Οικονομικό ή πολιτικό δράμα;
Θα συνεχίσουμε, στο σημείωμα αυτό, από εκεί που εκείνο της περασμένης Τρίτης, 22/5, άφηνε τη συζήτηση με τη μείζονα αναταραχή που έφεραν οι ιταλικές εξελίξεις. Τόσο στις αγορές (που δεν έπαψαν να τραντάζονται) όσο και στους ευρωπαϊκούς κύκλους.
Διερωτηθήκαμε, εκεί, πόσο σίγουρο θα ήταν το έδαφος εφεξής για τους χειρισμούς της ελληνικής υπόθεσης. Πόσο, δηλαδή, θα ήταν προβλεπτή η επίπτωση της ιταλικής τρικυμίας (α) στο κλείσιμο-κλείσιμο της τελικής αξιολόγησης του Μνημονίου-3, όπου ακόμη «μας λείπει ένα Eurogroup», (β) στην εκταμίευση των κάποιων 11,5 δισ. ευρώ ως τελευταία δόση του Δανειακού Προγράμματος-3, κατά τα 2/3 για σχηματισμό του cash/buffer/μαξιλαρακιού, (γ) στη διατύπωση των διαδικασιών PPM/μετα-μνημονιακής εποπτείας ή παρακολούθησης, με ό,τι αυτό κουβαλάει σε πολιτική ευαισθησία και (δ) στην τελική-που-δεν-είναι-μάλλον-τελική επιλογή για τη διευθέτηση/ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Εδώ, όσο οι μέρες -ή και οι ώρες!- περνούν, αποκρυσταλλώνονται δύο σχολές σκέψης: Η μια λέει πως η ιταλική περιπέτεια, ιδίως άμα προκύψουν εκλογές σε κοντινό βάθος, θα κάνει τους «εταίρους» της Ελλάδας και μάλιστα τον καλό εκείνο Όλαφ Σολτς, που για την ώρα θύμιζε Σόιμπλε στο ευγενέστερο/σιωπηλότερονα διστάσουν να δημιουργήσουν νέα διατάραξη με τυχόν φρενάρισμα στην ελληνική (μικρή, μικρούλα συγκριτικά…) διαπραγμάτευση. και μάλιστα τώρα, στην τελική πλέον ευθεία. Η άλλη λέει πώς, ακριβώς για να μη νομίσουν οι Ιταλοί ότι «τους παίρνει» να τα στηλώσουν σε μια αντιπαράθεση με την ορθοδοξία της Ευρωζώνης, θα σκληρύνει η στάση σε επίπεδο Eurogroup απέναντι στην (μικρή, μικρούλα συγκριτικά…) Ελλάδα, ώστε να τους δοθεί ένα μήνυμα. Ενώ η ταραχή στις αγορές, αν παραμείνει, μπορεί μέχρι και να υποχρεώσει την Ελλάδα να ζητήσει την προληπτική γραμμή πίστωσης που τόσο αποκηρύσσει -σταθερά η κυβέρνηση, ακόμη όμως και η αξιωματική αντιπολίτευση…- έστω «καμουφλαρισμένη» με σοφές διατυπώσεις.
Ήδη στον ευρωπαϊκό (=γερμανικό) και τον διεθνή Τύπο, η ελληνική εμπειρία επισείεται ως φόβητρο, ως προειδοποίηση... Ενώ η Άγκελα Μέρκελ, όταν αναφέρθηκε στις «πολλές-πολλές νύχτες» που χρειάστηκε να περάσει με τον Αλέξη Τσίπρα (αφότου αυτός ανέλαβε την εξουσία στην Ελλάδα το 2015) προκειμένου να βρεθούν λύσεις, και να δηλώνει τώρα (στο Reuters) ότι «μαζί καταφέραμε κάτι», ηχεί συμπαθητικά. Όμως η κυρίαρχη γραμμή των «σκληρών» στο Eurogroup λιγότερο απηχεί την καγκελαρία και περισσότερο -φοβούμεθα- την (μέσω χωρών-δορυφόρων τύπου Φινλανδίας-Αυστρίας-Ολλανδίας, αλλά και των χωρών Βίζεγκραντ που τόσο τις προσεγγίζει ο ημέτερος ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς) ορθόδοξη γραμμή Bundesbank.
Οι εβδομάδες που θα ακολουθήσουν θα είναι συναρπαστικές - για όποιον παρατηρεί από ασφαλή απόσταση, εννοείται! Η Ελλάδα του Ιουνίου 2018 έχει ασφαλώς την πείρα του 2015, όπου το να στοιχηματίζεις (με βαρουφάκικη θεωρία των παιγνίων, ή και με ανάλυση των ευρωπαϊκών πραγμάτων εκ του προχείρου…) πώς θα αντιδράσουν «οι απέναντι» δεν αποτελεί ασφαλή πολιτική. Ετούτη τη φορά αξίζει να συγκρίνει κανείς το βιογραφικό του -απορριφθέντος από τον πρόεδρο Ματαρέλα- Πάολο Σαβόνα ως ΥΠΟΙΚ (το δώσαμε στο προηγούμενο σημείωμα) με του Κάρλο Κοταρέλι ως πρωθυπουργού, για να διαπιστώσει πού επιχειρείται να πάει η συζήτηση: Μετά από 25 χρόνια θητεία στο ΔΝΤ (με τελευταίο πόστο τη Διεύθυνση Δημοσιονομικών Υποθέσεων του Ταμείου), κι αυτός με ξεκίνημα στη Διεύθυνση Μελετών της Βanca d’ Italia, αλλά και με ολίγην ΕΝΙ, βρίσκεται σε λογική fiscal review/ δημοσιονομικής αναθεώρησης ως ειδικός επίτροπος per la rivisione della spesa pubblica. Δηλαδή; Δηλαδή εισηγείτο στην κυβέρνηση Λέτα (κατ’ εφαρμογήν της λιτότητας της εποχής Μόντι, η οποία τόσο χειροκροτήθηκε δι-ευρωπαϊκά) τι και πώς μπορεί να περικοπεί στις δαπάνες. Αυτή η αίσθηση θα κρίνει την στάση των Ιταλών απέναντι στην «Ευρώπη».
Περισσότερο λοιπόν κι από την κοντόφθαλμη χοντράδα του (Γερμανού) επιτρόπου Έτινγκερ που υπέδειξε στους Ιταλούς συμμόρφωση στις αγορές. Υποχρεούμενος μετ’ ου πολύ να γυρέψει ευθέως συγγνώμη, δηλώνοντας ότι «δεν ήθελε να δείξει ασέβεια». Παρευθύς είχαμε και τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ως πρόεδρο της Επιτροπής, να διαβεβαιώνει ότι οι αγορές κεφαλαίου «δεν μπορούν και δεν πρέπει» να υπαγορεύουν την ψήφο. Ενώ και οι Ντόναλντ Τουσκ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ζητούσε «σεβασμό στους ψηφοφόρους». Κοίτα να δεις!
Είναι τεχνικό αυτό που προηγείται; Ή είναι πολιτικό; Όπως η Ευρώπη και δη η Ευρωζώνη του 2018 θα πορεύεται προς την κορυφή για «Το Μέλλον της Ευρώπης» με μια Ελλάδα εξόχως αμήχανη μεταξύ Ευκλείδη Τσακαλώτου αφενός, Γιώργου Κατρούγκαλου/Νίκου Κοτζιά αφετέρου (με Αλέξη Τσίπρα παράξενα αποστασιοποιημένο αυτόν τον καιρό), αυτού του είδους τα ερωτήματα θα ανεβαίνουν στην επιφάνεια. Μας αρέσει/δεν μας αρέσει. Η Ελλάδα του Ιουνίου 2018 έχει ασφαλώς την πείρα του 2015, όπου το να στοιχηματίζεις (με βαρουφάκικη θεωρία των παιγνίων, ή και με ανάλυση των ευρωπαϊκών πραγμάτων εκ του προχείρου...) πώς θα αντιδράσουν «οι απέναντι» δεν αποτελεί ασφαλή πολιτική.