Ειδική περίπτωση, ειδική έξοδος
Το μόνο βέβαιο στην τελική ευθεία του προγράμματος είναι ότι δεν θυμίζει περίπατο. Ενδεικτική είναι η εικόνα που διαμορφώνεται ανάμεσα στους κεντρικούς παίκτες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρκείται στο καθεστώς της «ενισχυμένης εποπτείας», εξαντλώντας τα όρια του Συμφώνου Σταθερότητας. Βασίζεται επιπλέον στην ασφάλεια που θα παρέχει ένα αποθεματικό ύψους 20 δισ. ευρώ· επαρκές για τουλάχιστον 12 μήνες μετά τη λήξη του προγράμματος.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιθυμεί μια προληπτική πιστωτική γραμμή ως δίχτυ προστασίας, κατά την έξοδο του ελληνικού Δημοσίου στις αγορές. Επίσης, ως εχέγγυο για τη διατήρηση του waiver στα ελληνικά ομόλογα και για τη δυνατότητα πρόσβασης στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Το ΔΝΤ στέκεται στην ανάγκη άμεσης διαλεύκανσης των μελλοντικών μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους ως το στοιχείο που θα ενισχύει την αξιοπιστία του ελληνικού Δημοσίου στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Ειδάλλως, μάλλον δεν θα είχε αντίρρηση σε μια προληπτική γραμμή, η οποία άλλωστε αποτελεί θεσμοθετημένο εργαλείο και στα δικά του προγράμματα.
Ο ESM στην πραγματικότητα κερδίζει χρόνο, αφήνοντας επί της ουσίας ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα. Σε αντίθεση με την Κομισιόν και την ΕΚΤ, δεν τάσσεται ούτε υπέρ ούτε κατά της προληπτικής πιστωτικής γραμμής. «Εναπόκειται στην ελληνική κυβέρνηση να αποφασίσει», τελεία και παύλα. Όσο για μια νέα ελάφρυνση του χρέους; Θα εξεταστεί, «μόνο αν πραγματικά χρειάζεται».
Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η Ευρωζώνη μιλά μεν για «καθαρή έξοδο», αλλά με αστερίσκους, που αφορούν μια «πιο στενή επιτήρηση» και «μετα-προγραμματικές συμφωνίες οι οποίες ενδεχομένως θα διαφέρουν από εκείνες που είχαμε σε άλλες χώρες». Κατά μία έννοια, η καθαρότητα της εξόδου είναι θέμα ερμηνείας. Από την αρχή αυτής της κρίσης, η Ελλάδα αποτελούσε ειδική περίπτωση. Ήταν ίσως αναπόφευκτο να της αντιστοιχεί και μια ειδική έξοδος. Οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Αναγνωρίζουν το ρίσκο που απορρέει από την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές χωρίς ένα σαφώς οριοθετημένο πλαίσιο προστασίας, ιδίως εν μέσω των επιπρόσθετων πιέσεων που ασκούν στα ελληνικά ομόλογα οι εξελίξεις στην Ιταλία. Παράλληλα βλέπουν να εξαντλείται το πολιτικό τους κεφάλαιο στην ελληνική υπόθεση και επιχειρούν να αποφύγουν έναν νέο γύρο στα εθνικά τους κοινοβούλια.
Όμως τα πράγματα είναι τόσο σύνθετα όσο και απλά. Ως είθισται στην Ευρωζώνη, τις εξελίξεις θα καθορίσει τελικά η στάση της Γερμανίας, η οποία θα κρίνει ακόμη μία παρτίδα στο ελληνικό παιχνίδι. Μέχρι στιγμής, κρατά κλειστά τα χαρτιά της, με αντίπαλο τον χρόνο που τελειώνει.