E-δικαιοσύνη για την αντιμετώπιση των NPLs

Οι σημαντικότερες αναφορές της έκθεσης συμμόρφωσης του ESM σε ό,τι αφορά τις τράπεζες

Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη, προστασία των στελεχών που ρυθμίζουν «κόκκινα» δάνεια και συνεχιζόμενη προσπάθεια με νέους στόχους που θα αφορούν την ευθυγράμμιση των «κόκκινων» δανείων με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης είναι οι σημαντικότερες αναφορές της έκθεσης συμμόρφωσης του ESM σε ό,τι αφορά τις τράπεζες.

Αυτοματοποίηση διαδικασιών

Πολύ κρίσιμη δείχνει για τους θεσμούς η εφαρμογή του e-justice, ή αλλιώς της Ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης, μέσω της οποίας θα επιδιωχθεί να αυτοματοποιηθούν πολλές διαδικασίες που θα αποσυμφορήσουν τελικώς τις δικαστικές αίθουσες. Σύμφωνα με τραπεζικούς κύκλους, έχει ήδη οριστεί το περίγραμμα και υπολείπονται οι λεπτομέρειες που τελικώς θα συζητηθούν προς υλοποίηση μεταξύ τραπεζών και θεσμών.

Το πρόγραμμα e-justice, όπως αναφέρει η έκθεση συμμόρφωσης του ESM, αποτελεί ένα εγχείρημα που θα βοηθήσει ουσιαστικά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των NPLs. Το σύστημα αυτό θα επεκταθεί σε ολόκληρη την επικράτεια της χώρας σύμφωνα με το συμπεφωνημένο τριετές στρατηγικό σχέδιο για τη Δικαιοσύνη, όπως αυτό συμπληρώθηκε τον Ιούνιο του 2018.

Εκτός δικαστικών αιθουσών

Μιλώντας με τραπεζικούς κύκλους επισημαίνεται πως προετοιμάζονται αυτοματοποιημένες διαδικασίες ώστε να υπάρξει ελάφρυνση των δικαστικών αιθουσών οι οποίες κινούνται στους χρονοβόρους ρυθμούς εξέτασης υποθέσεων του Νόμου Κατσέλη που δημιουργεί καθυστερήσεις στις διαπραγματεύσεις τις οποίες επιθυμούν να διεξάγουν οι τράπεζες με τους οφειλέτες. Το πρόγραμμα Ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης θα «τρέξει» πλήθος υποθέσεων εκτός δικαστικών αιθουσών με σύστημα αδιάβλητο. Θα επισπευσθούν διαδικασίες που έχουν μείνει στα χαρτιά από το 2015, όπως η κατάθεση ηλεκτρονικών δικογράφων ή ακόμη και εκδόσεων και εκτελέσεων εντολών πληρωμής. Το σύστημα αυτό θα «παίρνει» πάνω του και θα διεκπεραιώνει ταχέως όσες διαδικασίες μπορούν να τυποποιηθούν, ώστε τελικώς να αποσυμφορήσει τα δικαστήρια, τα οποία θα λειτουργούν με μεγαλύτερη άνεση χρόνου σε σχετικές υποθέσεις για τις οποίες δεν είναι δυνατή η τυποποίηση.

Tι προβλέπει η έκθεση

Κατά τα λοιπά στα αναμενόμενα κινήθηκε η έκθεση συμμόρφωσης του ESM για το τραπεζικό σύστημα.

Η μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα στην Ελλάδα έχει τρεις κύριους στόχους: i) την εξομάλυνση της ρευστότητας και των συνθηκών πληρωμής και ενίσχυσης του κεφαλαίου, ii) την αντιμετώπιση του υψηλού επιπέδου μη εξυπηρετούμενων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων (NPEs) στους ισολογισμούς των τραπεζών, και iii) την ενίσχυση της διακυβέρνησης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Η τέταρτη αναθεώρηση του προγράμματος αποσκοπούσε στην εξασφάλιση της προόδου και στους τρεις τομείς.

Ρευστότητα

Σε ό,τι αφορά την εξομάλυνση της ρευστότητας, η έκθεση αναφέρεται λεπτομερώς στη βελτίωση των capital controls ως απότοκο της αύξησης των καταθέσεων και της μείωσης του ELA τους τελευταίους 12 μήνες. Συγχρόνως ο ESM αναφέρεται εκτενώς στα καλά αποτελέσματα των stress tests για τις τράπεζες.

Οι δείκτες CET1 των τεσσάρων τραπεζών αναμένεται να μειωθούν στο 9,7% (Alpha Bank), 6,8% (Eurobank), 6,9% (NBG) και 5,9% (Τράπεζα Πειραιώς) στο αρνητικό σενάριο. Τα αποτελέσματα της δοκιμής προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων χρησιμοποιούνται από την SSM, μαζί με άλλες σχετικές πληροφορίες εποπτείας, για να διαμορφωθεί μια συνολική εποπτική αξιολόγηση της κατάστασης των τραπεζών.

H πρόοδος στα NPEs

Το πρόγραμμα πέτυχε να δημιουργήσει ένα πλαίσιο για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων και οι τράπεζες άρχισαν να αναλαμβάνουν δράση. Οι τράπεζες έχουν εκπληρώσει σε γενικές γραμμές τους στόχους μείωσης των «κόκκινων» δανείων μέχρι σήμερα, κυρίως μέσω διαγραφών και πωλήσεων. Οι στόχοι είναι εκ νέου εκσυγχρονισμένοι και προβλέπονται πιο φιλόδοξες μειώσεις για το δεύτερο εξάμηνο του 2018 και του 2019. Εάν οι στόχοι εκπληρωθούν έως το τέλος του 2019, ο συνολικός λόγος NPEs θα πρέπει να είναι περίπου 35%. Απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες για την περαιτέρω μείωση του λόγου NPEs στην Ελλάδα κατά τα προσεχή έτη, έως ότου προσεγγίσει τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ.

Στα τέλη Μαρτίου του 2018, το απόθεμα NPEs μειώθηκε κατά 2,1% σε σύγκριση με το τέλος Δεκεμβρίου 2017, αλλά εξακολουθούσε να είναι πολύ υψηλό σε επίπεδο 92,4 δισ. ευρώ ή 48,5% του συνόλου των δανείων, εξαιρουμένων των χορηγήσεων εκτός ισολογισμού.

Η κάλυψη των προβλέψεων αυξήθηκε κατά 2,8 ποσοστιαίες μονάδες σε 49,0% κατά το α’ τρίμηνο του 2018, κυρίως λόγω της εισαγωγής του ΔΠΧΠ 9. Το πρώτο τρίμηνο του 2018, η μείωση των NPEs επιβραδύνθηκε.

Ανάπτυξη της αγοράς

Η ελληνική αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων αναπτύχθηκε θετικά τα τελευταία τρίμηνα. Οι δύο πρώτες πωλήσεις ελληνικών τραπεζών με βάση τον νόμο της αγοράς για μη εμπορικούς σκοπούς πραγματοποιήθηκαν το δεύτερο εξάμηνο του 2017 και το πρώτο τρίμηνο του 2018 και αφορούσαν ιδιαίτερα εξασφαλισμένα χαρτοφυλάκια ακάλυπτων δανείων (χαρτοφυλάκια για τα οποία υπάρχουν προβλέψεις) με επίκεντρο τα καταναλωτικά δάνεια. Αρκετές ακόμη συναλλαγές NPLs βρίσκονται σε εξέλιξη το 2018.

Στο πλαίσιο της τέταρτης αξιολόγησης, οι Αρχές έχουν προβεί σε επιλεκτικές τροποποιήσεις του θεσμικού πλαισίου που έχει καίρια σημασία για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Συγκεκριμένα, επανεξετάστηκε η λειτουργία της δευτερογενούς αγοράς NPLs, το σύστημα εξωδικαστικού συμβιβασμού (OCW), ο νόμος περί αφερεγγυότητας των νοικοκυριών και το πλαίσιο των ηλεκτρονικών δημοπρασιών.

Μερικές βελτιώσεις στοχεύουν στη λειτουργία της δευτερογενούς αγοράς NPLs. Αλλάζει η πρακτική που εφαρμόστηκε μέχρι σήμερα, σε ό,τι αφορά την απαλλαγή από τον ΦΠΑ των πωλήσεων NPLs και τη δυνατότητα των εξουσιοδοτημένων διαχειριστών να ενεργούν τόσο βάσει του νόμου περί μη εμπιστευτικών πληροφοριών όσο και βάσει του νόμου περί τιτλοποίησης.

Τα δάνεια θα πωλούνται με ακόμη μεγαλύτερη ευκολία. Οι Αρχές ενέκριναν τροποποιήσεις του νόμου 4345/2016 για τη μείωση του διοικητικού κόστους και τη ρύθμιση των τρόπων κοινοποίησης σε ό,τι αφορά τις μεταφορές χαρτοφυλακίου δανείων. Οι Αρχές ανέλαβαν τη δέσμευση για την αποτελεσματική προστασία από ποινικές υποχρεώσεις υπαλλήλων ή προσωπικού που εμπλέκονται στο πλαίσιο των πωλήσεων και των αναδιαρθρώσεων NPLs. Οι Αρχές θα αναλάβουν περαιτέρω εργασία για να αξιολογήσουν το κριτήριο «υψηλότερης ανάκτησης» ή να εισαγάγουν άλλα κριτήρια για την προστασία από την ποινική ευθύνη σε περιπτώσεις πώλησης χαρτοφυλακίων.

Στο πλαίσιο της τέταρτης επανεξέτασης, οι Αρχές ενέκριναν μια τροποποίηση για την ύπαρξη κεντρικού αντισυμβαλλομένου, επανεξετάζοντας τον δικαστικό μηχανισμό για τη μείωση της ζητούμενης τιμής σε περίπτωση ανεπιτυχών πλειστηριασμών, απαιτώντας την υποβολή έκθεσης αποτίμησης στο αρμόδιο δικαστήριο.