάνουν υπ’ όψιν παραμέτρους όπως οι διαφημιστικές δαπάνες για τσιγάρα, βόμβες ναπάλμ και πυρηνικές κεφαλές, χωρίς όμως να συνυπολογίζουν «την υγεία των παιδειών μας, την ποιότητα της παιδείας τους ή τη χαρά που τους προσφέρει το παιχνίδι... Το ΑΕΠ μπορεί να μας πει τα πάντα για την Αμερική, εκτός από το γιατί είμαστε περήφανοι που είμαστε Αμερικανοί. Και εάν αυτό αληθεύει για την πατρίδα, ισχύει και για τον υπόλοιπο κόσμο».

Οι οικονομολόγοι όμως τις περισσότερες φορές θεωρούν δεδομένο ότι οι αριθμοί σκιαγραφούν με ακρίβεια την εικόνα μιας οικονομίας. Παρά τις προσπάθειες για βελτίωση των στατιστικών στοιχείων, τα προβλήματα παραμένουν. Και ο αντίκτυπός τους δεν περιορίζεται μόνο στη σφαίρα της οικονομίας, αλλά αφήνει το σημάδι του στις κοινωνίες και στους πολίτες, που αποτελούν εξάλλου το έμψυχο υλικό μιας οικονομίας.

Νωπό στις μνήμες μας το «mea culpa» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης, ανοίγοντας την ευρύτερη συζήτηση για την αποτελεσματικότητα του πικρού φαρμάκου της λιτότητας, μια συζήτηση που γρήγορα ξέφυγε των ελληνικών συνόρων, συμπαρασύροντας ολόκληρη την Ευρώπη, ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα στους λαϊκιστές και τους ευρωσκεπτικιστές. Πολύ σύντομα, το κύμα του λαϊκισμού έφθασε και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Ο λαός μίλησε και οι οικονομολόγοι οφείλουν να τον εισακούσουν. Το μήνυμά του; Τα στατιστικά στοιχεία είναι πολύ «φτωχά» για να αποτυπώσουν την πραγματική εικόνα της οικονομίας. Δεδομένα όπως το ΑΕΠ, η ανεργία ή το εμπορικό ισοζύγιο δεν περικλείουν το σύνολό της.

Κάποια μικρά βήματα προόδου διαφαίνονται δειλά στον ορίζοντα, όπως οι δείκτες ευτυχίας και οικονομικής ευημερίας.

Ορισμένοι οργανισμοί, μεταξύ των οποίων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Παγκόσμια Τράπεζα, συμπεριλαμβάνουν δεδομένα που σκιαγραφούν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της κοινωνίας και του ευ ζην. Διότι σημασία έχουν περισσότερο οι άνθρωποι παρά οι αριθμοί.