Πώς θα συντονιστεί η αγορά πλαστικών με την κυκλική οικονομία
Προτάσεις στο υπουργείο Περιβάλλοντος στο πλαίσιο διαβούλευσης του σχετικού σχεδίου νόμου
Άμεσο σχέδιο για δημιουργία 45 μονάδων πλήρους διαχωρισμού και ανακύκλωσης στέρεων αποβλήτων ζητά μεταξύ άλλων με επιστολή του προς το υπουργείο Περιβάλλοντος και ειδικότερα προς τον αναπληρωτή υπουργό Σ. Φάμελλο ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας (ΣΒΠΕ) στο πλαίσιο της δημόσιας Διαβούλευσης του Σχεδίου Νόμου για την «Εθνική Στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία» που ολοκληρώθηκε πρόσφατα. Όπως τονίζει ο ΣΒΠΕ, η εκπλήρωση του παραπάνω στόχου είναι αναγκαία συνθήκη για να ικανοποιηθούν οι σκοποί της νέας Οδηγίας και να αποφύγει η χώρα μας τη συνέχιση της επιβολής οικονομικών κυρώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στόχος είναι η προώθηση μιας οικονομίας, όπου τα υλικά δεν θα απορρίπτονται ως απόβλητα, αλλά θα ανακυκλώνονται και θα επαναχρησιμοποιούνται ως πόρος.
Σύμφωνα με τον ΣΒΠΕ, θα πρέπει να τεθεί ως στόχος η μηδενική απόρριψη πλαστικών στους χώρους υγειονομικής ταφής για να προωθηθεί στην πράξη η ιδέα της κυκλικής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, όπως σημειώνει, απαιτείται η δημιουργία των κατάλληλων υποδομών για τη βέλτιστη διαχείριση των απορριμμάτων, μετά το τέλος της πρώτης τους ζωής. Θα πρέπει να ληφθούν άμεσα πρωτοβουλίες για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επένδυσης στη συλλογή και διαλογή των πρωτογενών για ανακύκλωση υλικών. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για να δημιουργηθούν τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους για να στηριχθούν οι επενδύσεις, που θα αποτελέσουν τη βάση για τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία.
Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να συμμετάσχει στο σημείο της αναπαραγωγής νέου υλικού από την πρώτη ύλη της ανακύκλωσης (συλλογή και διαλογή), εφόσον εξασφαλιστεί η συλλογή και η διαλογή των υλικών. Η παραγωγή ανά τύπο των παραγόμενων από ανακυκλωμένα υλικά προς χρήση θα πρέπει να ποσοτικοποιηθούν με βάση το τελικό κέρδος τού ιδιώτη αλλά και την κοινωνική ανάγκη για ύπαρξη των υλικών (μη κερδοφόρα δραστηριότητα). Μέρος του κόστους για την παραγωγή μη κερδοφόρων υλικών θα πρέπει να μετακυλίεται στην κατανάλωση και ένα άλλο μέρος του να επιδοτείται από τον δημόσιο τομέα.
O επιμερισμός αυτού τού κόστους, αναφέρει ο ΣΒΠΕ, θα πρέπει να προκύψει από κοινή απόφαση τού ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. Είναι απαραίτητος ο ανασχεδιασμός των προϊόντων, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κυκλική οικονομία, ώστε να είναι πιο εύκολη και οικονομικότερη η ανακύκλωσή τους, αξιοποιώντας την εμπειρία και τη γνώση των μελών του ΣΒΠΕ - Θα πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα η διαλογή των απορριμμάτων στην πηγή και να δοθεί έμφαση στην απομάκρυνση του οργανικού κλάσματος με χρήση ξεχωριστού κάδου. Θα πρέπει να αναθεωρηθεί το υπάρχον νομικό πλαίσιο για την ανακύκλωση και να γίνει αυστηρότερο. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να θεσπιστούν κριτήρια, τα οποία χρειάζεται να πληροί μια εταιρεία για να μπορεί να δραστηριοποιείται στον τομέα της ανακύκλωσης. Η πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει ακόμη και νομοθετικά, ώστε τα ποιοτικά και πιστοποιημένα ανακυκλωμένα υλικά να χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων τα οποία είναι δυνατόν να προέρχονται από δευτερογενείς ύλες. Θα πρέπει ενσωματωθούν κριτήρια «κυκλικότητας» σε όλους τους διαγωνισμούς που προκηρύσσει ο δημόσιος τομέας σχετικά με προϊόντα, που χρειάζονται οι υπηρεσίες του. Θα πρέπει επίσης να δοθούν οικονομικά κίνητρα για προϊόντα που περιέχουν ανακυκλωμένο υλικό (π.χ. απαλλαγή από ΦΠΑ, μειωμένο πράσινο τέλος στα ΣΕΔ, αυξημένη μοριοδότηση σε διαγωνισμούς, κ.ά.). Θα πρέπει να ενισχυθεί άμεσα η ζήτηση αναγεννημένων προϊόντων και αυτό μπορεί να συμβεί με την τόνωση της «ζήτησης» για ανακυκλωμένα υλικά/προϊόντα, μέσω της υιοθέτησης «πράσινων» προμηθειών. Η ανάκτηση ενέργειας αποτελεί μια πολύτιμη εναλλακτική λύση για απορρίμματα, που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν με βιώσιμο τρόπο. Για τα πλαστικά αυτά, η ανάκτηση ενέργειας είναι η πιο αποτελεσματική λύση σε σύγκριση με την υγειονομική ταφή και η πολιτεία θα μπορούσε υιοθετώντας τα αυστηρότερα περιβαλλοντικά κριτήρια να τα αξιοποιήσει με τον τρόπο αυτό μιας και αποτελούν μια πολύτιμη πηγή θερμότητας και ενέργειας, η οποία μπορεί να καλύψει μέρος των ενεργειακών αναγκών της Ελλάδας.
Ευκαιρίες και προβλήματα
Ο αριθμός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην αγορά των πλαστικών υπολογίζονται στις 640 και ο τζίρος τους το 2017 στα 853 εκατ. ευρώ. Οι εκπρόσωποι της Ελληνικής Βιομηχανίας Πλαστικών αναγνωρίζουν την ανάγκη για τη μετάβαση από τη γραμμική προς την κυκλική οικονομία. Όπως τονίζουν χαρακτηριστικά, υπάρχει ένα αυξανόμενο momentum, που προέρχεται μέσα από την Ε.Ε., ιδεών και παροτρύνσεων προς την κυκλική οικονομία. Υπάρχει πίεση στις βιομηχανίες να αλλάξουν προϊόντα και μεθόδους, ούτως ώστε να πάμε στην εποχή της κυκλικής οικονομίας, του zero waste. Τα οφέλη είναι τεράστια και ευκόλως αντιληπτά. Κατ’ αρχήν, πολύ μεγάλο οικολογικό κέρδος, εφόσον εξαφανίζονται τα απορρίμματα. Επίσης, μεγάλο κέρδος για την εθνική οικονομία, εφόσον διατηρούνται οι πρώτες ύλες (πετρέλαιο). Αυτό σημαίνει βιωσιμότητα και διατηρησιμότητα. Όσον αφορά τα πλαστικά, τα προβλήματα προέρχονται από τις εξής αδυναμίες: ποιότητα ανακυκλωμένων, ποσότητα ανακυκλωμένων, υλικά που είναι μη ανακυκλώσιμα. Οι πολίτες δεν πετάνε τα σωστά αντικείμενα στους μπλε κάδους ανακύκλωσης, τα σύμμικτα απορρίμματα, που σήμερα πετιούνται στις χωματερές, περιέχουν μέσα τους ένα ποσοστό πλαστικών που κακώς πετάχτηκε εκεί κατ’ αρχήν.
Όπως τονίζουν στη «Ν» στελέχη της αγοράς «εάν η συγκυρία αξιοποιηθεί σωστά μπορεί να αποτελέσει επιχειρηματική ευκαιρία και για τους Έλληνες παραγωγούς πλαστικών που έχουν επενδύσει, διαθέτουν μεγάλη τεχνογνωσία, έχουν επιτυχημένη εξαγωγική δραστηριότητα, δίνοντας στη χώρα του σημαντική απασχόληση και προστιθέμενη αξία. Διαφορετικά θα συνθλιβούν και τελικά θα κλείσουν τα εργοστάσια στην Ελλάδα, οι θάλασσες θα συνεχίσουν να μολύνονται από τρίτες χώρες και θα εισάγουμε, αντί να παράγουμε, πλαστικά είδη μιας χρήσης. Μετά, θα κλαιγόμαστε και θα λέμε ότι δεν παράγουμε τίποτε στην Ελλάδα».