Πώς τα MOOCs θα γίνουν αποτελεσματικά εργαλεία ανάπτυξης δεξιοτήτων

Ποιότητα στην Ανοικτή Μαζική Διαδικτυακή Εκπαίδευση - Προώθηση προτύπων ανάπτυξης εκπαιδευτικών εργαλείων

Οι σύγχρονες κοινωνικές, εκπαιδευτικές και οικονομικές ανάγκες και προκλήσεις έχουν αναδείξει την online εκπαίδευση σε παγκόσμια τάση, καθιστώντας ταυτόχρονα αναγκαία την υιοθέτηση προτύπων για την ανάπτυξη και διαχείριση τέτοιου τύπου εκπαιδευτικών εργαλείων.

Ειδικότερα, μιλάμε για ένα μοντέλο που προωθεί τα διαδικτυακά μαθησιακά περιβάλλοντα που διευκολύνουν την αλληλεπίδραση φοιτητών, φορέων, επιχειρηματικών ενώσεων, πολιτικών και ιδιωτών από διάφορα μέρη του κόσμου συμβάλλοντας έτσι στην αναβάθμιση και στην εξωστρέφεια εθνικών και περιφερειακών εκπαιδευτικών συστημάτων. Το θέμα των μαζικών ανοιχτών ηλεκτρονικών μαθημάτων (Massive Open Online Courses - MOOCs) έχει τεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος διεθνών οργανισμών.

Βελτίωση της ευρωπαϊκής παιδείας

Ενδεικτικές είναι οι δηλώσεις της UNESCO για την online εκπαίδευση αλλά και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το «Άνοιγμα της Εκπαίδευσης» (Opening Up Education), που δείχνουν τον δρόμο προς την αλλαγή για τη βελτίωση της ευρωπαϊκής παιδείας.

Επίσης θα πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν ότι μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις στην ατζέντα της Ε.Ε. είναι η ικανότητα της εκπαίδευσης να προσαρμόζεται στις ανάγκες των μελλοντικών φοιτητών σε δεξιότητες. Σύμφωνα με την ατζέντα της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», έως το 2020 το 40% των νέων πρέπει να έχει ολοκληρώσει σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Όλος ο ευρωπαϊκός πανεπιστημιακός τομέας σημειώνει αύξηση του αριθμού των σπουδαστών, με τις συμβατικές μεθόδους μάθησης να μην καλύπτουν πλέον τις ανάγκες μαζικής εκπαίδευσης που προκύπτουν, αναδεικνύοντας ερωτήματα όπως: πώς μπορούμε να προβλέψουμε τη ζήτηση από την πλευρά των μελλοντικών σπουδαστών, ποιες θα είναι οι δυνατότητες χρηματοδότησης, πώς πρέπει να συνδυαστούν παραδοσιακά και διαδικτυακά μοντέλα εκπαίδευσης ώστε το πανεπιστημιακό εκπαιδευτικό σύστημα να είναι βιώσιμο κ.ο.κ.

Ευέλικτες εκπαιδευτικές λύσεις

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις, η Ευρώπη επενδύει σε ευέλικτες εκπαιδευτικές λύσεις, με ενδεικτική την πρωτοβουλία Οpen Educational Resource (OER - Ανοικτό Εκπαιδευτικό Πλαίσιο), όπου με την ψηφιακή μάθηση γίνονται θεμελιώδεις αλλαγές στον κόσμο της εκπαίδευσης, με επέκταση της προσφοράς γνώσης πέρα από τα παραδοσιακά μοντέλα, τα εθνικά και περιφερειακά συστήματα εκπαίδευσης. Τα τελευταία χρόνια, τα MOOCs έγιναν πολύ δημοφιλή. Από το 2008, όταν παραδόθηκε το πρώτο MOOC, ο αριθμός των MOOCs αυξάνεται συνεχώς. Ωστόσο, τα MOOC και οι λύσεις στο πλαίσιο των OER αποτελούν καλές πρακτικές εφόσον όμως διέπονται από ένα ορισμένο επίπεδο ποιότητας. Μέχρι στιγμής, η εμπειρία και η πρακτική οδηγούν σε έντονη συζήτηση σχετικά με την ποιότητα αυτών των υπηρεσιών ως εκπαιδευτικών εργαλείων. Τα υψηλά ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης των MOOC, που μετρώνται συνήθως σε παραδοσιακά μαθήματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης καθώς και σε τυπικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, δημιουργούν προβληματισμό και καθιστούν επιτακτική την ανάγκη διεξαγωγής έρευνας σχετικά με την ποιότητα των MOOCs με σκοπό την επανατοποθέτησή τους στην αγορά.

Σταθερή ποιοτική πλατφόρμα

Ο ΕΛΟΤ, βασικός εταίρος του Ευρωπαϊκού έργου MOOQ (Erasmus+ KA2 Strategic Partnerships for Higher Education) και του European Alliance for Quality of Massive Open Online Courses (www.moocquality.eu), σε συνεργασία με την Κλειώ Σγουροπούλου, καθηγήτρια Συστημάτων και Προτύπων Μαθησιακής Τεχνολογίας, πρόεδρο του Τμήματος Μηχανικών Πληροφορικής και Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και Εθνική Εκπρόσωπο του ΕΛΟΤ στην Ευρωπαϊκή και διεθνή τυποποίηση στο πεδίο «ICT for Learning, Education and Training», προτείνει ένα νέο πρότυπο που αντιμετωπίζει το ζήτημα της ποιότητας στους μηχανισμούς και στον σχεδιασμό των MOOCs. Πρόκειται για ένα Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς Ποιότητας MOOC (MOOC Quality Reference Framework). Το MOOC QRF θα προσφέρει μια σταθερή ποιοτική πλατφόρμα κοινών και ευρέως αποδεκτών κατευθυντήριων γραμμών και εργαλείων για τον σχεδιασμό πιο επιτυχημένων MOOCs από την άποψη της εκπαίδευσης, της τεχνολογίας και του επιχειρηματικού μοντέλου καθώς και την αξιολόγηση και τη βελτίωση των υφιστάμενων MOOCs. Το Πλαίσιο Αναφοράς Ποιότητας Ανοικτών Μαζικών Διαδικτυακών Μαθημάτων, που έχει αναπτύξει η ομάδα του έργου ΜΟΟQ, έχει κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (European Committee for Standardization CEN) και στον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (ISO) για να αποτελέσει τη βάση δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού και διεθνούς προτύπου.

«Προχωρώντας πέρα από την απλή ψηφιοποίηση του περιεχομένου ή τη χρήση γενικών προτύπων διαδικασιών, το νέο πρότυπο θα συμβάλει στη διαμόρφωση των κατάλληλων παιδαγωγικών, οργανωτικών και επιχειρηματικών μοντέλων για ανοικτή και ευέλικτη εκπαίδευση. Η νέα προσέγγιση προωθεί επίσης το σχεδιασμό πολυεπίπεδων, μικτών μοντέλων MOOCs που μπορούν να προσφέρονται κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου συμπληρωματικά της τυπικής του εκπαίδευσης», σημειώνει στη «N» η κ. Σγουροπούλου και εξηγεί ότι αυτές οι μέθοδοι MOOC επιχειρούν να εξυπηρετήσουν νέες ομάδες-στόχους και συνέργειες όπως ο συνδυασμός σπουδών και εργασίας, η στοχευμένη επιμόρφωση επαγγελματιών σε δίκτυα καινοτομίας και πλαίσια ευφυούς εξειδίκευσης κ.ά.

Οργανωτικό σύστημα για φορείς και ιδρύματα

Σε αυτή τη βάση, το MOOC QRF παρέχει ένα γενικού σκοπού οργανωτικό σύστημα που θα βοηθά τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τους εξωτερικούς φορείς να σχεδιάζουν, να αναπτύσσουν, να παρακολουθούν, να αξιολογούν και να βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα των MOOC με πρακτικές διαχείρισης της ποιότητας. Σύμφωνα με την κ. Σγουροπούλου, το MOOC QRF θα καθορίσει επίσης τις απαιτήσεις για τη διαμόρφωση και τη θέσπιση εσωτερικών και εξωτερικών μηχανισμών αξιολόγησης διαδικασιών και περιεχομένου. Με βάση ευέλικτα κριτήρια ποιότητας και ενδεικτικούς περιγραφικούς δείκτες, η παρακολούθηση και η τεκμηρίωση ποιότητας προσαρμόζονται στις οργανωτικές ανάγκες. Η κ. Σγουροπούλου εξηγεί ότι το MOOC QRF θα είναι πρακτικό και θα περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων για τη διασφάλιση της ποιότητας υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα ότι η ποιότητα των μαθησιακών αποτελεσμάτων (όσον αφορά την εσωτερική και εξωτερική ικανοποίηση των ενδιαφερομένων) αποτελεί το σημαντικότερο συστατικό για το σχεδιασμό επιτυχημένων MOOCs.

Ως εκ τούτου, υιοθετεί μια προσέγγιση πολλαπλών όψεων με δείκτες ποιότητας και εργαλεία για το σχεδιασμό μελλοντικών MOOCs, με έμφαση στη δημιουργία αποτελεσματικότερων μαθησιακών εμπειριών. Για το σκοπό αυτό, το MOOC QRF θα εφαρμόσει το πρώτο διεθνές πρότυπο ποιότητας ISO για e-Learning ISO / IEC 40180 (πρώην ISO / IEC 19796-1). Το QRF θα καλύψει την ανάλυση, τον σχεδιασμό, την υλοποίηση, τη διαδικασία μάθησης και την αξιολόγηση. Έτσι θα οδηγήσει σε μια νέα γενιά MOOC, των qMOOCs, που θα προάγει τη στενή συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους εταίρους και ενδιαφερόμενους στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των σχεδιαστών των MOOC, των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, των φοιτητών και του διδακτικού προσωπικού.