Λεπτές γραμμές για τις κεντρικές τράπεζες
Οι κεντρικές τράπεζες θεωρούνται εν γένει πολύ συντηρητικές. Εάν τις παρομοίαζε κανείς με αυτοκίνητα, θα έφερνε στο μυαλό του ασφαλή, οικογενειακά σεντάν και όχι σπορ αμάξια μεγάλων ταχυτήτων. Τα τελευταία χρόνια όμως ορισμένες κεντρικές τράπεζες ξεφεύγουν από τα στερεότυπα και συμπεριφέρονται πιο πολύ σαν σπορ αυτοκίνητα. Ξεφεύγουν της πεπατημένης και τολμούν να τοποθετήσουν σε μετοχές, που θεωρούνται ριψοκίνδυνη επένδυση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας, με το 20% των αποθεμάτων της σε μετοχές, από μόλις 7% προ δεκαετίας. Στο κλαμπ των τολμηρών και η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας, που έχει στην κατοχή της σχεδόν το 75% της ιαπωνικής αγοράς διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων (ETFs). Στην περίπτωση της Ιαπωνίας, το κίνητρο της κεντρικής τράπεζας είναι σαφές. Έχοντας εξαντλήσει όλα τα παραδοσιακά εργαλεία νομισματικής στήριξης, όπως μειώσεις επιτοκίων και αγορές ομολόγων, ο κεντρικός τραπεζίτης Χαρουχίκο Κουρόντα πειραματίσθηκε με τις αγορές μετοχών σε μία ύστατη προσπάθεια καταπολέμησης του αποπληθωρισμού και της αναιμικής ανάπτυξης. Η ελβετική κεντρική τράπεζα, από την άλλη, συμπεριφέρεται περισσότερο σαν μεγαλοεπενδυτής που αναζητεί κέρδος. Στο πλαίσιο αυτής της αναζήτησης αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους μετόχους ορισμένων από τις πιο γνωστές εταιρείες τεχνολογίας των ΗΠΑ, όπως οι Amazon, Apple, Facebook και Microsoft. Tα στοιχήματα στις μετοχές αποφέρουν κέρδη στις κεντρικές τράπεζες, ενέχουν όμως και μεγάλο ρίσκο. Οι χρηματιστηριακές αγορές χαρακτηρίζονται όχι μόνο από περιόδους μεγάλων κερδών, αλλά και από περιόδους απότομων πτώσεων. Εάν οι επενδυτές αντιληφθούν ότι και οι κεντρικές τράπεζες ξεφορτώνονται τις μετοχές που έχουν αγοράσει, δεν είναι δύσκολο να επικρατήσουν συνθήκες πανικού και μαζικών ρευστοποιήσεων. Το παράδοξο σε αυτό το σενάριο είναι ότι σε συνθήκες μεγάλου πανικού στις αγορές οι κεντρικές τράπεζες συνήθως παρεμβαίνουν για την τόνωση της ρευστότητας και όχι το αντίθετο. Σε κάθε περίπτωση, δεν έχει ακόμη έλθει η στιγμή της αλήθειας, δηλαδή μια απότομη χρηματιστηριακή διόρθωση που να αναγκάσει τις κεντρικές τράπεζες στη ρευστοποίηση των μετοχικών τους χαρτοφυλακίων. Προς το παρόν διατηρούν το κύρος τους και τις δάφνες που κέρδισαν προ δεκαετίας, σώζοντας το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα από την κατάρρευση.
Οι καιροί όμως αλλάζουν, όπως και οι επενδυτικές συνήθειες. Μόνο που οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν τα περιθώρια να στραφούν αποκλειστικά στην αναζήτηση κέρδους. Παραμένουν οι άγρυπνοι φρουροί των αγορών και οι ύστατοι διασώστες της παγκόσμιας οικονομίας. Μπορεί σε καιρούς ευημερίας να έχουν μεγαλύτερη ευελιξία επενδυτικών κινήσεων. Αρκεί να μην περνούν τη λεπτή διαχωριστική γραμμή της βασικής τους εντολής, που είναι η διαφύλαξη της σταθερότητας του συστήματος.